|
[[Bərdə]], [[Ağdam]], [[Ağcabədi]], [[Füzuli]]də zeytun tarixən olub. Bu gün Bərdənin mərkəzində yaşı min illərlə ölçülən zeytun ağacları var. Tarixən yurdumuzda gedən müharibələr nəticəsində bu ağaclar qırılıb, məhv edilib.
== Zeytun yağı ==
Zeytun insan sağlamlığı üçün ən faydalı bitkilərdən biridir. Son dövrlərdə aparılan tədqiqatlar zeytunun ləzzətli bir qida olması ilə yanaşı, həm də mühüm bir şəfa mənbəyi olduğunu göstərib. [[Zeytun yağı]] mütəxəssislər tərəfindən ən çox tövsiyə edilən yağ növü kimi tanınır.
Zeytun və zeytun yağındakı yağ turşularının əksəriyyəti doymamış yağdır. Belə yağlarda xolesterol olmur. Buna görə də zeytun yağı qandakı xolesterol səviyyəsini qaldırmır, əksinə, onu nəzarətdə saxlayır. Bundan əlavə, zeytun yağının tərkibində bədən üçün zəruri olan omeqa-6 yağ turşusu vardır. Zeytun yağı qanda olan zərərli xolesterolun (LDL) səviyyəsini aşağı saldığı, faydalı xolesterolun (HDL) səviyyəsini yüksəltdiyi üçün ürək-damar xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanlara dərman kimi tövsiyə edilir.
Zeytun yağı xərçəng xəstəliyinin qarşısının alınmasına kömək edir. Oksford Universitetinin həkimləri tərəfindən aparılan tədqiqatda zeytun yağının bağırsaq xərçənginə qarşı qoruyucu xüsusiyyətə malik olduğu müəyyən edilmişdir.
Zeytun yağının tərkibindəki E, A, D və K vitaminləri uşaqlarda və yetkin insanlarda sümüklərin inkişafına kömək edir və kalsiumun miqdarını tənzimləyərək sümükləri gücləndirir. Asan həzm olunduğu və minerallarla vitaminlərin bədəndə istifadəsinə kömək etdiyi üçün xüsusilə yaşlılara tövsiyə edilir. Tərkibindəki vitaminlər hüceyrələri yeniləmək xüsusiyyətinə malik olduğu üçün zeytun yağından qocalmağın qarşısının alınmasında da istifadə edilir.
“The Archives of İnternal Medicine” jurnalının 27 mart 2000-ci il tarixli sayında dərc olunan bir araşdırma zeytun yağının yüksək qan təzyiqinə müsbət təsirini vurğulamışdır. Bundan başqa, zeytun yarpağından təzyiqi aşağı salan dərman preparatlarının hazırlanmasında istifadə edilir.
İsti və ya soyuq halda qəbul edilməsindən asılı olmayaraq, zeytun yağı mədə turşusunu azaldaraq qastrit və xora kimi xəstəliklərin yaranmasının qarşısını alır. Bununla yanaşı, öd ifrazını sürətləndirir, öd kisəsinin boşalma fəaliyyətini nizamlayır və öd daşının yaranması riskini azaldır. Tərkibindəki xlor sayəsində qaraciyərin fəaliyyətinə kömək edir.
Hal-hazırda bir çox alimlər zeytun yağının üstünlük təşkil etdiyi qidalanma rejiminin ən ideal forma olduğunu qeyd edir. Faydalı xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq gündəlik qida rasionunda olması zəruri olan əsas qidaların zeytun və zeytun yağı olduğu bildirilir. Allahın bir çox ayələrdə bəhs etdiyi zeytunun faydaları elmin inkişafı və tibbi biliklərin artması ilə kəşf edilmişdir. Quran ayələrinin birində belə buyurulur:
Göydən sizin üçün su endirən Odur. Ondan siz də, içində heyvanlarınızı otardığınız ağaclar da içər. Onunla sizin üçün əkin, zeytun, xurma, üzüm və bütün meyvələrdən yetişdirir. Düşünüb-daşınanlar üçün bunda dəlillər vardır. (Nəhl surəsi, 10-11)
== Növləri ==
|