Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
k düzenleme using AWB
|
||
|
Sətir 21:
|plan_izah = Məscidin planı
}}
'''Mənuçöhr camisi''' (və ya ''Ani Ulu Camisi'') - [[Türkiyə Cümhuriyyəti]]nin [[Qars]] ilində, [[Ani]] şəhər xarabalığında qədim kürt abidəsi, [[Anadolu]]nun ilk məscidi. Məscid [[Arpaçay (çay)|Arpaçayın]] sahilində, bir qayalığın üstündə inşa edilmişdir. Mənbələr məscidin [[Şəddadilər]]in Ani əmiri Mənuçöhrün sifarişi ilə inşa edildiyini qeyd edir. Onu da qeyd edək ki, Əmir Mənuçöhr [[1072]]-ci ildən [[Ani]]yə əmri təyin olunmuşdur və o, buradakı ilk Şədaddi əmiri idi. Bütün bu məlumatlarla yanaşı məscidin dəqiq inşa tarixi bilinmir.
Bir çox türk abidələri kimi bu abidə də erməni tarixçiləri bu abidənin də onlara məxsus olduğunu iddia edirlər. Bəzi erməni müəlliflərinin iddiasına görə məscid binası erməni [[Baqratilər]] sülaləsi dövrünə aid bir kilsənin jamatununun qalığıdır və türklərin [[Ani]]ni fəth etməsindən sonra binaya minarə əlavə edilərək məscidə çevrilmişdir. Bəzi araşdırmaçılar isə məscidin daha sonrakı dövrdə daha dəqiqi XII - XIII əsrlərdə inşa edildiyini iddia edirlər. Belə ki, onlar öz fikirlərini məscidin daxili quruluşunun XII - XIII əsrlər türk memarlığı üçün xarakterik olduğunu qeyd edirlər. Digər bir qrup alim isə məscidin daha qədim bir məscidin təməli üzərində inşa edildiyini, minarənin həmin ilk məscidin qalığı olduğunu iddia edirlər.
Məscidin giriş hissəsi XX əsrin əvvəllərində artıq uçmuşdu. Lakin məscid [[1906]] - cı ilə kimi yaxınlıqdakı kəndin sakinləri tərəfindən sitifadə edilmişdir. Həmin il isə məscid [[Nikolay Marr|N.Y.Marr]]ın arxeoloji qazıntılar zamanı əldə etdiyi materialların saxlanıldığı muzey kimi istifadə edilməyə başlandı. [[Birinci dünya müharibəsi]] zamanı isə muzey qarət olunmuş, böyük tarixi əhəmiyyət daşıyan bütün eksponatlar oğurlanmış, binaya isə böyük ziyan vurulmuşdur. Yalnız [[1999]] - cu ildə Türkiyə Cümhuriyyəti Kültür Bakanlığının mütəxəssisləri tərəfindən məscid yenidən bərpa edilərək əvvəlki vəziyyətinə qaytarılmışdır.
Sətir 32:
Məscidin qısa və qalın sütunları Anidəki başqa bir abidə [[Horomos monastırı]]nın zalında olan sütunlara çox bənzəyir. Lakin bu cür sütunlara Anidə XII - XIII əsrlərdə də (məsələn [[Baqnayr monastırı]]nda) təsadüf edilir.
Binanın çaya baxan dörd bölməli Cənub - Şərq hissəsinin altında da elə dörd bölməli zirzəmi vardır. Zirzəminin Şimal - Qərb divarı bütün binanın digər divarlarından daha qədimdir. Çünki, zirzəminin digər divarları ona yapışıq şəkildə deyil və inşa zamanı sadəcə həmin divarlar qədim hissəyə söykənilmişdir.
Məscidin Şimal tərəfində üzərində [[kufi xətti]]ylə bismillah yazılmış hündür səkkizbucaqı minarə vardır. Minarənin duruşu da məscid binasıyla uyuşmazlıq təşkil edir ki, bu da tədqiqatçıların minarənin ya daha öncə, ya da daha sonra inşa edildiyini düşünmələrinə səbəb olmuşdur. Minarənin yuxarı hissəsinə bir sütununn ətrafında fırlanan pilləkənlə çıxılır. Minarənin yuxarı hissəsi isə günümüzdə tamamilə açıqdır, ilk dövrlərdə isə örtülü olması (böyük ehtimalla daş tikili şəklində) şübhə doğurmur.
| |||