Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
k düzenleme using AWB
|
||
|
Sətir 24:
| '''[[Baş Nazir]]''' || [[Beata Szydło]]
|-
| '''[[Ərazi]]'''<br /> - Ümumi<br /> - % Su || [[List of countries by area|70-cı yer]]<br />312,679
|-
| '''[[Əhali]]'''<br /> - Ümumi<br /> - [[Əhali sıxlığı]] || [[List of countries by population|34-ci yer]]<br />38,483,957<ref>Główny Urząd Statystyczny. Baza Demografia. Ludność Polski. Stan na 30.06.2014. [http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx]</ref><br />123[[Square kilometre|km²]]
Sətir 38:
|}
'''Polşa''' ({{lang-pl|Polska}}) və ya '''Polşa Respublikası''' ({{lang-pl|Rzeczpospolita Polska}}) — [[Avropa]]da dövlət. Mərkəzi Avropada olub qərbdə [[Almaniya]], cənubda [[Çex Respublikası]] və [[Slovakiya]], şərqdə [[Ukrayna]] və [[Belarus]], şimalda isə [[Baltik dənizi]], [[Litva]] və [[Rusiya]] ([[Kalininqrad vilayəti]]) ilə həmsərhəddir. Ölkənin həmçinin [[Danimarka]] və [[İsveç]] ilə dəniz sərhədləri vardır. Polşanın ərazisi 312.683
== Tarixi ==
Sətir 50:
Polşa XIV əsrdən XVII əsrə qədər keçən müddət içində [[Avropa]]da güclü bir dövlət halında idi. "Üç parçalanmadan" ilki [[1772]]-ci il tarixinə qədər olan müxtəlif xanədanlıqlar idarəsində idi. Bu tarixdən etibarən Polşanın çöküş dövrü başladı. [[1772]]-ci il tarixində [[Prussiya]], [[Rusiya]] və [[Avstriya]], ölkə torpaqlarını aralarında paylaşdılar. Bunu [[1793]]-cu və [[1795]]-ci illər paylaşmaları izlədi. Polşanın əlində yalnız şərq [[Prussiya]] əraziləri qaldı. [[Birinci dünya müharibəsi]]ndən sonra uzun mübarizə və çətinliklərdən sonra 1918-ci ildə Versal müqaviləsi ilə müstəqilliyi təmin edildi. Polşa [[1918]]-ci il [[7 noyabr]]da müstəqil ölkə elan edildi. Polşada hakimiyyətə Polşa Sosialist Partiyasının rəhbəri olan Yuzef Pilsudski gəldi. Polşanın [[qərb]] sərhədləri Versal müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilmişdi. [[1919]]-cu il [[28 iyun]]da Polşa nümayəndələri ona imza atmışdılar. Lakin [[şərq]] sərhədlərini müəyyən etməkdə [[Antanta]] dövlətləri Polşaya fəaliyyət azadlıöı vermişdilər. Hətta [[1919]]-cu ilin dekabr ayında Antantanın Ali Şurası şərqdə Polşanın sərhəd xəttini təsdiq etdi. Bu, şərti olaraq [[Kerzon xətti]] adlandırıldı. [[1921]]-ci ilin martında [[Riqa]]da Sovet-Polşa müqaviləsi imzalandı. Həmin müqaviləyə əsasən Qərbi Belorus və Qərbi Ukrayna əraziləri Polşanın tərkibində qaldı. [[1921]]-ci il [[12 mart]]da ölkənin konstitusiyası qəbul olundu. Konstitusiyada respublika quruluşu təsbit edildi. Pilsudkinin səlahiyyət müddəti bitdiyi üçün bütün vəzifələrindən imtina etdi. Lakin ölkədə vəziyyət getdikcə pisləşir, siyasi didişmələr, milli münaqişələr ölkəni idarəolunmaz vəziyyətə salırdı. [[1926]]-cı ildə ölkədə hərbi çevriliş baş verdi. Y.Pilsudki yenidən hakimiyyətə gəldi. O, [[1935]]-ci ilə kimi dövlətin başçısı oldu. Bu illər öz mahiyyətinə görə Polşa tarixinə ''sanasion'' (sağlamlaşdırma) dövrü kimi daxil olmuşdur. Polşa xarici siyasətdə antisovet və antialman siyasəti yeridirdi. Bu da, [[1939]]-cu ildə Polşanın [[SSRİ]] və [[Almaniya]] arasında bölüşdürülməsi ilə nəticələndi.
[[1939]]-cu ildə eyni anda həm Nasist [[Almaniya]]sının və həm də [[Rusiya]]nın işğalına uğradı. [[İkinci dünya müharibəsi]] ərzində altı milyon polşalı öldürüldü. Daha sonra Alman orduları müttəfiqlərə təslim oldu. İşğal əsnasında qurulan sürgündəki Polşa hökuməti iş başına gəldi. [[1947]]-ci ildə edilən seçkilərdə kommunistlər hökuməti qurdular və ölkəni Rusiyanın peyki vəziyyətinə gətirdilər. İkinci dünya müharibəsinin bu çətin günlərindən sonra Polşa, Rusiyaya verilən 178.842
[[1970]]-ci ildə yeni ağır vergilər və həddindən artıq qiymət yüksəlmələri yeni üsyanlara yolaçtı. [[1980]]-ci ildə hadisələr daha şiddətləndi. Lenin limanlarında inkişaf edən "İşçi Tətilləri" sonunda, işçinin yanında olduğunu söyləyən kommunist idarə "21 imtiyazı" vermək məcburiyyətində qaldı. [[Qdansk]] adıyla bilinən bu tətillər sonunda, müstəqil işçi peşələri qurma haqqı əldə edildi.
Sətir 188:
== İstinadlar ==
<references/>
{{Polşa mövzularda}}
| |||