Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq FocalPoint tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
using AWB
Sətir 52:
İkinci dünya müharibəsi illərində müharibənin tələbatını ödəmək məqsədilə neft və onunla əlaqədar sahələrin inkişafı ön plana çəkildi. Akademik [[Yusif Məmmədəliyev]]in rəhbərliyi ilə aviasiya benzini istehsalının yeni texnologiyası hazırlandı. [[Azərbaycan]]da yüksəkoktanlı [[benzin]] istehsalına başlandı. [[Azərbaycan]]da neft hasilatı [[SSRİ]]-də çıxarılan neftin 71,4 faizini təşkil edirdi. [[Azərbaycan]] neftçiləri müharibə illərində ölkəyə 75 milyon ton [[neft]], 22 milyon ton [[benzin]] və başqa neft məhsulları verirdilər. Müharibə zamanı hər beş təyyarə, tank və avtomaşından dördü [[Bakı]] mədənlərində çıxarılan, onun neft emalı zavodlarında istehsal olunan yanacaqla işləyirdi. Müharibə illərində cəbhənin neft tələbatının 70, yüksək oktanlı benzin və sürtgü yağına olan ehtiyacının 100 faizini Bakı ödəyirdi. [[1942]]-ci ildə [[Bakı]]nın sənaye müəssisələrində 130 növ müxtəlif silah, hərbi sursat istehsal edilirdi.
[[Şəkil:The Soviet Union 1970 CPA 3865 stamp (Azerbaijan Soviet Socialist Republic (Established on 1920.04.28)).jpg|thumb|right|150px|50 illik yubileyinə həsr olunmuş [[SSRİ]] poçt markası.]]
[[1948]]-ci ildə respublika sənayesi müharibədən əvvəlki səviyyəni üstələyən məhsul buraxılışına nail olmuş, [[1950]]-ci ildə [[Azərbaycan]]ın sənaye məhsulu [[1940]]-cı ilə nisbətən 39% artmışdı. [[1941]]–[[1970]]-ci illərdə 146 və ya bütün [[1920]] – [[1970]]-ci illərdə tikilmiş sənaye obyektlərinin 60%-i qədər iri sənaye müəssisələri tikilib istifadəyə verilmişdi. [[Azərbaycan]] sənayesinin inkişafında mühüm rol oynayan [[Sumqayıt]] boruyayma, [[alüminium]] və sintez-kauçuk zavodları, [[Gəncə Alüminium Zavodu]], [[Daşkəsən]] Filiz Saflaşdırma kombinatı, [[Mingəçevir su-elektrik stansiyası]] və sairə iri müəssisələr tikilib istifadəyə verilmişdi.
 
Bu illərdə [[Sumqayıt]], [[Mingəçevir]], [[Əli-Bayramlı]] (indiki [[Şirvan]]), [[Daşkəsən]] kimi yeni sənaye şəhərləri yaranmış, [[Naxçıvan (şəhər)|Naxçıvan]], [[Xankəndi]], [[Quba (şəhər)|Quba]], [[Qazax (şəhər)|Qazax]], [[Salyan (şəhər)|Salyan]], [[Neftçala (şəhər)|Neftçala]] və başqa şəhərlərdə sənayenin gələcək daha güclü inkişafı üçün təməl qoyulmuşdu. Ümumi sənaye məhsulu istehsalında Bakı şəhərinin xüsusi çəkisi [[1913]]-cü ildəki 91,4%-dən 72,8%-ə düşmüşdü.
 
[[1949]]-cu ildə dünya təcrübəsində ilk dəfə dənizindən [[neft\\ çıxarılmasına başlandı. Qısa müddət ərzində [[Bakı]] döyüşən ordunun mühüm cəbbəxanalarından birinə çevrildi.
 
[[Neft]] sənayesi [[neft maşınqayırması]], cihaz və alətqayırma, [[qara metallurgiya]], ilk növbədə [[neftçıxarma]] üçün borular istehsalı, [[elektroenergetika]] və s. yaranması əsasında respublikada çox güclü sənaye kompleksinin meydana gəlməsini təmin etdi.
Sətir 64:
70-ci illərə qədər olan dövründə şəhər əhalisinin artması sürətinə görə Bakı, keçmiş ittifaqın paytaxt şəhərləri içərisində birincilər sırasında idi. [[1970]]-ci ildə respublikada olan 60 şəhərin dördündə ([[Bakı]], [[Sumqayıt]], [[Gəncə]], [[Mingəçevir]]) bütün şəhər əhalisinin 63%-i, qalanlarında isə 37%-i yaşayırdı. Bu da Bakı şəhərində mənzil sahəsinə və digər sosial obyektlərə olan ehtiyacın ödənilməsi sahəsindəki çətinlikləri daha da ağırlaşdırırdı.
 
70-ci illərdə və 80-ci illərin birinci yarısında [[Azərbaycan]]da həm bütövlükdə respublika iqtisadiyyatının, həm də regionların gələcək sürətli inkişafını təmin edə bilən istehsal, elmi-texniki və kadr potensialı yaranmışdı. Keçmiş [[SSRİ]] əhalisinin yalnız 2,5%-nin yaşadığı [[Azərbaycan]] bir çox əsas sənaye məhsulları istehsalına görə ittifaq sənayesində nisbətən xeyli yüksək yer tuturdu. Belə ki, 80-ci illərin ortalarında ittifaq üzrə [[neft]] mədən avadanlıqları istehsalının 70%-i, o cümlədən [[1970]] – [[1985]]-ci illərdə dərinlik nasosları istehsalının hamısı, elektrik qaynaq avadanlıqlarının 10,5%-i, kauçuk sodanın 7,8%-i, şərab və şərab məhsullarının 1/3 hissəsindən çoxu, məişət kondisionerlərinin hamısı, soyuducuların 5,7%-i, [[pambıq]] ipliyinin 9,6%-i, ipək xammalının 11,7-i və i.a. [[Azərbaycan]]ın payına düşürdü. 70-ci illərdə və 80-ci illərin birinci yarısında [[Azərbaycan]]da yeni sənaye müəssisələrinin istifadəyə verilməsi, yeni maşın və avadanlıqların alınması bütövlükdə [[SSRİ]]-də olduğuna nisbətən daha sürətlə həyata keçirildiyindən əsas kapital da burada SSRİ-də olduğuna nisbətən daha böyük həcmdə artmış və işçilərin fondla silahlanma səviyyəsi daha yüksək olmuşdu. Bir işçiyə düşən əsas fondların dəyəri keçmiş [[SSRİ]] üzrə [[1980]]-ci ildə 13,3 min rubl, [[1985]]-ci ildə 17,8 və [[1990]]-cı ildə 24,2 min rubl təşkil edirdisə, [[Azərbaycan]]da bu göstəricilər xeyli yüksək olub, müvafiq surətdə [[1980]]-ci ildə 19,5 min rubl, sonrakı illərdə 24,5 və 33,4 min rubla bərabər olmuşdu. [[Azərbaycan SSR]]-in vəsaiti və ondan göndərilən xammalla işləyən bir çox müəssisələr [[Ukrayna]], [[Rusiya]] və digər respublikalarda fəaliyyət göstərirdi. 80-ci illərin ortalarında [[Azərbaycan]]da güclü istehsal potensialı yarandığım başqa faktlar da sübut edir. Misal üçün 80-ci illərdə [[Azərbaycan]]dan ittifaq fonduna ayrılan məhsul [[Azərbaycan|Azərbaycana]]a gətiriləndən hər il orta hesabla 2,0 milyard rubl, ayrı-ayrı illərdə isə daha çox olmuşdu.
 
== Əhali ==
Sətir 76:
! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1926)|1926]]<ref name="Закавказская СФСР/Азербайджанская ССР">Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР :[http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php?reg=2275 Закавказская СФСР/Азербайджанская ССР]---Источник: Всесоюзная перепись населения 1926 года.М.: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928-29. Том 10-16. Таблица VI. Население по полу, народности.---А также [http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.xls Excel файл]</ref>
! %
! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1937)|1937]]<ref name="страница 107">Всесоюзная перепись населения 1937 года: общие итоги. Сборник документов и материалов. Составители: Б. В. Жиромская, Ю. А. Поляков, Издательство: Российская политическая энциклопедия, Москва, 2007-ой год, ISBN: 5-8243-0337-1, страница 107</ref>
! %
! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1939)|1939]]<ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php?reg=5|title=Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР — '''Еженедельная демографическая газета Демоскоп Weekly'''|publisher=|accessdate=3 sentyabr 2015}} [https://web.archive.org/web/20150903154547/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php?reg=5 Arxivləşdirilib].{{oq|ru|'''Источник:''' РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 966-1001 (Разработочная таблица ф. 15А. Национальный состав населения по СССР, республикам, областям, районам)}}</ref><ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=679|title=Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР: Азербайджанская ССР — '''Еженедельная демографическая газета Демоскоп Weekly'''|publisher=|accessdate=13 avqust 2015}} [http://web.archive.org/web/20150813181918/http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=679 Arxivləşdirilib.]</ref>

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023