Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
|
replaced: File: → Şəkil: (2) using AWB
|
||
|
Sətir 3:
|orijinal_ad = ''Союз Советских Социалистических Республик''
|status = [[Federasiya|İttifaq dövləti]]
|himn = [[İnternasional]]<br />(1922–1944) <center>[[
|bayraq = Flag of the Soviet Union.svg
|izah_bayraq = [[SSRİ bayrağı]]
Sətir 142:
=== SSRİ İkinci dünya müharibəsi illərində ===
XX əsrin 20-30-cu illərində yaranmış Beynəlxalq münasibətlər yeni bir dünya müharibəsini qaçılmaz etdi. [[Almaniya]], [[İtaliya]] və [[Yaponiya]] dünyanın "qeyri-bərabər" nüfuz dairələrinə bölünməsi ilə razı deyildilər. SSRİ öz nüfuz dairəsini [[Avropa]]ya doğru genişləndirmək istəyir, dünyanın nüfuz dairələrinə bölünməsi onu da tam qane etmirdi. Buna görə də [[1939]]-cu ilin martında [[Fransa]], [[İngiltərə]] və SSRİ arasında başlanan danışıqlar uğursuz oldu. SSRİ kimi müttəfiqin olmasını arzulayan Almaniya [[1939]]-cu il avqustun 23-də (İkinci dünya müharibəsinin başlanmasından 8 gün əvvəl) "Molotov-Ribbentrop paktı" imzaladılar. Bu pakta görə hər iki dövlət bir-birinin üzərinə 10 il müddətinə hücum etməmək haqqında öhdəlik götürürdülər. Müqavilənin məxfi hissəsində isə [[Polşa]]nın və digər Şərqi Avropa ölkələrinin bölüşdürülməsinə dair saziş var idi.
Beləliklə [[1939]]-cu il sentyabrın 1-i müharibə başladı. "23 avqust" sazişinə əsasən SSRİ həmçinin Polşaya şərqdən hücum etdi. Polşa zəbt edildi və bölüşdürüldü.
SSRİ-nin hərbi gücünə bələd olduqdan sonra [[Almaniya]] SSRİ torpaqlarını tutmaq qərarına gəldi. Almanlar bunun üçün yeni plan "[[Barbarossa]]"adlı "İldırım sürətli müharibə" (''Blitz kriq'') planı hazırladılar. Həmin plan SSRİ-nin çox sürətli işğalına imkan verəcəkdi. Bu planın yerinə yetirilməsində [[Yaponiya]]nın şərqdən hücumu vacib idi. [[Almaniya]] ilə [[Yaponiya]] arasında 70-ci meridian sərhəd kimi şərtləşdirilmişdi.
SSRİ-nin [[Yaponiya]]daki məxfi agenti [[Rixard Zorge]] [[Almaniya]] və [[Yaponiya]]nın SSRİ-yə hücum vaxtını mərkəzə xəbər versə də, [[İosif Stalin|Stalin]] [[Adolf Hitler|Hitlerdən]] belə tez hücum gözləmirdi.
Sətir 156:
[[İosif Stalin|Stalinin]] hakimiyyəti illərində SSRİ-də təcrübəli hərbi kadrların böyük hissəsi "Stalinə sədaqətsiz" olduqları üçün məhv edilmişdilər. Bu da müharibənin ilk aylarında kəskin şəkildə özünü göstərdi.
Almanlar çox tez zamanda – ilk həftədə [[Smolensk]]i tutdular. Sentyabr ayında [[Kiyev]] almanların əlinə keçdi, [[Leninqrad]] mühasirəyə alındı və noyabrda [[Moskva]]ya hücum başladı. [[Moskva]] ətrafında dekabrın 5-6-da baş verən [[Moskva döyüşü
Müharibə dövründə [[İran]] özünü bitərəf elan etsə də bu ölkədə alman kəşfiyyatı çox güclü idi. [[İran]]la SSRİ arasındakı əvvəlki müqavilələrə əsasən (Həmin müqavilələrdə bir dövlətin ərazisinin zəbt edilməsi təhlükəsi yarandığı zaman digər dövlətin ərazisinə qoşun yeridilə biləcəyini nəzərdə tuturdu) [[1941]]-ci il avqust ayında Sovet ordusu [[İran]] ərazisinə (Cənubi Azərbaycana) daxil oldu.
[[1942]]-ci ilin iyununda [[Sakit okean]]da yaponlar ağır məğlubiyyətə uğradılar. Oktyabrda [[İngiltərə ordusu|ingilis ordusu]] [[Bernard Lou Montqomeri]]nin başçılığı ilə [[Misir]]də, noyabrda isə amerikalılar [[Duayt Eyzenhauer]]in başçılığı ilə [[Mərakeş]]də [[Faşizm|faşistləri]] məğlub etdilər.
Almanlar bu dövrdə SSRİ-nin daxilinə doğru irəliləməkdə idilər. Kerçin müdafiəsi yarıldı, [[Sevastopol]], [[Xarkov]] almanlar tərəfindən tutuldu. [[Stalinqrad]] və [[Qafqaz]] təhlükəyə düşdü. [[1942]]-ci il noyabrın 19-da başlanan əks hücum almanları mühasirəyə saldı. [[Stalinqrad]]da Sovet qoşunları qalib gəldi. [[Qafqaz]]dan əks hücum başladı. Strateji üstünlük Sovetlərin əlinə keçdi.
[[1943]]-cü ilin iyul-avqust aylarında baş vermiş [[Kursk döyüşü]] tarixə ən böyük tank və texnika döyüşü kimi düşdü. Burada hər iki tərəfdən külli miqdarda tank və ağır zirehli hərbi maşınlar toplanmışdı. Sovetlər yenə qalib gəldi.
Sətir 195:
Müharibədən sonra iqtisadiyyatı dinc məqsədlər üçün istiqamətləndirmək xətti götürüldü. Yaranmış işçi qüvvəsi qıtlığını isə məhbusların, əsirlərin və sürgün olanlanların əməyi ilə əvəz etdilər.
[[1947]]-ci ildə pul islahatı keçirildi. Ölkəni yeni represiya dalğası bürüdü. [[1953]]–ci ildə [[İosif Stalin]] vəfat etdi. Onun yerinə hakimiyyətə [[Nikita Xruşşov]], [[Gennadi Malenkov]] və [[Lavrenti Beriya]] ittifaqa gəldi. Lakin [[1953]]-ci ilin yayında Beriya tutuldu və güllələndi. [[1955]]-ci ildə Malenkov rəhbərlikdən uzaqlaşdırıldı. [[1957]]-ci ildə [[Georgi Jukov]] MK Rəyasət heyətinin üzvü və müdafiə naziri vəzifəsindən uzaqlaşdırıdılar. Hakimiyyət tək Xruşşovun əlində cəmləndi. [[1958]]-ci ildə o, hakimiyyətə tam sahib oldu.
Onun dövründə "Şəxsiyyətə pərəstiş"(Stalinə) tənqid olundu. Minlərlə represiyaya məruz qalmış insanlar bəraət qazandılar. [[1964]]-cü ilin oktyabrında [[Nikita Xruşşov|Xruşşov]] tutduğu vəzifədən azad edildi. [[Leonid Brejnev]] Sov.İKP MK birinci katibi, [[Aleksey Kosıgin]] isə SSRİ Nazirlər Sovetinin Sədri seçildi. [[1961]]-ci ildə [[Kommunist partiyası]]nın XXII qurultayında 20 il müddətində ölkədə kommunist cəmiyyəti qurma proqramı qəbul olundu.
Nikita Xruşşovun və Leonid Brejnevin dövründə keçirilən iqtisadi islahatlar ölkəni iqtisadi cəhətdən dirçəltdi. Əkin sahələri artırıldı. Buna baxmayaraq [[1963]]-[[1965]]-ci illərdə ölkədə taxıl çatışmamazlığı yarandı.
| |||