Nigeriya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
replaced: File: → Şəkil: (5), typos fixed: km2 → km² using AWB
Sətir 4:
|qısa_adı = Nigeriya
|milli şüar = Birlik və inanc,Barış və inkişaf
|himn = [[ Arise O Compatriots, Nigeria's Call Obey ]]
|bayrağı = Flag of Nigeria.svg
|gerbi = Coat of arms of Nigeria.svg
Sətir 76:
'''Nigeriya Federativ Respublikası (qısaca Nigeriya)''' – [[Qərbi Afrika]]da, [[Qvineya körfəzi]] sahilində yerləşən, qərbdə [[Benin]], şimalda Niger, şimal-şərqdə Çad və şərqdə [[Kamerun]]la həmsərhəd olan ölkə. Paytaxtı [[Abuca]], ən böyük şəhəri Laqosdur.
== Coğrafiyası ==
Ölkənin ərazisi 923.768 &nbsp;km² – dir .<ref>[http://www.citypopulation.de/Nigeria.html The Major Cities and Agglomerations of the World – Overview : Nigeria]</ref> Nigeriya, cənub-qərbi Afrika sahilində, 3°57’ və 13°54’ şimal paralelləri 2°39’ ve 14°38’ şərq meridianları arasında yerləşir. Şərqində [[ Kamerun ]] , Şimal qərbində Çad, şimalında Niger və qərbində Benin dövlətləri ilə sərhədlənir. Cənubundan Qana körfəzi vasitəsi ilə Atlantik okeanına çıxışı var.
 
Nigeriya, əsas olaraq dörd coğrafi bölgəyə ayrılır: Sahildəki mangrovlı (Afrika da bataqlıqlarda yetişən bir cins ağac) bataqlıq bölgəsi, tropik meşə bölgəsi, Savanna bölgəsi və şimalındakı yarım çöl bölgə
 
Təqribən 100 &nbsp;km qədər iç bölgəyə girən sahil bölgəsi, 36.000 km2km² lik geniş bir deltaya və mangrov ağacları ilə dolu bataqlıqlara sahipdir. Bölgədə yüzlərcə çay və qolları mövcuddur. Lagosdan Kamerun sərhəddinə qədər olan xəttboyu , ekvatorial meşəlik əraziylə örtülüdür.
 
Nigeriyanın ikinci meşəlik bölgəsi, Savanna bölgəsidir. Ölkəni başdan-başa (təqribən 320 kilometrdən çox bir məsafədə) qət edən Niger çayının qərb bölgəsi, dağlıq bir ərazidir. Bu yüksək dağlar arasında Adamawa Dağları təxminən 80 &nbsp;km uzunluğundadır. Ölkənin ən yüksək yeri, yene bu dağlar üzərindəki Dimlanq Təpəsi olmaqdadır, təqribən 2042 metrdir. Ölkənin cənub-şərqini isə Kamerun Dağlarının qərb yamacları örtər və bütün cənub-şərq sərhəddi boyunca uzanır. Bu dağlar, ortalama 1500 m yüksəkliyinde olub, bəzi yerləri 2000 metrəyə qədər yüksələr. Şimali Nigeriya isə nisbətən yarıçöl olub Büyük Səhra Çölünün cənuba doğru bir davamı şəklindədir.
 
== Demoqrafiya ==
[[FileŞəkil:Catedral Nacional em Abuja, Nigéria.jpg|thumb|left|[[National Church of Nigeria]], [[Abuja]]]]
[[FileŞəkil:AbujaNationalMosque.jpg|thumb|left|The [[Abuja National Mosque]]]]
2013 – cü il statistik məlumatına əsasən Nigeriyada 144 milyon əhali yaşayır. Bu [[Afrika]] qitəsində ən böyük göstəricidir.<ref>[http://statoids.com/ung.html Administrative Divisions of Countries ("Statoids") : States of Nigeria (Population: 2006-03-21 census provisional results. )]</ref> Nigeriyada 421 dil var. Onlardan 410-dan istifadə edilir, 2-sinin daşıyıcısı yoxdur, 9 isə ölü dildir. Milliyet:[3] [[ Yorubalar ]]: %20,[[ Hausalar ]]: %15,8, [[ İbolar ]]: %14,8,[[ Pöllər ]]: %10,5, digər Afrika qəbilələri: %38.
 
Din:[4] İslam: %43,6, Protestanlıq: %40,8 (Pentakostalizm: %18, Anglikanizm: %12,3), Katoliklər: %9,3, Animizm: %5,9, .
Sətir 95:
==Tarixi==
 
[[FileŞəkil:Edo ivory mask 18472.jpg|thumb|upright|Kral [[Benin Empire|Bini]]nin Fil sümüyündən hazırlanməş üzlüyü, Nigeriyanın ən tanınmış əl işlərindən biridir. ]]
 
Nigeriya torpaqlarında ilk yaşayanların, e.ə 700-cü ilə təsadüf etdiyi güman edilir ; lakin bunların kimlər olduğu haqqında dəqiq bir fikir yoxdur. Nigeriyanın tarixini, Ərəbcə yazılmış qaynaqlara əsaslanaraq, şimal bölgələrində IX əsrin əvvəllərində qurulmuş, Konem-Boru və qərb bölgələrində də yeddi Hausa şəhər dövlətləri ile başlatmaq mümkündür. XII əsrdən etibarən qurulmağa başlanmış Yoruba veIfe krallıqları, 14-cü əsrdən etibarən İslamın yayılmağa başlaması nəticəsi ilə aradan qalxmışdır . İslamın yayılması ilə, mövcud şəhər dövlətləri və bir çox qəbilə müsəlmanlığa keçmişdir. Buna əsasən şimali Nigeriya tamamən islamlaşmış və geri qalan bölgələr də İslamiyyətin nüfuzu altına keçmişdir.Nigeriyaya ilk olaraq XV əsrdə Avropa müstəmləkəçiliyini gətirənlər, Portuqal və İngilis əsir tacir dənizçilərir olmuşdur. Avropalılar Nigeriyanı əsasən qul ticarət mərkəzi olaraq istifadə etməklə Atlantik qul ticarətini başlatmışlardır. 350 il qədər davam edən qul ticarəti ilə 20 milyona yaxın Nigeriyalının qul kimi satıldığı güman edilməkdədir.
Sətir 105:
==Iqlim==
 
[[FileŞəkil:Zuma rock.jpg|thumb|250px|The [[Zuma Rock]] near Suleja]]
Nigeiya, tropik iqlimin təsirində, yüksək istiliklərin qeydə alındığı bir ölkədir.İllik ortalama yağış miqdarı, bölgədən bölgəyə görə müxtəlifdir. Sahildən başlayaraq iç bölgələrə doğru uzanan yaşıllıq və meşəlik bölgələr, ildə ortalama olaraq 1000 ilə 1500 &nbsp;mm ətrafında yağış alır. Lagos ətrafında bir neçə kilometr genişliyində olan ekvatorial meşəlik ərazi, şərq sərhəddinə doğru 160 kilometrlərə qədər genişlənər. Bu bölgə və Niger Çayı deltası, ən cənubi yüzlərcə şirin və duzlu sularla bəslənmiş, sərt və yumşaq taxtalı, qiymətli ağac növləri ilə zəngindir. Sahil bölgəsinin rütubət miqdarı təqribi % 75 ətrafında olub, ən çox yağışı may və iyun aylarında alar. Ortalama istilik isə 29-30 &nbsp;°C ətrafındadır.
 
Savanna bölgəsi isə ildə ortalama olaraq, ən çox avqust ayında olmaq üzərə, 1000 &nbsp;mm yağış alar. Jos Yaylasında bu rəqəm, 1500 millimetrəyi keçməkdədir. İstilik isə 28-33 &nbsp;°C arasında olub, mart-aprel aylarında 37 &nbsp;°C’yə qədər yüksələbilməkdədir. Şimal bölgələrdə çöl iqlimi mövcuddur. Qış aylarında Böyük Səhradan Cənuba doğru güclü əsən küləklər,bərabərində toz ve qum gətirirlər.
 
==Təbii Qaynaqlar==
Nigeriya torpaqları, sahildən etibarən şimal sərhəddinə Nigerə qədər, meşələrlə örtülüdür. Sahil bölgəsindəki ekvatorial meşələr, şimaldakı meşələrə nəzərən daha sıx və genişdir. Kamerun sərhəddinə doğru bu genişlik, 160 kilometrə qədər çatmaqdadır. Uzun otların və qarışıq cinsli ağacların mövcud olduğu savanna bölgəsindəki meşələr isə 550 &nbsp;km genişliyinə çatır. Bu meşələrdə ümumiyyətlə sərt və yumuşaq taxtalı ağac növləri vardır. Şərqi Nigeriyada isə, daha çox palma ağacları yer alır. Dünyanın ən uzun çaylarından biri olan Niger çayı boyunca və ən cənub nöqtədə yer alan delta bölgəsindəki meşələr daha çox boz rəngli palmalar, baobob, akasya və salxım ağacları ilə doludur.
 
Nigerdən başlayan Niger Çayı, 4180 &nbsp;km uzunluğunda olub, ölkənin həyat qaynağıdır. Lakoja bölgəsindəki ikinci böyük çay olan Benue ilə birləşər və cənubda delta bölgəsine qədər 280 &nbsp;km yol qət edər. Delta bölgəsində isə yüzlərcə irili-kiçikli çaylar mövcuddur. Niger çayı üzerində olan Kainiji Su Anbarı ilə elektrik əldə edilir.
 
Yağışlar səbəbiylə torpaq qızılı rəng almışdır.Nəticə etibarı ilə, sərt örtük halındaki bu qızıl gilli torpaqlar əlverişsizdir. Çad Gölü ətrafında isə torpaq qara rəngli olub, əkinçilik üçün yararsızdır .Cənub meşələrindəki torpaqlarda humus azdır. Buna baxmayaraq cənubdaki bitki çeşidi və yoğunluğu şimaldan daha çoxdur.
Sətir 135:
 
==İqtisadiyyat==
[[FileŞəkil:Lagos Island.jpg|thumb|[[Lagos Island]] as seen from the harbour near [[Victoria Island (Nigeria)|Victoria Island]].]]
 
İqtisadiyyat daha çok əkinçiliyə əsaslanır. Yer fındığı, pambıq, palma ağacları, tərəvəz və meyvə ,növləri kakao, kauçuk ,taxıl məhsulları, xurma və fındıq yağı, taxta-şalban və kolacevizi bol miqdarda istehsal edilir. Kakao və kauçuk istehsalatında dünyanın altıncı ölkəsidir. Ölkə torpaaqlarının % 25i əkinə yararlıdır.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Nigeriya"

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023