Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
k düzenleme, replaced: türk → Türk using AWB
|
||
|
Sətir 5:
[[1 avqust]] Azərbaycan Respublikasında Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili günüdür<ref>[http://e-qanun.az/files/framework/data/2/f_2811.htm Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili gününün təsis edilməsi haqqında]</ref>.
Türk yazı tarixi [[uyğurlar]]ın əlifbasıyla başlasa da, [[Azərbaycan dili]]nin yazılması [[ərəb əlifbası]]nın bir variantı ila başlanıb. [[Səlcuqlar|Səlcuq]] və [[Osmanlılar|osmanlı]]
Ərəb əlifbası Azərbaycan dilinə kamilən uyğun olmasa da, keçmiş dövrlərdə bu əlifba vasitəsilə çox sayda dəyərli ədəbi və elmi əsərlər yaradılmışdır.
[[Cənubi Azərbaycan]]da isə bu gün də azərbaycanlılar təkcə fars dilində təhsil aldıqlarına görə ərəb əlifbasını öyrənirlər. [[İran]]da Azərbaycan dilini latın alifbası ilə yazma, heç bir qanun keçmədən, bir curm kimi sayılır. [[İran azərbaycanlıları]] öz dillərində təhsil almadıqları üçün, yalnız Azərbaycan dilində danışıq ədəbiyyatı ilə tanışdırlar.
Azərbaycan dilində yazı [[1929]]-cu ilə kimi ərəb qrafikası ilə aparılmışdır. [[1922]]-[[1939]]-cu illərdə latın qrafikalı əlifba üzrə (1929-cu ilə kimi ərəb əlifbası ilə paralel olaraq), [[1939]]-[[1991]]-ci illərdə kiril qrafikası üzrə, [[1991]]-ci ildən başlayaraq yenidən latın qrafikası üzrə aparılmışdır.
= Azərbaycan dilində əlifba dəyişikləri və qarşılıqları =
Sətir 124 ⟶ 123:
Dilimizdə 9 sait var: [a], [e], [ə], [i], [ı], [o], [ö], [u], [ü].
Yaranma vəziyyətinə görə saitlərin aşağıdakı üç bölgüsü var:
*Qalın və incə saitlər
Dilin arxa və ön hissəsində deyilməsinə (dilin üfüqü vəziyyətinə) görə:
#'''Qalın saitlər''' (dil arxası): [a], [ı], [o], [u].
#'''İncə saitlər''' (dil önü): [e], [ə], [i], [ö], [ü].
*Qapalı və acıq saitlər
Sətir 139 ⟶ 138:
#'''Dodaqlanan saitlər:''' [o], [ö], [u], [ü]. Dodaqlanan saitlərin tələffüzündə dodaqlar bir qədər irəliyə gəlir və dairəvi şəkil alır.
#'''Dodaqlanmayan saitlər:''' [a], [e], [ə], [i], [ı].
=== Samitlər ===
Sətir 146 ⟶ 143:
Əlifbamızda komandir, tank, klub sözlərində [k'] səsini, ipək, çiçək, məktəb sözlərindəki [x'] səsini ifadə etmək üçün xüsusi hərf yoxdur. Bu iki səs əlifbamızda kənd, tük, şəkil sözlərindəki [k] səsini ifadə edən “k” hərfi ilə göstərilir.
Samitlər səs tellərinin iştirakına görə '''iki növə''' bölünür:
*Kar samitlər. Kar samitlər təkcə küydən əmələ gəlir və onların tələffüzündə səs telləri iştirak etmir.
Sətir 170 ⟶ 167:
{{Azərbaycan dili}}
[[Kateqoriya:Azərbaycan dili]]
| |||