Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
(müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
(müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 144:
Bir sıra bitkilərin toxumları külək vasitəsilə yayılır. Qovağın, zancirotunun tükcüklü toxumları küləklə uzaq məsafələrə aparılır.
 
[[Ağcaqayın]]ın, [[cökə]]nin, [[göyrüş]]ün qanadcıqlı meyvələri töküldükdə külək vasitəsilə kanarakənara aparılaraq yayılır. Küləklə qoparılıb diyirlənən və "süpürüm" adlanan çöl bitkisinin gövdəsi dibindənbudaqlanaraqdibindən kiirəbudaqlanaraq səklikürə şəkli alır. Payızın əvvəlində onun toxumları yetişir, bitki quruyur. KiiləkKülək bitkini kökünə yaxın yerindən biitövbütöv qoparıb diyirləndirir. Bitkilər diyirləndikcə toxumlarını dağıdır. Yalnız suda bitən bitkilərin meyvələri deyil, su kənarında bitən qızılağac və başqa bitkilərin toxumları da suyun axını ilə uzaqlara aparilıraparılır. Bəzi bitkilərin yetişmiş toxumlarının üzərində qarmaqvarı -çıxıntılar olur. Heyvanlar belə bitkilərin yanından keçdikdə toxumlar onların yununa və insanların paltarına yapışıb basqabaşqa yerlərə aparrılıraparılır. Bu bitkilərə dəvədabanı, atpıtrağı, pişikdili (üçbarmaq) kimi bitkilərin meyvələri misal ola bilər. Bəzi bitkilərin toxumları yiikyük kisələrinə və tayalara yapışıb, avtomobil, vaqon və təyyarələrin kiinckünc-bucaqlarında qalır, yük boşaldıqda torpağa diisübdüşüb ciicərircücərir. Meşələrdə , çöllərdə yetişmiş şirəli meyvələri quşlar və heyvanlar yeyir. Məsələn, [[qaratoyuq]] [[Moruq|moruğun]], [[cır albalı]]nın, [[quşarmudu]]nun, [[ayı]] [[zoğal]]ın yetişmiş meyvələrini yeyir. Həmin meyvələrin şirəli ləti onların mədəsində həzm olur, bərk qabıqlı toxumlar isə həzm olunmur və peyinlə birlikdə xaric olunur. Yazda əlverişli şərait olduqda bu toxumlar düşdükləri yerdə cücərir. Beləliklə, quşlar bir yerdən başqa yerə uçduqda həmin toxumları da özləri ilə apararaq yayır.
 
Forma və ölçüsünə görə bitkilərin toxumu müxtəlifdir. Məsələn, [[səhləb]] bitkisinin toxumları girdə, çox xırda və toz kimi olur. Sizə yaxşı məlum olan [[xaş-xaş]], [[yonca]] və digər bitkilərin də toxumları çox kiçikdir. [[Paxla]], [[palıd]], [[fındıq]] toxumları nisbətən iridir. Lakin ən böyük toxum [[seyşel palması]]nın toxumudur. Onların uzunluğu 50 sm, kütləsi isə 10- kq-dan çox olur.
 
== Maraqlı məlumatlar ==
Amerika bioloqlarına Yer Kürəsinin ən qədim bitkisini tapmaq müyəssər olub. Onların aşkarladığı [[palıd]] ağacının ekspertlərin hesablamalarına görə, 13 min yaşı var.
 
Tədqiqat zamanı bioloqlar adi palıd ağaclarından fərqlənən, [[Rusiya]]nın şimal zolağında qarşılaşdıqları [[Palmera palıd ağacı]] (''Quercus palmeri'') növündən olan təcrid olunmuş populyasiya ilə maraqlanmışlar. Həmin növ xarici görünüşdə kolu xatırladır. Kaliforniyanın yüksək regionunda bitən bu palıd ağacının populyasiyalarından birinin analizi göstərir ki, bu regionda bitən bütün bitkilər qeyri-cinsi çoxalırlar, yəni faktiki olaraq bir bitki hesab oluna bilərlər. Sonrakı müşahidələr göstərir ki, Q. palmeri koloniyası burada təqribən 12 min il əvvəl başa çatmış sonrakı pleystosen dövründə bitmişdir. Çoxları{{kimlər}} əvvəllərdə hesab etmişlər ki, təcrid olunmuş populyasiyaların bəziləri çox qədimi ola bilər, nəhayət ki, artıq bu sübut olundu. Alimlər qeyd ediblər ki, bitki meydana gələndə, bu region kifayət qədər soyuq olub, ona görə də palıd ağacı intensiv qeyri-cinsi çoxalma nəticəsində yaşaya bilib.
 
Bu yaxınlarda{{nə vaxt}} alimlər [[Şimali Amerika]]da ən qədim kənd təsərrüfatı mədəniyyəti tapıblar. Bu onlara [[adi balqabaq]] kimi görünüb{{niyə}}. Birbaşa radiokarbon analizi göstərib ki, bu bitkinin tapılmış tumlarının 10 min il yaşı var. Bundan başqa, 8,5 və 6 min il yaşı olan [[yerfındığı]] və [[pambıq]] toxumu tapılıb.

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023