Xiyabani 2-ci Məclis dövründə vəkil olduğu zaman Tehranda təşkil edilmiş iran Demokrat Partiyasının üzvü olmuşdur. Xiyabani Təbrizə qayıtdıqdan sonra Təbrizdə Güney Azərbaycan Demokrat Partiyasını təşkil etmiş və gizli fəaliyyətə başlamışdır. 1917-ci ildə Rusiyada inqilab olan zaman Güney Azərbaycan Demokrat Firqəsi açıq fəaliyyətə başlamış, 1917-ci il aprelin 9-da "Təcəddüd" qəzetinin ilk sayı nəşr edilmiş və aprelin 30-da Xiyabaninin "Həqiqət nur saçacaqdır" başlığı ilə ilk məqaləsi çıxmışdır. Orada o deyirdi: "Artıq məşrutə qanunlarını icra etmək vaxtı gəlib çatmışdır. Həqiqəti açıq demək lazımdı". Xiyabaninin 2-ci məqaləsində deyilirdi: "Dünyada ən mürtəce və totalitar dövlət olan çar rusiyası artıq dağılmışdır. İndi İran xalqları qanı hesabına alınmış məşrutə qanununu qoruyub icra etməlidir". Xiyabani məşrutə qaqnununaqanununa uyğun seçkilərin həyata keçirilməsini tələb edirdi. Uzunmüddətli böhrandan sonra üçüncü məclisə İranın digər nöqtələrindən vəkillər seçilmiş, lakin Azərbaycanda hakim olan Eynüd Dövlə və mürtəce dairələr seçkilərdə təxribat törədərək, seçki vərəqələrini cırmışdır. Buna görə də Məclisin bu dövründə Azərbaycan vəkilləri iştirak etməmiş, Məclisin 3-cü dövrü ancaq 39 gün davam edib, uzun sürən böhran dövrü başlanmışdır. Xarici dövlətlərin əlaltısı olan Rzazadə kimi provokatorlar məşrutə və Azərbaycan Demokrat Firqəsi ədeyhinəəleyhinə təşəbbüs yeritməyə başladılar. 1918-ci ildə Azərbaycan Demokrat Firqəsi olduqca mürəkkəb vəziyyətdə fəaliyyətini davam etdirdi. O zaman rus qoşunları inqilab nəticəsində İrandan çıxarıldılar. Ruslar boşaldan yerləri ingilis qoşunları tutdular. Rzazadə kimi ingilis casusları Təbrizə göndərildi. Digər tərəfdən, Almaniya ilə müttəfiq olan Osmanlı dövlətinin qoşunları şimal-qərb tərəfdən Azərbaycana soxuldular. Bundan əlavə, UrmiyadəUrmiyada aysor və erməni silahlı dəstələri bütün şəhəri və bazarı yandırdılar.

|quote = Müstəqillik uğrunda mübarizə aparan xalq birinci növbədə ölümə hazır olmalıdır. Qorxu millətin, azadlığın və bəşəriyyətin əsaslarını pozursa, əksinə igidlik həmin əsasları sarsılmaz edir, qoruyur və möhkəmləndirir. Xalqın hüququnu qəsb etmiş adamlara rəhm etmək kütləyə xəyanətdir. Biz Azərbaycan xalqının sədaqətini, İranın səfalət və fəlakətdən xilas olmasını istəyirik. Hər bir millətin şərafətinin birinci şərti onun istiqlalıdır. Bir məsləkli iki adam, qardaş kimidir.

1919-cu ilin avqust ayında Xiyabani və sirdaşları İsmayıl Növbəri, Hacı Məhəmmədəli Badamçı Osmanlı qoşunları tərəfindən həbsə alındılar. Bu qoşunlar Təbrizi tərk etdikdə onları da özləri ilə apardılar. [[1919]]-cu ildə ingilislərlə Vüsuqüddövlə arasında [[1907]]-ci il müqaviləsini əvəz edən bir müqavilə bağlandı. Azərbaycan Demokrat Firqəsi bu müqavilə əleyhinə kəskin mübarizəyə başlayıb, bəyaniyyəbəyannamə nəşr etdi. BəyaniyyədəBəyannamədə deyilirdi: "İran dövlət başçıları məşrutə qanunlarını ləğv edirlər, xalqın tələbatını qəbul etmirlər". BəyaniyyədəBəyannamədə xəbərdarlıq edilir ki, biz qiyam odunu bütün İranda alovlandıracağıq. Azərbaycan Demokrat Firqəsi daha kəskin taktika qəbul edərək Tehran hökümətinəhökumətinə qarşı daha ciddi mübarizəyə başladı. Nəticədə Tehrandan Təbrizə göndərilmiş Biorink və yoldaşları geri qaytarıldı. Təbriz hakiminin müavini Əminülmülk və maliyyə rəisi Tərcümanüddövlə Azərbaycandan gedib, Demokrat Firqəsi tərəfindən inanılmış, pak şəxsiyyət təyin edildi. [[1920]]-ci ilin may ayında Təbrizdə Demokrat Firqəsinin rəhbərliyi ilə böyük mitinq təşkil edildi. Mitinqdə imperialistlərin və İran irticaçı qüvvələrinin əleyhinə mübarizəni daha gücləndirməyə çağırdılar. Bu mitinqdə iştirak edənlər təklif etdilər: "Azərbaycan bütün İran tarixi boyu həmişə azadlıq uğrunda qabaqcıl olmuşdur. Bu münasibətə görə də onun Azərbaycan əyaləti yerinə "AzadisitanAzadistan" (azadlıq sevən) adlanması daha düzgündür". Bu təklif mitinq iştrakçılarıiştirakçıları tərəfindən qəbul edilmişdir.

Bu mitinqdən sonra qiyam hərəkatı Azərbaycanın digər şəhərlərinə: [[Zəncan]], [[Marağa]], [[Miyanə]], [[Əhər]], [[Xoy]] və daha sonra [[Ərdəbil]]ə də yayıldı. [[1920]]-ci il 22 iyunda Azərbaycan Demokrat Firqəsi ümumi səslə milli hökumətin quruluşu haqqında qərar qəbul etdi və Şeyx Məhəmməd Xiyabani milli hökumətin sədri seçildi. [[1920]]-ci il iyunun 22-də hökumət başçısı kimi Xiyabani Alaqapıya köçdü. Bu, Güney Azərbaycan tarixində yaranmış ilk demokratik milli hökumət idi. " Azərbaycan" sözü yerinə bütün lövhələrdə, dövlət vərəqələrində "Azadistan əyaləti" yazıldı. Xiyabaninin əleyhinə olan bir sıra şəxslər, o cümlədən doktor Zeynalabdin xan, Mirzə Bağır Təliəİtəliə, Hüseynağa Fişəngçi ("Təbriz" qəzetinin redaktoru) , Sultanzadə və başqaları qiyam əleyhinə fəaliyyətə başlayıb, gizlincə Eynüddövlənin yanına gedirdilər. Digər bir dəstə isə alman "Kart Vispço" təşkilatının əlaltısı, "Kilidi-nicat" qəzetinin redaktoru Q.Rzazadənin rəhbərliyi ilə Sosial-demokrat partiyası ünvanı altında Azərbaycan Demokrat Partiyası əleyhinə fəaliyyət göstərməyə başladı. Təbrizin vəziyyətini öyrənmək üçün buraya gəlmiş İngiltərə siyasi idarə rəisi Xiyabani ilə görüşərək onunla söhbətləşmiş və Azərbaycanın tələblərinin nə olduğunu soruşmuşdur. Xiyabani demişdir: "Azərbaycan İranın ayrılmaz əyalətidir. Azərbaycan əhalisi öz qanları bahasına aldıqları konstitusiyanın icrasını və əməldə məşrutə rejimini qoruyub, bütün ölkədə islahat aparılmasını istəyir".

Qeyd etmək lazımdır ki, 1941-ci ildə "Azərbaycan Cəmiyyəti"nin və 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin də istədiyi bundan ibarət idi. Azərbaycan Demokrat Firqəsi məşrutə qanununda qeyd edilmiş əyalət, vilayət, şəhər və kənd əncümənlərini həyata keçirmək və İran çərçivəsində muxtariyyət əldə etməyi qarşısına məqsəd qoymuş, qiyam qələbə çaldıqdan sonra gələcəkdə İranın respublika və Azərbaycanın İran daxilində müxtarmuxtar ərazi olması fikrini irəli sürmüşdür. Xiyabani 1919-cu ilin sentyabrında demişdir: "Biz istəyirik ki, ölkədə həqiqi millət hökm sürsün, müəssisələr və idarələr milli olsun". O demişdir: "Hələlik bizdə məşrutə rejimi vardır. Bu məşrutə rejimini həyata keçirmək ilk addımdır ki, biz atmalıyıq. Biz sözü işə çevirməliyik,; məşrutəni dilimizdə yox, bütün idarələrimizdə yerləşdirməliyik. Biz Təbriz şəhərindən başlayaraq tədricən bütün İranda arzularımızı yerinə yetirəcəyik".

Xiyabani Alaqapıda milli hökumət başçısı olduqda az müddətdə Təbrizdə bir çox islahatlar aparmağa başladı. O cümlədən: jandarm təşkilatını genişləndirərək, öz başçılığı ilə Milli Qvardiya yaratdı. Məşhur azərbaycanlı maarifpərvər Əbülqasım Füyuzatı maarif rəisi təyin etdi. "Məhəmmədiyyə" və "Hikmət" adlı iki qadın məktəbi açdı. Məktəblərdə təhsilin Azərbaycan dilində keçilməsinə göstəriş verdi. Bakıdan "İttihadiyyeyi-İraniyan" məktəbindən bir neçə müəllim çağırdı. Məktəblərdə fars dilini Azərbaycan dilində öyrənməyə göstəriş verdi. Tehrandan göndərilmiş maliyyə rəisi və hakim müavini Tehrana qaytarılıb, yerinə yeni şəxslər təyin edildi. Xiyabani əyalətdə əmin-amanlığın bərpa edilməsinə çox əhəmiyyət verirdi. Təbrizə gələn xaricilər Xiyabani milli hökumətin başçısı olduğu zaman əyalətdəki yüksək dərəcədə olan əmin-amanlıq haqqında danışırdılar. Bütün idarə işləri, nəşriyyat, mitinqlər və çıxışlar türk dilində aparılırdı. Şeyx Məhəmməd Xiyabani öz xalqına və vətəninə vurğun idi. O, xalqının azadlığı və rifahla yaşaması uğrunda canını qurban verdi.