XIX əsrin sonunda [[Çar RusiyasınınRusiyası]]<nowiki/>nın ucqar müstəmləkəsi olan [[Azərbaycan|Azərbaycanda]] fəhlələrin vəziyyəti hədsiz dərəcədə ağır idi. Fəhlələr neft mədənlərində ağır iş şəraitində işləyir, bunun müqabilində isə aşağı əmək haqqı alırdılar. [[Çar RusiyasınındaRusiyası]]<nowiki/>nında əmək haqqının səviyyəsi [[Avropa]] dövlətlərindəki səviyyədən aşağı idi. Azərbaycanda[[Azərbaycan]]<nowiki/>da isə əmək haqqı imperiyanın məkəzi quberniyasına nisbətən aşağı idi.

“Neftyanoye delo” qəzetində dərc olunmuş Q.E.Startsevin, A.M.Stopaninin araşdırmalarından məlum olur ki, əmək haqqı işçilərin milli mənsubiyyətindən asılı idi. Belə ki, [[Çar RusiyasınınRusiyası]]<nowiki/>nın Azərbaycanda[[Azərbaycan]]<nowiki/>da yürütdüyü milli və dini[[din]]<nowiki/>i ayrı-seçkilik siyasətinə uyğun olaraq [[Azərbaycanlılar]] ruslardan və ermənilərdən aşağı əmək haqqı almışdır.

XX əsrin əvvəllərində Nobel qardaşları [[neft]] firmasının müəssisələrində əmək haqqı məsələrsinədairməsələrsinə dair maraqlı mənbə [[Bakı]] neft sənayesində çalışmış tokarın gündəliyidir. Tokar gündəliyinə 1901-1903 və 1908-1910-cu illərdə əmək haqqı və xərclərini qeyd etmişdir. O, 1901-ci ilin may ayında Nobel qardaşları firmasının mexaniki emalatxanasında karyerasına gündəlik 1 rubl 80 qəpiklə başlamış, 1902-ci ilin may ayına qədər bu həcmdə əmək haqqı almışdır. 1902-ci ilin may ayından 1902-ci ilin noyabr ayına qədər bir günə 1 rubl 90 qəpik, 1902-ci ilin noyabr ayından 1903-cü ilin fevral ayına qədər bir günə 2 rubl, 1903-cü ilin fevral-iyul aylarında bir günə 2 rubl 20 qəpik əmək haqqı almışdır.

XX əsrin əvvəllərində [[Bakı]] neft sənayesində baş vermiş tətillər neft sənayeçilərini əmək haqlarını qaldırmağa məcbur etmişdi. Əgər 1903-cü ildə Nobel qardaşları firmasının fəhlələrinin (Nobel qardaşları firmasının fəhlələrinin sayı 1907-ci ilin yanvar ayının 1-də 3527 nəfər idi. Bu da [[Bakı]] neft sənayesi firmalarının bütün fəhlələrinin 11,5 % idi) bir günlük orta əmək haqqı 81 qəpik idisə, 1904-cü ildə 85 qəpik, 1905-ci ildə 93 qəpik, 1906-cı ildə 97 qəpik olmuşdur. Yəni 1906-ci ildə fəhlələrin əmək haqqı 1903-cü ilə nisbətən 20 % artmışdır.