|p1 =

|flag_p1 =

|f1 =

|flag_f1 =

|şəhərlər =

|dil = [[ərəb dili]]<br/>[[türk dili]]

|sahə =

|əhali = [[türklər]], [[ərəblər]]

}}

{{Azərbaycan tarixi}}

 

 

== Əbudüləfilər sülaləsi ==

Əbudüləfilər adına ilk dəfə IX – X əsr ərəb müəlliflərinin - [[Bəlazuri]], [[Təbəri]], İbn ən-Nədim və başqalarının əsərlərində təsadüf edilir. Həmin mənbələrdə qeyd edilir ki, IX əsrdə ərəb xilafəti qoşununa başçılıq edən sərkərdələrdən biri əl-Qasim ibn İsa əl-İcli Əbu Düləf olmuşdur.<ref name="Şərifli"/> Mənbələrdə həm də şair kimi tanınan bu şəxs [[Abbasilər]]in hakimiyyəti dövründə (IX əsrin I rübündə) Ərəb Xilafətinin şimal vilayətlərinə köçən və bu yerlərdə məskunlaşan ərəb nəsillərinin birindən idi. <ref name="Şərifli"/>Təbəri ''“Əbu Düləfin başçılığı altında olan könüllülər”''in [[Babək]]ə qarşı vuruşan ərəblərə qoşulub [[Bəzz qalası]]nın alınmasında iştirak etməsi haqqında məlumat verir.<ref name="Şərifli"/>

 

== Dövlətin əsasının qoyulması ==

Əbudüləfilər xanədanı [[825]] – [[898]] – ci illərdə [[Həmədan]]la [[İsfahan]] arasında iqamətgahı [[Kərəc]] olan yerlərə sahib idi.<ref name="Vəlixanlı">N. Vəlixanlı – X əsrin ikinci yarısı – XI əsrdə Azərbaycan feudal dövlətlərinin qarşılıqlı münasibətləri və bird daha “Naxçıvanşahlıq” haqqında, AMEA – nın xəbərləri (tarix, fəlsəfə və hüquq seriyası), Bakı, 2001, № 3</ref> [[Sacilər]] sülaləsinin Azərbaycanda hakimiyyəti dövründə (IX əsrin sonu) Əbudüləfilər onlara tabe olmuş və sonrakı illərdə də öz mülklərində yaşamışlar. Təqribən yüz il sonar [[982]] – ci ildə [[Qoğtən]] əmiriadlandırılan və həmin məşhur nəslə mənsub olan Əbu Düləf [[Şəddadilər]]ə məxsus [[Naxçıvan]] və [[Dvin]]i (ərəb dilli mənbələrdə Dəbil) ələ keçirərək Naxçıvanşahlıq dövlətinin əsasını qoyur.<ref name="Vəlixanlı"/>

 

== Siyasi tarixi ==

[[983]] – cü ildə Əbu Düləf [[Ermənilər|erməni]] feodal nəsil olan [[Artsrunilər]]in xanədanı olan [[Vaspurakan]] (indiki Naxçıvan və qismən Şərqi Anadolu və [[Güney Azərbaycan]]) vilayətinə hücum edir.<ref name="Şərifli"/> 987 – 988 – ci illərdə Əbu Düləfin qoşunu Rəvvadilər sülaləsinin məşhur nümayəndəsi, hələ Salarilərin hakimiyyəti dövründə Azərbaycan feodalları içşərisində ən qüdrətlisi hesab olunan [[Əbülheycə ibn Rəvvad]] tərəfindən məğlubiyyətə uğradılır. Lakin Naxçıvanşahlığın tutulan torpaqları geri qaytarılır.<ref name="Vəlixanlı"/>

[[Şəkil:Qətran Təbrizi.jpg|thumb|left|140px|Naxçıvan şahlarının sarayında yaşamış [[Qətran Təbrizi]]nin portreti]]