'''Mərkəzi Asiya''' və ya '''Orta Asiya''' — Mərkəzi [[Asiya]]nın siyasi və coğrafi adlandırılması, [[1924]]-[[1925-ci illərəil]]lərə qədər "Türküstan" adlanırdı.<ref>[http://www.elibrary.az/docs/medntarve.pdf Mədəniyyət tarixi və nəzəriyyəsi. Ali məktəblər üçün dərslik M.J.MANAFOVA, N.T.ƏFƏNDİYEVA və S.A.ŞAHHÜSEYNOVANIN ümumi redaktəsilə. Bakı: Sabah nəşriyyatı (2008), 2010, 876 səh.]</ref> [[Qazaxıstan]], [[Özbəkistan]], [[Qırğızıstan]], [[Türkmənistan]] və [[Tacikistan]]ın bir qisimindən ibarət olan bölgə və bölgəni təyin etmək üçün istifadə edilən coğrafi termin. Türkdilli xalqların ana yurdu sayılır.

Bu regiona daxil olan ölkələr qərbdə [[Xəzər dənizi]] sahilindən başlamış şərqdə [[Çin]]in [[Böyük Xinqan dağları]]nadək uzanıryerləşir. Bununla belə buBu yeganə regiondur ki, heç bir ölkəsinin okeana bilavasitə çıxış yolu yoxdur. [[Transsibir magistralı]]na və [[Xəzər-Volqa su yolu]]na çıxışı olan şimal-qərb hissəsinin iqtisadi-coğrafi mövqeyi daha əlverişlidir. Bu yollar regionu [[Qafqaz]] və [[Avropa]] ölkələri ilə birləşdirir. [[Bakı]] şəhəri ilə Mərkəzi Asiyanın [[Türkmənbaşı]] və digər şəhərləri arasında gəmi-bərə körpüsünün salınması regionun Qafqaz ilə iqtisadi əlaqələrinin daha da yaxşılaşmasına səbəb olmuşdur. Son illər [[Çin]], [[İran]] və [[Əfqanıstan]]la dövlət sərhədlərinin sadələşdirilməsi xarici nəqliyyat əlaqələrinin genişlənməsinə səbəb olmuşdur. Regiondan keçən qədim [[İpək yolu]] bərpa olunur. Mərkəzi Asiya ölkələrinin coğrafi mövqeyinin, təbii şəraitinin, tarixi inkişaf yolunun, mədəniyyət, dil və din xüsusiyyətlərinin oxşarlığı onların iqtisadi əlaqələrinin genişlənməsinə və dərinləşməsinə, bir sıra siyasi və iqtisadi təşkilatların yaranmasına müsbət təsir göstərir.

Mərkəzi Asiyada yüksək [[Pamir]], [[Tyanşan]] və [[Altay dağları|Altay]] dağ sistemləri ilə Turan və Xəzərsahili ovalıqlarının düzənlik ərazilərinin qonşuluqda yerləşməsi regionun landşaftının olduqca rəngarəngliyinə səbəb olmuşdur. Düzənliklər iri səhralarla ([[Qobi]], [[Qaraqum]], [[Qızılqum]]) əhatə olunmuşdur. Şimal hissəsində çöl əraziləri üstünlük təşkil edir. Regionun okeanlardan uzaqda yerləşməsi onun iqlimini olduqca kontinentallaşdırır. Yayı isti və quraq, qışı soyuq və az qarlıdır. Mərkəzi Asiyada meşə azdır. Yalnız iki böyük çayı var ([[Sırdərya]] və [[Amudərya]]). Suvarma məqsədilə sularından həddindən artıq istifadə olunan (xüsusilə [[Qaraqum kanalı]] vasitəsilə) bu çayların suyu 1976-cı ildən başlayaraq demək olar ki, [[Aral gölü]]nə çatmır. Nəticədə göl quruyur və quruyan hissələrdə baş verən qum tufanları ətraf ərazilərə və əhalinin sağlamlığına böyük ziyan vurur.

Hazırda Xəzər dənizinin səviyyəsinin qalxması ilə yanaşı (1977-2000-ci illər ərzində Xəzərin səviyyəsi 2 metr qalxaraq sahil əraziləri basmış, dəniz ətrafı təsərrüfata böyük ziyan vurmuşdur), Aral gölünün qurumasının qarşısının alınması regionun mühüm ekoloji problemlərindəndir. Mərkəzi Asiyanın təbii xüsusiyyətlərindən biri ərazinin yarıdan çoxunun seysmik qurşaqda yerləşməsidir. Burada tez-tez baş verən daşqınlar və sellər, əsasən əhalinin yalnış təsərrüfat fəaliyyətinin nəticəsidir. Ərazinin dağlıq relyefi ilə əlaqədar regionun çayları (xüsusilə [[Ural çayı|Ural]], [[İrtış]], [[Vaxş]]) olduqca böyük [[hidroenerji resursları]]na (xüsusilə dağlıq relyef olan Tacikistan və Qırğızıstan) malikdir.

Mərkəzi Asiyada əhalinin milli tərkibi müxtəlifdir. Burada [[türk dili qrupu]]na aid olan [[özbəklər]], [[qazaxlar]], [[türkmənlər]], [[qırğızlar]], [[qaraqalpaqlar]], [[fars dil qrupu]]na aid olan [[taciklər]], həm də [[monqollar]] yaşayır. [[XIX əsr]]in axırlarında Mərkəzi Asiya ölkələrinin ([[Monqolustan]] istisna olmaqla) [[Rusiya imperiyası]]na birləşdirilməsindən sonra regiona [[ruslar]] və [[ukraynalılar]] axışaraq gəliblər. Mərkəzi Asiya ölkələri müstəqillik qazandıqdan sonra yerli olmayan əhalinin bir hissəsi (xüsusilə ruslar) öz vətənlərinə qayıdırlar. Vaxtilə bura sürgün olunmuş xalqlardan [[almanlar]] [[Almaniya]]ya köçürlər. Mərkəzi Asiyaya sürgün olunmuş xaqlar arasında [[azərbaycanlılar]] da var. İndi azərbaycanlılarAzərbaycanlılar əsasən Qazaxıstanın [[Taldi-Kurqan]] və [[Cambul]] vilayətlərində, [[Daşkənd]]də və regionun digər bölgələrində yığcam halda yaşayırlar.

Mərkəzi Asiyada əhalinin təbii artımı çox yüksəkdir. Təbii artıma görə ölkələr arasında dərin fərqlər var. Ən yüksək təbii artım Tacikistanda[[Tacikistan]]da və Monqolustanda[[Monqolustan]]da (ildə 3%), ən az isə Qazaxıstandadır[[Qazaxıstan]]dadır (ildə 0,5%). Regionun əhalisi olduqca qeyri-bərabər paylanmışdır. Dağətəklərində, dağarası vadilərdə və vahələrdə xüsusilə Özbəkistanın [[Əndican]], [[Fərqanə]], [[Daşkənd]] vilayətlərində (əhalinin orta sıxlığı 1 km²-də 400 nəfər), Qazaxıstanın cənubunda əhali daha sıx, Monqolustan, Türkmənistan və Qazaxıstanın səhralarında, Tacikistan və Qırğızıstanın yüksək dağlıq ərazilərində isə seyrək məskunlaşmışdır. Əhalinin yarıdan çoxu şəhərlərdə yaşayır. Ən iri milyonçu şəhərləri [[Daşkənd]] və Almaatıdır[[Alma - Ata]]dır.