Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→‎Elm: təkmilləşdirmə, orfoqrafiya
Sətir 281:
[[VI əsr]]dən etibarən mövcud olan yazılı daşları ilə nəyə inandıqlarını sübut edən [[türklər]] haqqında digər xalqların yazdığı daha qədim yazılar da mövcuddur. Ən mühüm bilgiləri [[çinlilər|çin]], [[ərəblər|ərəb]], [[farslar|fars]] və [[Bizans İmperiyası|Bizans]] mənbələrində tapmaq mümkündür. Buna baxmayaraq bu xalqlar əsasən türkləri düşmən olaraq qəbul etdikləri üçün yazdıqları demək olar ki, müsbət xarakterli deyil. Bu səbəbdən yad mənbələrdə tanrıçı türklərdən "iki ayaq üstə yeriyən itlər", insanlıqdan kənar vəhşilər", "qurd ya da it başlılar" olaraq bəhs edilir. Buna baxmayaraq bu mənbələrdə də faydalı məlumatlar tapmaq mümkündür.<ref name="Dr. Peter Laut">Dr. Peter Laut: Vielfalt türkischer Religionen: Tänriismus, Universität Freiburg [http://freidok.ub.uni-freiburg.de/freidok/volltexte/2005/1829/pdf/Laut_Vielfalt_tuerkischer_Religionen.pdf] (Almanca: Türklerde dinlerin çeşitliliği/ Freiburg Üniversitesi'nden Dr. Peter Laut)</ref>
 
[[Orta Əsrlər]]in türk tədqiqatçısı [[Mahmud Qaşqarlı]] [[XI əsr]]də tamamladığı [[Divanu Luğati-t-Türk|Divanü Lüğat-it-Türk]] əsərində TanrıçılığıTenqriçiliyi araşdırmaq üçün qiymətli mənbədir. Özü [[müsəlman]] olan [[Mahmud Qaşqarlı]] kafirlər deyə adlandırdığı TanrıçılıqTenqriçilik inancı ilə yaşayan türklərin etdiklərini bəyənmədiyini hər fürsətdə bildirmişdir. Buna baxmayaraq yazmış olduğu əsər [[İslam]]dan öncəki [[türklər]]in yaşayışını araşdıran bütün alimlər tərəfindən ən etibarlı mənbə olaraq qəbul edilir.<ref name="Dr. Peter Laut">Dr. Peter Laut: Vielfalt türkischer Religionen: Tänriismus, Universität Freiburg [http://freidok.ub.uni-freiburg.de/freidok/volltexte/2005/1829/pdf/Laut_Vielfalt_tuerkischer_Religionen.pdf] (Almanca: Türklerde dinlerin çeşitliliği/ Freiburg Üniversitesi'nden Dr. Peter Laut)</ref>
=== Tək Tanrı anlayışı ===
Qədim türk inancının [[monoteizm|monoteist]], yoxsa [[politeizm|politeist]] bir din olması ilə bağlı fərqli düşüncələr vardır. Burada ən əsas mübahisə məsələsi Tenqri sözünün nə vaxt Göy, nə vaxt Tanrı mənasında işlənmiş olmağındadır. Hər iki mənada işlənəndə də məntiqli qəbul olunması mümkündür.
Sətir 291:
 
[[Jan-Pol Ru]] bu məsələyə də digərlərindən daha çox aydınlıq gətirmişdir:<ref name="Die alttürkische Mythologie">Götter und Mythen in Zentralasien und Nordeurasien Käthe Uray-Kőhalmi, Jean-Paul Roux, Pertev N. Boratav, Edith Vertes: ISBN 3-12-909870-4 İçinden: Jean-Paul Roux: Die alttürkische Mythologie (Eski Türk mitolojisi)</ref>
{{cquote|müəllif=|''Monoteist din olan TanrıçılığınTenqriçiliyin politeist tərəfləri də vardır. Türklər güclü bir hökmdarın rəhbərliyi ətrafında böyük topluluqlar yaradıb böyük imperiyalar qurduqları zamanlarda monoteizm ön plana çıxmışdır. Politeizm daha çox xalq kütlələri arasında və imperiyalar dağılıb anarxiya vəziyyəti meydana çıxdıqda meydana çıxmışdır. Göy Tanrısı Tenqrinin yerdəki oğlu olan hökmdarla yaxın bir bağlılığı vardı. Hökmdar Tanrının yerdəki nümayəndəsi idi. Tanrı türkçü bir Tanrı olsa da, eyni zamanda milli və hökmdar xüsusiyyətlərinə sahib idi. Necə ki hamı yerdə xaqana qulluq edirsə, Göyə, yəni bütün kainatın Tanrısına da xidmət etməlidir. Buna baxmayaraq hətta Göytürk xaqanlığı dövründən qalma tapıntılarda belə Tanrıdan başqa digər müqəddəs varlıqlara da rast gəlmək mümkündür. Bu varlıqlar bəzən Tanrı üçün işlənən Tenqri sözü ilə bəzən də İduk sözü ilə müqəddəsləşdirilmişdir. İduk daha çox xaqanın həyat yoldaşı olan Xatunla bağlıdır. ''}}
 
== Çağdaş dövrdə Tanrıçılıq ==

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023