Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 18:
==Həyatı==
 
Məhəmmədkazım xanın hakimiyyətinin ilk illəri Osmanlıların ağalıq dönəminə düşmüşdü. [[1730]]-cu ildə [[Nadirqulu xan]] Qırxlı-Avşar]] [[Təbriz]]i, [[Əhər]]i, [[Ərdəbil]]i osmanlıların əlindən aldı. Nadirqulu xan [[II Şah Təhmasib]]in ([[1722]]-[[1732]]) adından Məhəmmədkazım xanı Qaradağın hakimi vəzifəsinə təyin etdi. Məhəmmədkazım xan da atası [[Məhəmmədqasım xan]], böyük qardaşı [[Əbdürrəzzaq xan]] kimi Qaradağı müstəqil idarə etmək istəyirdi. Ona görə də nə Osmanlılara, nə [[Şah Sultan Hüseyn]]ə, nə onun oğlu [[II Təhmasib]]ə, nə də [[Nadirqulu xan]]a itaətini bildirmədi. [[1734]]-cü ildə [[Nadirqulu xan]] Məhəmmədkazım xanı aldadıb tutdu. Saray adamları onu öldürməyi təhrik edirdilər. Nadirqulu xan onu əski ocağın, xəlifə ocağının nümayəndəsi olduğuna və qardaşı Əbdürrəzzaq xanın xatirinə bağışladı. Lakin gözlərinə mil çəkdirdi. [[1747]]-ci ilin iyun ayında sui-qəsd nəticəsində öldürülən [[Nadir şah Əfşar]]dan sonra [[Azərbaycan]]da müstəqillik mübarizəsi başlandı. Hər kəs hakimlik etdiyi vilayəti müstəqil elan edərək asılılığa son qoydu. Hətta bəzi müstəqil xanlar şahlıq eşqinə düşdülər. Məhəmmədkazım xan da yaxın qohumlarının yardımı ilə taxta əyləşib [[Qaradağ xanlığı|Qaradağ]]ı idarə etməyə başladı. Qaradağ xanlığının qonşuluğunda, [[Ərdəbil]]də saxta şahzadə III Sam mirzə taxt-taca iddia edənlərdən biri idi. Digər bir şahlıq həvəskarı Nadir şahın bibisi oğlu [[Əmiraslan xan]] Qırxlı-Avşar]] qoşunla Ərdəbilə[[Ərdəbil]]ə yürüş edib Sam mirzəni tutdu. Edam edib Təbrizə gəldi. Məhəmmədkazım xanı özünə həmfikir edib şahlıq eşqinə düşdü. Əli şah adı ilə taxta çıxan [[Əliqulu xan Qırxlı-Avşar]] ([[1747]]-[[1748]]) Əmiraslan xana elçi göndərib onu şah kimi tanımağı təklif etdi. Əmiraslan xan Əli şahın elçisini öldürdü və asılılığını bildirmədi. Onun ən yaxın silahdaşı Məhəmmədkazım xan idi. Qaradağ qoşunundan istifadə edib qonşu hakimləri tələb-təhdidlə, savaşla özündan asılı etdi.
 
[[1748]]-ci ilin sonunda qardaşı Əli şahı taxtdan salıb gözlərinə mil çəkən İbrahim mirzə özünü şah elan etdi. İbrahim şah ilk növbədə qorxulu rəqib saydığı Əmiraslan xana qarşı mübarizəyə başladı. Əmiraslan xan ilk döyüşdə məğlub olub həmfikiri Məhəmmədkazım xanla Qaradağa qaçdı. Məhəmmədkazım xan [[İbrahim şah]]ın intiqamından çəkinib Əmiraslan xanı tutuqlu biçimdə Təbrizə yolladı. İbrahim şah Məhəmmədkazım xana xeyli ənam-ərmağan və xanlıq fərmanı göndərdi. Tarixçi Məhəmmədhüseyn Qüddusi bu olay haqqında yazır: "Əmiraslan xanın qoşunları məğlub olub dağılmışdı, özü də dostu Məhəmmədkazım xan Qaradağlı ilə Qaradağa qaçdı. Amma Məhəmmədkazım xan bəhanə ilə onu tutdu. İbrahim xanın əmrilə onu və qardaşı Sarı xanla birlikdə Təbrizdə öldürdülər. İbrahim şah Təbrizdə altı ay qala bildi. Ətrafına 150 mindən çox döyüşçü yığılmışdı. Məsləhət-məşvərət yeri isə Məhəmmədkazım xan idi. Xorasandan yaman-yavuz xəbərlər gəlirdi. İbrahim şah Nadir şahın nəvəsi, Rzaqulu mirzənin oğlu Şahrux mirzənin Xorasanda şahlıq taxtına əyləşdiyini eşidib ora tələsdi. Gedərkən Məhəmməd xan Qırxlı-Avşarı Təbrizə hakim, Məhəmmədkazım xanı isə ona nəzarətçi təyin etdi. Məşhəd şəhəri yaxınlığında baş verən döyüşdə İbrahim şah öldürüldü. Şahrux mirzə [[1748]]-ci ilin oktyabr ayının 2-dən şahlığa başladı. Bütün İran hakimlərinə fərmanlar göndərib əski yerlərinə təyin edib asılılıqlarını istədi. Məhəmmədkazım xanın [[Şahrux şah]]dan formal asılılığı vardı. [[1751]]-ci ildən sonra İran və Azərbaycanda nominal da olsun şah qalmamışdı. Lakin şahlıq həvəsinda olanlar vardı. Daha çox həvəsi olanlardan biri Urmiya hakimi [[Fətəli xan]] Ərəşli-Avşar idi. İbrahim şahın Təbrizə təyin etdiyi hakimi, Məhəmməd xan Qırxlı-Avşarı öldürən Dünbililər öz hakimiyyətlərini elan etmişdilər. Fətəli xan ellisi Məhəmməd xanın qisasını almaq üçün Təbrizə hücum etdi. Şəhəri aldıqdan sonra paytaxtını Urmiyadan Təbrizə köçürdü. Qonşu xanlıqları təhdidə başladı. Elçi göndərib tabe olmaqlarını tələb etdi. Məhəmmədkazım xan Fətəli xanın elçilərinə rədd cavabı verdi. Bir neçə gündən sonra birləşmiş Urmiya, Xoy və Təbriz qoşunları Qaradağa hücum etdi. Məhəmmədkazım xan duruş gətirməyib tabeçiliyini bildirdi. Məhəmmədkazım xan Qarabağ hakimi Pənahəli xan Sarıcalı-Cavanşirlə dostluq ilişkiləri qurmuşdu. Aralarında qarşılıqlı yardımlaşma vardı. [[Pənahəli xan]], [[Şahverdi xan]], [[II İrakli]]nin Şəki hakimi Hacı [[Çələbi xan]]a qarşı yaratdıqları ittifaqa Məhəmmədkazım xan da qoşulmuşdu. Tarixçi Molla Məhəmməd əl-Cari yazır: "Bu vaxt böyük bir ordu ilə Təhmuraz xan ilə İrakli xan Gəncəyə gəlirlər və Şahverdi xandan qardaşı Qoçu xanı, bacısı oğlu Xudadad bəyi və Gəncənin digər başçılarını (rəislərini) girov istəyirlər. Sonra Pənah xan və Kazım xan da həmin tələb ilə Gəncəyə gəlirlər. Hamısı bu qərara gəlir ki, Qarabağın (Gəncənin-Ə.Ç.) rəiyyətini Hacı Çələbinin ixtiyarından çıxarsınlar. Hacı Çələbi Dərbənddən qoşun yığaraq Ərəş tərəfə Bilicikə gətirir. Vilayət onunla etibarlı ittifaqda idi. Bu vaxt iki vali ziyafətdə olarkən Şahverdi xanı, onun qardaşı Rzaqulu xanı, Pənah xanı, Kazım xanı və başqa rəisləri və onların təbəələrini etibarsız sayaraq həbs edir.

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023