'''Nigeriya Federativ Respublikası (qısaca Nigeriya)''' – [[Qərbi Afrika]]da, [[Qvineya körfəzi]] sahilində yerləşən, qərbdə [[Benin]], şimalda Niger, şimal-şərqdə Çad və şərqdə [[Kamerun]]la həmsərhəd olan ölkə. Paytaxtı [[Abuca]], ən böyük şəhəri Laqosdur.

Ölkənin ərazisi 923.768 km² – dir .<ref>[http://www.citypopulation.de/Nigeria.html The Major Cities and Agglomerations of the World – Overview : Nigeria]</ref> Nigeriya, cənub-qərbi Afrika sahilində, 3°57’ və 13°54’ şimal paralelləri 2°39’ ve 14°38’ şərq meridianları arasında yerləşir. Şərqində [[ Kamerun ]] , Şimal qərbində Çad, şimalında Niger və qərbində Benin dövlətləri ilə sərhədlənir. Cənubundan Qana körfəzi vasitəsi ilə Atlantik okeanına çıxışı var. Ərazisi təxmini olaraq 923.773 km2dir.

Təqribən 100 km qədər iç bölgəyə girən sahil bölgəsi, 36.000 km2 lik geniş bir deltaya və mangrov ağaclarıylaağacları ilə dolu bataqlıqlara sahipdir. Bölgədə yüzlərcə çay və qolları mövcuddur. Nigeriya torpaqları, sahil boyu tədricən kəsilmiş və dağlıq ərazilərlə qırılmış, nahamar bir yayla görünüşündədir. Lagosdan Kamerun sərhəddinə qədər olan xəttboyu , ekvatorial meşəlik əraziylə örtülüdür.

Nigeriyanın ikinci meşəlik bölgəsi, Savanna bölgəsidir. Ölkəni başdan -başa (təqribən 320 kilometrdən çox bir məsafədə) qət edən Niger çayının qərb bölgəsi, dağlıq bir ərazidir. Bu yüksək dağlar arasında Adamawa Dağları təxminən 80 km uzunluğundadır. Ölkənin ən yüksək yeri, yene bu dağlar üzərindəki Dimlanq Təpəsi olmaqdadır, təqribən 2042 metrdir. Ölkənin cənub-şərqini isə Kamerun Dağlarının qərb yamacları örtər və bütün cənub-şərq sərhəddi boyunca uzanır. Bu dağlar, ortalama 1500 m yüksəkliyinde olub, bəzi yerləri 2000 metrəyə qədər yüksələr. Şimali Nigeriya isə nisbətən yarıçöl olub Büyük Səhra Çölünün cənuba doğru bir davamı şəklindədir.

20062013 – cıcü ildəil aparılmışstatistik rəsmi siyahıya almayaməlumatına əsasən NigeriyanınNigeriyada 140.003.542144 nəfərmilyon əhali yaşayır. Bu [[Afrika]] qitəsində ən böyük göstəricidir.<ref>[http://statoids.com/ung.html Administrative Divisions of Countries ("Statoids") : States of Nigeria (Population: 2006-03-21 census provisional results. )]</ref> Nigeriyada 421 dil var. Onlardan 410-dan istifadə edilir, 2-sinin daşıyıcısı yoxdur, 9 isə ölü dildir. Milliyet:[3] [[ Yorubalar ]]: %20,[[ Hausalar ]]: %15,8, [[ İbolar ]]: %14,8,[[ Pöllər ]]: %10,5, digər Afrika qəbilələri: %38.

Xristiyan nüfuz isəXristianlar şimala nəzərən daha əlverişli və meşəliklərin sıx olduğu cənubda yaşarlaryaşayırlar. Nigeriya da Müsəlmanmüsəlman nüfusunəhalinin paylaşımı bu cürdür: Hausalar %80, Yorubalar %4, Fulaniler %9, Kanurların isə tamamı Müsəlmandır. Nigeriyalı Müsəlmanların əksəriyyəti Maliki və Hanəfi məzhəbinə mənsubdur. Ən az Müsəlman Lagosdadır. XristiyanlarınXristianların isə beşdə üçü protestan, digər beşdə ikilik hissə katolikdir. Nigeriyada az sayıda Yəhudiyəhudi də vardır.

Bugünkü Nigeriya torpaqlarında ilk yaşayanların, e.ə 700-cü ilə təsadüf etdiyi güman edilir ; lakin bunların kimlər olduğu haqqında dəqiq bir fikir yoxdur. Nigeriyanın tarixini, Ərəbcə yazılmış qaynaqlara əsaslanaraq, şimal bölgələrində 9-cuIX əsrəsrin başlarındaəvvəllərində qurulmuş, Konem-Boru və qərb bölgələrində də yeddi Hausa şəhər dövlətləri ile başlatmaq mümkündür. On ikinciXII əsrdən etibarən qurulmağa başlanmış Yoruba veIfe krallıqları, 14-cü əsrdən etibarən İslamın yayılmağa başlaması nəticəsi ilə aradan qalxmışdır . İslamın yayılmasıylayayılması ilə, mövcud şəhər dövlətləri və bir çox qəbilə Müsəlmanlığamüsəlmanlığa keçmişdir. Buna əsasən şimali Nigeriya tamamən İslamlaşmışislamlaşmış və geri qalan bölgələr də İslamiyyətin nüfuzu altına keçmişdir.Nigeriyaya İlkilk olaraq 15-ciXV əsrdə Avropa müstəmləkəçiliyini gətirənlər, Portuqal və İngilis əsir tacir dənizçilərir olmuşdur. Avropalılar Nigeriyanı əsasən qul ticarət mərkəzi olaraq istifadə etməklə Atlantik qul ticarətini başlatmışlardır. 350 il qədər davam edən qul ticaretiticarəti ileilə 20 milyona yaxın Nigeriyalının qul kimi satıldığı güman edilməkdədir.

İngiltərə, 19-cuXIX əsrəsrin başlarındanəvvəllərindən etibarən, Nigeriyanın içdaxili işlərinə qarışmağa başlamış ve ilk olaraq Lagos, 1861-ci ilindəildə bir İngilis kaloniyasımüstəmləkəsi halına gəlmişdir. 1885-ci dəildə Qana Körfəzikörfəzi ətrafı, İngiltərənin himayəsinə keçmişdir. Bundan sonra İngiltərə, Nigeriyanı iki himayə bölgəsinə ayıraraq tək idarəçi altında birləşdirmişdir. Birinci Dünyadünya Müharibəsindənmüharibəsindən sonra başlayan milliyətcilik hərəkətləri, Nigeriyalılar arasında yadellilərə qarşı üsyan etmək və müstəqilliyi əldə etmək düşüncəsinə gətirib çıxartdı.

1950-ci ilindəildə hakimiyyət gücünü, üç ayrı bölgənin məclisləri arasında paylaşdıran yeni bir federativ sistem yaradıldı. 1954-cicü ildə elan edilen qanun, şimal, qərb və şərq bölgələri güclü bir mərkəzi hökümətə bağlı olaraq, Nigeriyalılara sahip olduqları qanuni haqlarını verdi. İngiltərə, iş başına öz mənfəətlərini qoruyacaq bir höküməti gətirməyi planlaşdırırdı. Ölkədə üç böyük partiya quruldu və 1959 ilində seçkilər keçirildi. Bu seçkilərdə şimal bölgəsinin Nigeriya Xalqları Konqresi (NPC) qazandı və partiya lideri Əbubəkir Tafawa Balewa Baş nazir oldu. Müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi şimal bölgəsi iqtidara gəlincə, ilk iş olaraq 1960-cı ildə müstəqillik əldə etdi. Nigeriya bundan sonra 1963-cü ildə Respublikanı elan etdi və 1965-ci ildə yeni seçkilər keçirildi. Fəqət bundan sonra Nigeriyada iç qarışıqlıqları başladı. 30 May 1967-ci ildə Şərq Bölgəsi Biafra Respublikası adı altında üsyan etsədə, Nigeriya höküməti xarici qüvvələrin köməyi ilə bu üsyanı yatırdı. Lakin bu iç savaşlar 30 aydan cox davam etdi və 20ci əsrin ən qanlı və qorxunc savaşlarından biri oldu. Biafra bölgəsi minlərcə ölü və bir çoxu xaraba olmuş binalarla doldu. 1970 ilindən sonra hadisələr yatışdı və bu dönəmdə kəşf edilən neft yataqları Nigeriyanın həyatını dəyişdirdi. 29 iyun 1975-ci ildə General Məhəmməd yeni bir hərbi çevrilişlə hakimiyyətə gəldi. Çox keçmədən 1976-ci ildə edilən üçüncü qiyam təşəbbüsü uğursuzluqla sona çatdı. Fəqət, General Məhəmməd öldürüldü və yerinə, köməkcisi General Olesegun Obasanjo keçdi. General İbrahim Babangida prezident olub, əsgəri bir rejim qurdurdu. Bundan sonra Nigeriya Federativ Respublika, petrol gəlirlərinin gətirdiyi rifaq sabitliyi ilə iç hadisələrin önünə keçməyə başladı və bugün üçün Nigeriya Afrikanın ən inkişaf etmiş ölkələrindən biri halına gəldi. 4 iyul 1992ci il seçimləri ilə təkrar demokratik düzənə keçilmək yolunda ilk addımlar atıldı. Vətəndaş idarəsinə keçid tarixi olaraq müxtəlif zamanlarda üzə çıxsada ən son olaraq 27 Avqust 1993-cü ildə ertələndi.