X.İ.Əhmədin müəyyən etdiyi əruz qəliblərində bölgüləri təfilələr (ərəbcə “fə’ələ” feilindən yaranmış müxtəlif ifadələr), uzun və qısa hecaların yerini isə təfilələrdəki uzun və qısa hecalar müəyyən edir. X.İ.Əhmədin əruz nəzəriyyəsinin ən kiçik anlayışından (vahidindən) ən böyük anlayışına qədər olan inkişafını sxem şəklində aşağıdakı kimi təsvir etmək olar:<ref name="kitabxana.net">{{cite web|url=http://http://kitabxana.net/files/books/file/14102397341410968878.docpdf |başlıq=Şirvani Ədilli, '''Azərbaycan şeirində forma məsələləri.''' Bakı-2014.}}</ref>