Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi məqaləsindən köçürüldü
|
||
|
Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
{{Şəxs
|Adı = Şeyxülislam Axund Ağa Əlizadə
Sətir 50 ⟶ 51:
Şeyxülislam Axund Ağa Əlizadə dünyanın bir çox ölkələrində təşkil olunmuş konfranlarda iştirakçısı olur və Sovet müəlmanları adından nitq söyləyirdi. 1952-ci ildə SSRİ-də müharibədən sonra ilk dəfə Zaqorskda sülh müdafiə məsələlərinə həsr edilmiş konfrans,1952-ci ilin mayında Vyanada keçirilən Sülhü Müdafiə Konqresində təşkil olunmuş konfransının iştirakçısı olmuşdur.
Ağa Əlizadə 1954-cü ilin dekabrında, 84 yaşında Bakıda vəfat etmişdir.
===Şeyxülislam Axund Ağa Əlizadə ===
Onun əsil adı Zeynalabidindir. Ali ruhanilik təhsilini başa vurub vətəninə qayıtıqdan sonra xalq arasında ona Molla Ağa Axund deyərdilər. O, 1827-ci ildə Bakının Pirşağı kəndində, tanınmış ruhani Axund Molla Cavadın ailəsində dünyaya göz açıb.
Axund Molla Cavad dörd oğlunun dördünü də ruhani, üləma kimi görmək istəyirdi. Bu məqsədlə o, Bakı şəhərinə köçür, keçmiş Aşağı Priyutski küçəsində (sonralar Kamo adlanan, hal-hazırda S.Rəhimov) özünə üç mərtəbəli, yaraşıqlı bir bina tikdirir.
Qardaşlarından dərin zəkası ilə fərqlənən Zeynalabidini atası mollaxanaya qoyur. Mədrəsə təhsilini başa vurduqdan sonra o, ali ruhanilik təhsilini almaqdan ötrü Ərəbistana gedir və Bağdad əyalətinin Nəcəfül-Əşrəf şəhərində təhsilini davam etdirir.
Yaxın Şərqdə yerləşən ali ruhanilik ocaqlarının müdavimləri ali ruhanilik rütbəsi almaqla bərabər, xüsusi bir ixtisasa da malik olurdular. Zeynalabidin də ali ruhani olmaqla bərabər təbabət elmini seçmişdi.
1896-cı ildə təhsilini başa vuran Zeynalabidin "Axund" rütbəsi ilə Bakı şəhərinə qayıdır. Qafqazın (Zaqafqaziya) şeyxülislamı Axund Əbdüssəlam Axundzadənin və Bakı qazisinin vəkaləti ilə onu "Təzə Pir" məscidinə axund təyin edirlər.
Molla Ağa Axund 1899-cu ildən 1927-ci ilə kimi müxtəlif ruhani vəzifələrinə seçki yolu ilə seçilib.
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin elan olunmasından sonra Azərbaycan hökumətinin qarşısında belə bir məsələ durur: Tiflis şəhərində yerləşən Qafqaz (Zaqafqaziya) Müsəlmanları Ruhani İdarəsi Bakı şəhərində köçürülməli və 1917-ci ildə ləğv edilmiş şeyxülislamlıq vəzifəsi təsis olunmalıdır.
Beləliklə, 1919-cu ilin əvvəlində Ruhani İdarəsi Bakıya köçürüldü və Axund Molla Ağa Əlizadə ən yüksək ruhani rütbəsi olan şeyxülislamlığa yeganə namizəd oldu. O, eyni zamanda Məvarayi-Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin sədri idi.
Azərbaycanda Sovet Hakimiyəti qurulduqdan sonra din xadimlərinə qarşı hücumlar başlandı. Onları zərərli düşmən ünsürləri kimi tamamilə rədd və inkar etməyə başladılar. Yuxarıdan verilən hökmlər nəticəsində ağına-bozuna baxmadan bütün din xadimlərini quruluşa zidd qüvvələr kimi hər yerdən qovur, onlara müftəxor damğası vurur, hətta sinfi düşmən kimi məhv edirdilər. Həmin dövrdə Ağa Axund da hücum və təqiblərə məruz qalırdı.
Böyük Vətən müharibəsi illərində (1941-1945) əvvəllər ləğv edilmiş Qafqaz (Zaqafqaziya) Müsəlmanları Ruhani İdarəsi, nəhəyat bu müharibənin dəhşətlərinin dinin qüvvəsi ilə unudulmasını başa düşən bir qrup rəhbərin təklifi ilə (Zaqafqaziya Müsəlmanlarının Ruhani İdarəsi) SSRİ ALİ Soveti Rəyasət Həyətinin 14 aprel 1944-ci il tarixli 17 saylı qərarı ilə) 24 ildən sonra yenidən bərpa edildi.
1944-cü il mayın 25-28 də Zaqafqaziya müsəlmanlarının 1-ci qurultayı oldu. Qurultayda Axund Ağa Əlmzadə ikinci dəfə Zaqafqaziya Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin sədri seçildi.
Qurultayda Axund Ağa Əlizadəyə yenidən şeyxülislam dini rütbəsi verildi. İdarə sədri ata-baba mülkündə (indiki Süleyman Rəhimov küçəsindəki 70 saylı binada) yerləşdirildi. O, həmin vəzifəni ömrünün sonuna – 1954-cü ilə kimi icra edib.
== Mənbə ==
| |||