Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
k Bot: Migrating 83 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q5503 (translate me)
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
||
|
Sətir 1:
'''Metro''' - Şəhər sərnişin nəqliyyatı vasitəsi, küçədənkənar rabitədə şəhərdaxili sərnişin daşımalarını yerinə yetirən sərnişindaşıma nəqliyyatı növüdür. Adətən əhalisinin sayı 1 mln nəfərdən çox olan şəhərlərdə tikilir.
Metropoliten ən baha başa gələn şəhər nəqliyyatı növüdür.
== Metronun tarixi ==
XX əsrin 30-cu illərinin əvvələrində Bakı təkcə Qafqazın deyil, həm də bütün keçmiş SSRİ-nin əhalisi çox olan sənaye, mədəni və elmi mərkəzlərindən birinə çevrilmişdir. Buna görə də Moskva və Leninqrad şəhərlərində metropoliten tikintisindən sonar- 1932-ci ildə Bakı şəhərinin inkişafının Baş Planının ilkin variantlarında metropolitenin tikintisi qərara alındı.
Lakin bir qədər sonra başlanan 1941-1945-ci illərin müharibəsi həmin niyyətlərin həyata keçirilməsinə mane oldu.
*Yalnız 1947-ci ildə, dağıdıcı müharibədən 2 il sonra hökumət layihə-axtarış işlərinin aparılmasının başlanması barədə qərar qəbul edir.
*1949-cu ildə metropolitenin tikinti bazasının yaradılması başlanır.
*1954-ci ildə isə birinci xəttin texniki layihəsi təsdiq olunur və metropolitenin 12,1 km-lik xəttinin inşası başlanır. Baş yolun xətləri dəniz sahilindən 500-700-m aralı keçərək buxtaya paralel surətdə uzanıb gedirdi.
*1953-cü ildə tikinti işləri müvəqqəti dayandırılır və yalnız 1960-cı ildə bərpa olunur. Bu da [[Bakı metropoliteni]]nin istismara verilməsini xeyli gecikdirir.
*1966-cı ildə tərkibində hərəkət, hərəkət qatarları, yol və tunel qurğuları, sanitariya texnikası və elektromexanika, işarəvermə və rabitə, material-texniki təminat xidmətləri kimi 6 xidməti olan Bakı Metropoliteni İdarəsi (BMİ) yaradılır.
*1967-ci il noyabrın 6-da Bakı şəhərində metropolitenin 5 stansiyası - Bakı Soveti, 26 Bakı Komissarı, 28 Aprel, Gənclik və Nəriman Nərimanov stansiyaları və 9,2 km-lik yeraltı xətləri olan Ι növbəsi istismara verilir, həmin stansiyalardan 4-ü böyük dərinlikdə idi ki, bunlardan da birisi Qara şəhər adlanan ərazidə yerləşən "Xətai" stansiyası idi.
25 noyabr 1967-ci ildən metropolitenin daimi istismarı və qatarların müntəzəm hərəkəti başlandı.
[http://az.wikipedia.org/wiki/Bak%C4%B1_metropoliteni Bakı metropoliteni]
Birinci sahədən sonra 2,3 km-lik ikinci sahə işə salındı. Sonra isə 6,4 km-lik üçüncü sahə istismara verildi ki, bu da iri "8-ci kilometr" yaşayış sahəsini və sənaye zonasını şəhərin mərkəzinə birləşdirdi. 9,1 km-lik ikinci növbə isə Bakı yaylasının şimal-qərb hissəsindən keçdi və həmin sahə beş stansiyanın inşası ilə birlikdə 1985-ci ildə başa çatdırıldı, buradakı stansiyalardan ikisi böyük dərinlikdə yerləşir.
28 May stansiyasına keçid kimi tikilmiş Cəfər Cabbarlı stansiyası 1993-cü ildə istismara verilmişdir.
*2002-ci ildə istismara verilən Həzi Aslanov adına stansiyanın başa çatdırılması üçün Avropa Birliyi 4.1 milyon avro ayırmışdır.
*2006-cı ildən etibarən köhnə jeton ödəmə sisteminin əvəzinə yeni RFİD kartlar tətbiq edilməyə başlamışdır. 2007-ci ildə tam olaraq bu kartlara keçilmişdir.
*2008-ci il oktyabrın 9-da Nəsimi stansiyası istifadəyə verilmişdir.
*2009-cu il dekabrın 30-da Azadlıq prospekti stansiyası istifadəyə verilmişdir.
*2011-ci il iyunun 29-da Dərnəgül stansiyası istifadəyə verilmişdir.
Gələcəkdə Bakı metropoliteni xətlərinin uzunluğu 119 kilometrə, stansiyaların sayı isə 76-ya çatdırılması planlaşdırılır.
Hazırda Bakı metropoliteni ümumi uzunluğu 34,6 km olan 2 xətdən, 23 işləyən və iki tikilən stansiyadan ibarətdir, həmin stansiyaların 23 vestibülü var. Stansiyaların yeddisi böyük dərinlikdə yerləşir. Metropolitendə pilləkan zolağının ümumi uzunluğu 4000 metrdən artıq olan beş tipli 39 eskalator işə salınmışdır. Tunel tikililərinin ümumi uzunluğu 17,1 kilometrdən artıqdır. Bakı metropoliteninin nadirliyi bundan ibarətdir ki, onun xətləri təpəlik ərazidə yerləşən şəhərin bir-biri ilə kəsişən relyefi üzrə salınmışdır, burada 60% və 40%-minlik mailliklər və kiçik radiuslu çoxlu əyrilər mövcuddur.
[http://referat.ilkaddimlar.com/d_word_refe_trnsp_1732.doc Bakı şəhərində avtobus sərnişin daşımalarının təşkilində müsir üsulların tətbiqi]
== Tarixdə ilk metro qəzası ==
Sətir 23 ⟶ 39:
== Mənbə ==
*
*[http://az.wikipedia.org/wiki/Bak%C4%B1_metropoliteni Bakı metropoliteni]
*[http://referat.ilkaddimlar.com/d_word_refe_trnsp_1732.doc Bakı şəhərində avtobus sərnişin daşımalarının təşkilində müsir üsulların tətbiqi]
[[Kateqoriya:Nəqliyyat]]
| |||