Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Samral tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
'''Nüseyrilər''', ya da '''Nusayriyyə'''; ([[Ərəbcə]]:{{lang-ar|النصيرية}} '''النصيرية'''- Al-Nusayrīyah, ya da '''{{lang-ar|العلوية'''}} - Al-Alawīya) — [[Suriya]]ninnın [[Lazkiyə (il)|Lazkiyə]], [[Baniyas]] və [[Tartus (il)|Tartus]] bölgələriylə [[Türkiyə]]nin [[Hatay (il)ili|Hatay]], [[Adana (il)ili|Adana]] və [[MərsinMersin (il)ili|MərsinMersin]] yörələrindəillərində yaşayan;, [[İsmaililikismaililik]], [[Druzlar|Duruzilikduruzilik]], [[Xristianlıqxristianlıq]] ilə birlikdə [[Suriya]]dakıSuriyadakı mövcud digər yerli inancların [[İslamiyət]]inİslamiyətin [[Şiəlikşiəlik]] məzhəbinin damı altında yaşaması nəticəsində ortaya çıxmış olan bir dini [[inanc]] toplumudur.
{{vikiləşdirmək}}
{{qaralama-az}}
{{tərəfli}}
 
'''Nüseyrilər''' ya da '''Nusayriyyə'''; ([[Ərəbcə]]: '''النصيرية''' Al-Nusayrīyah ya da '''العلوية''' Al-Alawīya) — [[Suriya]]nin [[Lazkiyə (il)|Lazkiyə]], [[Baniyas]] və [[Tartus (il)|Tartus]] bölgələriylə [[Türkiyə]]nin [[Hatay (il)|Hatay]], [[Adana (il)|Adana]] və [[Mərsin (il)|Mərsin]] yörələrində yaşayan; [[İsmaililik]], [[Druzlar|Duruzilik]], [[Xristianlıq]] ilə birlikdə [[Suriya]]dakı mövcud digər yerli inancların [[İslamiyət]]in [[Şiəlik]] məzhəbinin damı altında yaşaması nəticəsində ortaya çıxmış olan bir dini [[inanc]] toplumudur.
 
== Yaranması ==
Nusayrilik - 883-cü ildə Məhəmməd bin Nusayri əl-Nəm tərəfindən yaradılmış və Suriyada geniş yayılmış batini şiə təriqətitəriqətidir. Bəzi mənbələrdə Numeyrilər də adlanırlar. Batini xarakterli təriqət adlanmalarının səbəbi ikili (əslində, daha çox) inanc sisteminə malik olmaları ilə bağlıdır. Özlərini zahirən müsəlman adlandırsalar da, batində qarışıq bir dini sistemə mənsubdurlar.
Yaradıcısı, özünü şiə-Imamiliyininimamiliyinin onuncu imamı Əli əl-Hakinin sağlığında onun tərəfindən göndərilmiş peyğəmbər olduğunu iddia edidiedirdi. Bir rəvayətə görə də, IBM Nusayri, on birinci imam Həsən əl-Asgərinin (873) "Atasıatası olduğunu irəli sürmüş və onun vəfatıyla da oğlu Məhəmməd b. əl-Həsənın Mehdiliyini qəbul etmişdir". (mənbə: <ref>Ruhi Figlali, "Çağımızda Etiqadı İslam Məzhəbləri”, s. 143).</ref>
Yalnız Suriya bölgəsində yayilmisyayilmiş olan Nusayrilər,nüseyrilər 903-cü ildə Suriyada hakimiyyəti ələ keçirdilər. Səlib yürüşləri zamanı xaç (xristian) ordularına yardım etmiş və müsəlmanların əleyhindəəleyhinə xristianlara dəstək olmuşdular. Buna görə Səlahəddin Əyyubi tərəfindən şiddətli şəkildə cəzalandırılmışdılar. Eyni şəkildə Məmluklar əleyhinə Moğollara yardım etdikləri üçün Məmluk Sultanı Aybarsdan da təzyiq görmüşdülər. NusayrilərNüseyrilər, bölgədə ardıçıllıqla hökm sürən, Səlahəddin EyyubiƏyyubi, Xristianlarxristianlar, IsmaililərismaililərMogollardanmoğollardan sonra Sultan Səlimin (1516-cı) Suriyanı ələ keçərməsindənkeçirməsindən sonra daha güclü təzyiqlərə məruz qalmalarına baxmayaraq varlıqlarını davam etdirə bilmişlər. Zaman-zaman Osmanlılara qarsı üsyan etmələrinə rəğmən II Əbdulhəmid onları rəsmi olaraq bir məzhəb kimi qəbul etmişdi. Bu gün Suriyanın müxtəlif bölgələrdə - Hatay, Tarsus, Adana, Firat boyları və Livanda geniş şəkildə yayılmış olan Nusayrilərinnüseyrilərin sayisayı təkcə Suriyada 5 milyon civarındadır (l. <ref>Massignon: "Nusayrilər" Maddə I. A).</ref>
Nusayrilər təriqət kimi dörd qola ayrılmışlar: Heydəriyyə, Simaliyyə (və ya Semsiyyə) Kilaziyyə (və ya Kameriyyə) və Gaybiyyə təriqətləri.
Sətir 26 ⟶ 22:
Islaman beş əsas şərtinə münasibət də müsəlmanlardan fərqlidir. Onlara görə dinlərinin beş şərti belə ifadə olunmalıdır:
1. #Şəhadət, sözü deyildikdən sonra, "NusayriNüseyri dinindən, Cundebi görüsündən, Cunbulani təriqətindən, Hasbi əqidəsindən, Cinli inancından, Meymuni fiqhindən olduğuma Şəhadət verirəm”verirəm" cümləsi təkrarlanır.
2. #Namaz yalnız duadır. "Əli, Məhəmməd və Salmanı ucaldarıq" - demək, namazı qılmaq deməkdir. Namazdan əvvəl dəstəmaz alınmaz. Namazın şərtləri beşdir: a) Məhəmməd, Fatimə, Həsən, Hüseyn və Möhsin olmaqla beş seçməni tanımaq; b) Gülmədən və danışmadan dua etmək; c) Namazı, Abbasi rəngi olduğu üçün qara əbasız qılmaq; d) İbadəti başqalarının görməməsi üçün gizli etmək. "Ey Uca, Böyük və Arıların Əfəndisi Əli, bizə mərhəmət et" deyərək namazı bitirmək lazımdır. Namaz qılarkən Məkkəyə sarı dönmək də şart deyil. Günortaya qədər günəşin doğuş istiqamətinə, günortadan sonra isə qərbə üz tutmaq gərəkdir.
3. #Oruc, Rəsulullahın atası Abdullah ibn Əbdulmütəlimin səssizliyini təmsil edir. Buna görə Ramazan Abdullah, Qurban Hz. Məhəmməddir. Ramazan ayının günləri isə, Nusayrilərinnüseyrilərin müqəddəslərini təmsil edir.
2. Namaz yalnız duadır. "Əli, Məhəmməd və Salmanı ucaldarıq"- demək, namazı qılmaq deməkdir. Namazdan əvvəl dəstəmaz alınmaz. Namazın şərtləri beşdir: a) Məhəmməd, Fatimə, Həsən, Hüseyn və Möhsin olmaqla beş seçməni tanımaq; b) Gülmədən və danışmadan dua etmək; c) Namazı, Abbasi rəngi olduğu üçün qara əbasız qılmaq; d) İbadəti başqalarının görməməsi üçün gizli etmək. "Ey Uca, Böyük və Arıların Əfəndisi Əli, bizə mərhəmət et" deyərək namazı bitirmək lazımdır. Namaz qılarkən Məkkəyə sarı dönmək də şart deyil. Günortaya qədər günəşin doğuş istiqamətinə, günortadan sonra isə qərbə üz tutmaq gərəkdir.
4. #Zəkatın mənası dini öyrənməkdir. Hər ailə maliyyə vəziyyətinə görə, şeyxə pul vermək məcburiyyətindədir. Bu zəkat vermək deməkdir.
5. #Ziyarət yerləri çox əhəmiyyətlidir.Onlar ya su kənarlarında, ya da ağaclıq yerlərdədir. Bu anlayışlar qədim Finikiyalılardan qalan bir inancdır.
3. Oruc, Rəsulullahın atası Abdullah ibn Əbdulmütəlimin səssizliyini təmsil edir. Buna görə Ramazan Abdullah, Qurban Hz. Məhəmməddir. Ramazan ayının günləri isə, Nusayrilərin müqəddəslərini təmsil edir.
4. Zəkatın mənası dini öyrənməkdir. Hər ailə maliyyə vəziyyətinə görə, şeyxə pul vermək məcburiyyətindədir. Bu zəkat vermək deməkdir.
5. Ziyarət yerləri çox əhəmiyyətlidir.Onlar ya su kənarlarında, ya da ağaclıq yerlərdədir. Bu anlayışlar qədim Finikiyalılardan qalan bir inancdır.
Nusayrilərdə, şeyxlərə böyük hörmət göstərilir və onlar dərəcələrinə görə dörd sinfə ayrılır: a) Böyük Şeyx. Əlinin yer üzündəki kölgəsi. Fövqəlbəşər gücünə inanılar. Vəzifəsi, şeyx və imamlığa namizədləri seçməkdir. b) Şeyx. Şeyxlərin sayları çoxdur və onların atalarının mələklər olduğuna inanılar. Mərasim və ziyarətləri idarə edib, xəstələrə dua edərlər, onlardan icazəsiz həkimə belə gedilməz. Şeyx ola bilmək üçün şeyx ailəsindən olmaq şərtdir. c) Nüvvab. Şeyx köməkçisi vəziyyətindədirlər, Şeyx ola bilmələri Böyük şeyxin qərarına bağlıdır, bunun üçün geniş bir təcrübədən keçməsi lazımlıdır. d) İmam. Aşağı təbəqəli din xadimləridirlər.
Sətir 47 ⟶ 39:
Nusayrilərin müqəddəs bayram və mərasimlər bunlardır:
1. #Fitrə (Ramazan);
2. #Adha (Qurban);
3. #Gadir (Zilhiccə; Hz. Peyğəmbərin Hz.Əlini imam təyin etdiyinə inanılan gün);
4. #Mubahalə (Zilhiccə, Xristianlarla Hz. Məhəmməd arasındakı lənətlənmə hadisəsi);
5. #Firak (Zilhiccə; Hz. Peyğəmbərin Mədinəyə hicrət etdiyi gecədə Hz. Əlinin ONun yatağında yatması);
6. #Müddət ( Məhərrəm; Nusayrilərə görə Hz. Hüseyn, Kərbəlada ölməmiş, Hz. Isa kimi göyə çəkilmişdir);
7. #Rəbiul əvvəl (Hz. Ömərin səhim edildiyi gün);
8. #Şum (Selmanın ölümü);
9. #Novruz bayramları 10. 24/25 dekabr gecəsi Hz. İsanın doğumu və "son yemək" ayini.
Nusayrilik İslam dini təriqəti adlana bilməz. Burada köhnə dinlər və inanışlardan tutmuş Sabiilikdən, Atəşpərəstlikdən, Yəhudilikdən, Xristianlıqdan və primitiv inanışlardan olduqca çox böyük təsirləri müşahidə etmək mümkündür. Bu inanış forması eyni zamanda gizlilik pərdəsi ilə örtülərək təqdim edilmişdir. Sirlərini, başqalarına açma qorxusuyla qadınlara öyrətmədikləri kimi, qadınlar ayinlərə də qatılmırlar. Üzvlüyə qəbul mərasimi masonların üzvlüyə qəbul mərasimlərinə bənzəyir.
Sətir 63 ⟶ 55:
Bu gün Suriya bu dindarlar tərəfindən idarə edilməkdədir. Tarix boyunca müsəlmanları davamlı şəkildə qətlə yetirmişlər. Təkcə, 1982-ci ildə Hama şəhərində baş vermiş qarşıdurmada otuz min insan şəhid olmuşdu.
Məzhəb kimi görünməsinə baxmayaraq Nusayrilik, nə xristianlıqla, nə yəhudiliklə, nə də islam ilə əlaqəsi olmayan inanc və ibadət üsullarıyla ayrıca bir din kimi ortaya çıxmışdır. Onların kafir, müşrik, olmalarında bütün sünni və şiə üləmaları yekdil rəy vermişlər.
Onların kafir, müşrik, olmalarında bütün sünni və şiə üləmaları yekdil rəy vermişlər.
1971-ci ildən bəri ölkə rəhbərliyini ələ keçirmişlər. 30 ildən artıqdır ki, bütün ölkə diktator Hafiz Əsəd və oğlu Bəşər Əsəd tərəfindən təzyiq altında saxlanmaqdadır.
 
== İstinadlar ==
<references/>
 
== Həmçinin bax ==
 
== Xarici keçidlər ==
 
[[Kateqoriya:Şiəlik]]

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023