Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq İrada tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
Cinayətin klassik formal tərifi [[Fransa]]nın [[1791-ci il]]dəildə və az sonra [[1810-cu il]]dəildə qəbul edilən cinayət məcəllələrində verilmişdir. Bu tərif az dəyişiklə bu gün də cinayət qanununda saxlanılır. Varislik prinsipinin tələblərini qoruyaraq Fransanın 1992-ci il Cinayət Məcəlləsində də sosial təhlükəlilik dərəcəsinə görə və əməlin yetirdiyi ziyanın ağırlıq dərəcəsindən asılı olaraq cinayətlərin kriminal əməl, kriminal xəta və kriminal pozuntu kimi növləri fərqləndirilir. Kriminal əməl, barəsində rüsvayedici cəzalar tətbiq edilən əməl kimi, kriminal xəta barəsində islahedici cəza tətbiq edilən davranış kimi, kriminal pozuntu isə törədilməsinə görə cəza tətbiq edilən əməl kimi xarakterizə edilir. Belə tərif məhkəmə hakimiyyətinin fəaliyyətini qanuni çərçivəyə yönəltsə də cinayətin sosial tələbini açmadığına görə formal xarakterə malikdir.
 
[[Çezare Bekkariya]] hələ [[1764-ci il]]dəildə özünün “Cinayətlər"Cinayətlərcəzalar”cəzalar" adlı məşhur əsərində yazırdı: “Cinayətlərin"Cinayətlərin həqiqi ölçüsünü onun cəmiyyətə yetirdiyi ziyan müəyyən edir”edir". Ç. Bekkariya əməlin ictimai təhlükəliliyinə hakim mövqedən qiymət verilməsini tənqid edirdi. Onun fikrincə silki (sinfi) mənsubiyyətə görə oğurluğa və qətlə görə təqiblərin müxtəlifliyi və tətbiq edilən cəzaların qeyri-bərabərliyi ədalətlilik və borc haqqında olan anlayışları dağıdır, əvəzində təsəvvürlərində hakim və məhkum təbəqə üçün eyni dərəcədə təhlükəli olan əməllər ətrafında belə”güclününbelə hüququ”"güclünün hüququ" kimi baxış yaradır.
 
Beləliklə, cinayətin maddi tərifinin verilməsinə ilk cəhd Çezari Bekkariya tərəfindən edilmişdir.
 
İnqilabdan sonra rus kriminalistləri arasında cinayətin qanunda veriləcək anlayışı ətrafında qızğın mübahisə olunmuşdur. Mübahisə öncə cinayətə maddi, yaxud formal, ya da qarışıq, yəni maddi və formal anlayışları ehtiva edən anlayışın verilməsi ilə bağlı olmuşdur. Müəlliflər belə yekdil fikrə gəlmişlər ki, cinayətə, cinayət qanununda maddi tərif verilməlidir.
 
Xeyli dərəcədə ideologiya ilə bağlı olsa da, cinayətin daha uğurlu maddi tərifi sovet cinayət hüququnda verilmişdir.
 
RSFSR Cinayət hüququ üzrə 1919-cu ildə qəbul edilən rəhbər başlanğıcların 6-cı maddəsidə yeridilir ki, cinayət hakim ictimai münasibətlər sistemi üçün sosial təhlükəli olan əməldir. Bu ideya sonradan Azərbaycan Respublikasının 1922-ci ildə qəbul edilən Cinayət Məcəlləsində cinayətə verilən maddi tərif tam siyasi məzmuna malik idi. Məcəllənin 6-cı maddəsində deyilirdi: “Kommunizmə"Kommunizmə keçid dövründə fəhlə-kəndli hakimiyyəti tərəfindən müəyyən edilən Sovet quruluşunun əsaslarını və hüquq qaydalarını təhlükə altına alan hər hansı ictimai təhlükəli hərəkət və ya hərəkətsizlik cinayət sayılır”sayılır".
 
Burada cinayətin sosial təbiətini açmaq, onun ictimai münasibətlər üçün, mövcud ictimai qaydalar üçün təhlükəli olmasını göstərmək tərifin müsbət cəhəti kimi qeyd edilməlidir. Tərifdə cinayətin sosial mahiyyətinin qeyd edilməsi cinayətin yeni maddi anlayışını yaradırdı.
 
Beləliklə, ilk Cinayət Məcəlləsində cinayətin sinfi təbiəti xüsusilə vurğulanırdı. Xüsusilə 30-cu illərdən başlayaraq “SSRİ"SSRİ-də sosializm qələbə çaldıqca sinfi ziddiyyətlər kəskinləşir”kəskinləşir" kimi yanlış müddəanın irəli sürülməsi, bu illərdə qəbul edilən cinayət qanunlarını xüsusilə sərtləşdirmiş, bəzi kateqoriyadan olan cinayətləri törədən şəxslərin”xalqınşəxslərin düşməni”"xalqın düşməni" elan edilməsi kimi mövqeyin cinayət qanununda təsbit edilməsinə gətirib çıxarmışdır. Bu da cinayətin anlayışına sinfi mövqedən qiymət verməkdən başqa bir şey deyildir.
 
== Cinayət əlamətləri ==
1926-1935-ci illərdə müfəttiq respublikalarda qəbul edilən cinayət məcəllələrində bu tərif çox cüzi dəyişikliklə saxlanıldı. Tezliklə aydın oldu ki, cinayətin anlayışında keçid dövrünü göstərmək, cinayətin ancaq keçid dövründə mövcud olacağını qəti şəkildə təsdiq etmək elmi-məntiqi əsası olmayan yanlış mövqe idi. Təsadüfi deyildir ki, 1958-ci ildə qəbul edilən “SSR"SSR İttifaqı və müfəttiq respublikaların cinayət qanunvericiliyin əsasları" cinayətin cəmiyyət üçün sosial təhlükəli əməl olması kimi əlaməti saxlamaqla, qeyd edilən “Keçid"Keçid dövrü”dövrü"“sinfilik”"sinfilik" kimi əlamətlərdən imtina etdi.
 
Bununla belə, 1958-ci il “SSR"SSR İttifaqı və müfəttiq respublikaların cinayət qanunvericiliyinin Əsasları”ndaƏsasları"nda cinayətin qəsd etdiyi obyektə sinfi mövqedən qiymət verilirdi. Əməlin ictimai təhlükəliliyi onun SSRİ-nin ictimai quruluşuna, siyasi və iqtisadi sisteminə, sosialist mülkiyyətinə, şəxsiyyətə, vətəndaşların siyasi, əmək, əmlak və başqa hüquq və azadlıqlarına, sosialist hüquq qaydalarına etdiyi qəsdlə əlaqələndirilirdi. Belə analoji tərif Azərbaycan Respublikasının 1960-cı il Cinayət Məcəlləsinin 7-ci maddəsində verilirdi. Burada da əməlin ictimai təhlükəliliyi onun qəsd etdiyi obyektlərə görə müəyyən edilirdi.
1926-1935-ci illərdə müfəttiq respublikalarda qəbul edilən cinayət məcəllələrində bu tərif çox cüzi dəyişikliklə saxlanıldı. Tezliklə aydın oldu ki, cinayətin anlayışında keçid dövrünü göstərmək, cinayətin ancaq keçid dövründə mövcud olacağını qəti şəkildə təsdiq etmək elmi-məntiqi əsası olmayan yanlış mövqe idi. Təsadüfi deyildir ki, 1958-ci ildə qəbul edilən “SSR İttifaqı və müfəttiq respublikaların cinayət qanunvericiliyin əsasları ” cinayətin cəmiyyət üçün sosial təhlükəli əməl olması kimi əlaməti saxlamaqla, qeyd edilən “Keçid dövrü” və “sinfilik” kimi əlamətlərdən imtina etdi.
 
Həm Əsaslarda, həm də Əsasları rəhbər tutmaqla hazırlanan respublikanın 1960-cı il Cinayət Məcəlləsində cinayətə “ictimai"ictimai təhlükəlilik”təhlükəlilik"“qeyri"qeyri-hüquqilik”hüquqilik" əlaməti əsasında tərif verilirdi.
Bununla belə, 1958-ci il “SSR İttifaqı və müfəttiq respublikaların cinayət qanunvericiliyinin Əsasları”nda cinayətin qəsd etdiyi obyektə sinfi mövqedən qiymət verilirdi. Əməlin ictimai təhlükəliliyi onun SSRİ-nin ictimai quruluşuna, siyasi və iqtisadi sisteminə, sosialist mülkiyyətinə, şəxsiyyətə, vətəndaşların siyasi, əmək, əmlak və başqa hüquq və azadlıqlarına, sosialist hüquq qaydalarına etdiyi qəsdlə əlaqələndirilirdi. Belə analoji tərif Azərbaycan Respublikasının 1960-cı il Cinayət Məcəlləsinin 7-ci maddəsində verilirdi. Burada da əməlin ictimai təhlükəliliyi onun qəsd etdiyi obyektlərə görə müəyyən edilirdi.
 
Azərbaycan Respublikasının 1999-cu il dekabrın 30-da qəbul edilən Cinayət Məcəlləsi cinayətin anlayışına dair 1960-cı il Cinayət Məcəlləsinin müddəalarını daha da inkişaf etdirmişdi. Əgər öncə qüvvədə olan Cinayət Məcəlləsinin 7-ci maddəsində cinayətin “ictimai"ictimai təhlükəlilik”təhlükəlilik"“qeyri"qeyri-hüquqilik”hüquqilik" kimi iki əlaməti birbaşa göstərilirdisə, qüvvədə olan Cinayət Məcəlləsinin cinayətin anlayışını müəyyən edən 14-cü maddəsində cinayətin: ictimai-təhlükəli olan; təqsirli törədilən; cinayət məcəlləsində nəzərdə tutulan; cəza hədəsi ilə qadağan edilən dörd əlaməti təsbit edilmişdir. Yeni cinayət qanunda həm də qorunan ictimai cinayətlərin dairəsi bir daha konkretləşdirilir.
Həm Əsaslarda, həm də Əsasları rəhbər tutmaqla hazırlanan respublikanın 1960-cı il Cinayət Məcəlləsində cinayətə “ictimai təhlükəlilik” və “qeyri-hüquqilik” əlaməti əsasında tərif verilirdi.
 
Azərbaycan Respublikasının 1999-cu il dekabrın 30-da qəbul edilən Cinayət Məcəlləsi cinayətin anlayışına dair 1960-cı il Cinayət Məcəlləsinin müddəalarını daha da inkişaf etdirmişdi. Əgər öncə qüvvədə olan Cinayət Məcəlləsinin 7-ci maddəsində cinayətin “ictimai təhlükəlilik” və “qeyri-hüquqilik” kimi iki əlaməti birbaşa göstərilirdisə, qüvvədə olan Cinayət Məcəlləsinin cinayətin anlayışını müəyyən edən 14-cü maddəsində cinayətin: ictimai-təhlükəli olan; təqsirli törədilən; cinayət məcəlləsində nəzərdə tutulan; cəza hədəsi ilə qadağan edilən dörd əlaməti təsbit edilmişdir. Yeni cinayət qanunda həm də qorunan ictimai cinayətlərin dairəsi bir daha konkretləşdirilir.
 
İctimai təhlükəlilik əməlin ictimai münasibətlərə ziyan yetirən xüsusiyyətidir. Bu əlamət cinayətin sosial mahiyyətini ifadə edir, bu və ya başqa əməlin nə üçün cinayət hesab edilməsi sualına cavab verir. İctimai təhlükəlilik obyektiv xüsusiyyətdir, qanunvericinin şüurundan və iradəsindən asılı olmayaraq cəmiyyətin həyatına ziyan yetirir.Məhz bu əlamətə əsasən qanunverici orqan əməlin cinayətlər qrupuna daxil edilməsilə bağlı qərar qəbul edir.
Sətir 39 ⟶ 38:
Xarakterinə görə müxtəlif olan, məsələn, qəsdən sağlamlığa az ağır zərər vurma(CM-in 127-ci maddəsi) və səhlənkarlıq(CM-in 314-cü maddəsi) kimi cinayətlərin ictimai təhlükəlilik dərəcəsini, eləcə də, eyni xarakterli, lakin müxtəlif növdən olan, məsələn, oğurluq(CM-in 177-ci maddəsi) və soyğunçulq (CM-in 180-cı maddəsi) kimi cinayətlərin təhlükəlilik dərəcəsini, bu cinayətlərə görə məsuliyyət müəyyən edən normaların sanksiyalarını müqayisə etməklə fərqləndirmək olar. Qeyd edilən hallarda, qanunverici orqan tərəfindən uyğun sanksiyaların köməyi ilə cinayətlərin xarakterinə və ictimai təhlükəliliyinə qiymət verilmişdir.
 
==Həmçinin baxMənbə ==
* [http://murders.ru/ Сайт «Загадочные преступления прошлого»]
 
== Həmçinin bax ==
*[[Cinayət hüququ]]
*[[Banditizm]]
Sətir 45 ⟶ 47:
*[[Ölüm hökmü]]
 
[[Kateqoriya:Cinayətlər| ]]
== Mənbə ==
* [http://murders.ru/ Сайт «Загадочные преступления прошлого»]
 
[[Kateqoriya:Cinayətlər]]
 
[[af:Misdaad]]
[[ar:جريمة]]
[[ast:Delitu]]
[[be:Злачынства]]
[[be-x-old:Злачынства]]
[[bg:Престъпление]]
[[bn:অপরাধ]]
[[bs:Kriminal]]
[[ca:Delicte]]
[[cs:Zločin]]
[[da:Kriminalitet]]
[[de:Kriminalität]]
[[el:Εγκληματικότητα]]
[[en:Crime]]
[[eo:Krimo]]
[[es:Delito]]
[[et:Kuritegu]]
[[eu:Delitu]]
[[fa:بزه]]
[[fi:Rikos]]
[[fo:Lógarbrot]]
[[fr:Crime]]
[[gl:Delito]]
[[he:עבירה]]
[[hi:अपराध]]
[[id:Pidana]]
[[io:Krimino]]
[[is:Glæpur]]
[[it:Criminalità]]
[[ja:犯罪]]
[[jv:Kadurjanan]]
[[ka:დანაშაული]]
[[kn:ಅಪರಾಧ]]
[[ko:범죄]]
[[lb:Kriminalitéit]]
[[lt:Nusikalstamumas]]
[[lv:Noziegums]]
[[mwl:Crime]]
[[my:ရာဇဝတ်မှု]]
[[nl:Misdaad]]
[[nn:Kriminalitet]]
[[no:Kriminalitet]]
[[pl:Przestępstwo]]
[[pt:Crime]]
[[qu:Q'uma]]
[[ro:Crimă]]
[[scn:Dilittu]]
[[simple:Crime]]
[[sk:Kriminalita]]
[[sr:Злочин]]
[[sv:Brott]]
[[ta:குற்றம்]]
[[te:నేరం]]
[[th:อาชญากรรม]]
[[tl:Krimen]]
[[tr:Suç]]
[[uk:Злочин]]
[[ur:جُرم]]
[[vi:Tội ác]]
[[war:Krimen]]
[[yi:פארברעכן]]
[[zh:犯罪]]

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023