Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
|
||
|
Sətir 60:
== Siyasi tarixi ==
[[983]] – cü ildə Əbu Düləf [[Ermənilər|erməni]] feodal nəsil olan [[Artsrunilər]]in xanədanı olan [[Vaspurakan]] (indiki Naxçıvan və qismən Şərqi Anadolu və [[Güney Azərbaycan]]) vilayətinə hücum edir.<ref name="Şərifli"/> 987 – 988 – ci illərdə Əbu Düləfin qoşunu Rəvvadilər sülaləsinin məşhur nümayəndəsi, hələ Salarilərin hakimiyyəti dövründə Azərbaycan feodalları içşərisində ən qüdrətlisi hesab olunan Əbülheycə ibn Rəvvad tərəfindən məğlubiyyətə uğradılır. Lakin Naxçıvanşahlığın tutulan torpaqları geri qaytarılır.
988 – ci ildə Vaspurakana növbəti yürüş zamanı Rəvvadi hökmdarının vəfat etməsi Əbu Düləfin yenidən Naxçıvan və Dvində möhkəmlənməsinə şərait yaradır. [[Asogik]] qeyd edir ki, bu dövrdə Əbu Düləf erməni hökmdarı Smbatla ''“sazişə girərək, dinc yaşamaq haqqında müahidə”''<ref> Степаноса Таронеци Асогик - Всеобщая история, Раб. С. Малхасеанца. СПб., 1885с. 131 — 141</ref> də bağlayır. X əsrin son illərində [[Şəddadilər|Şəddadi]] hökmdarı Arranşah titullu [[I Fəzl]] ([[985]] – [[1031]]) müstəqil hakimlik etməyə çalışan bir çox feodal mülklərini – [[Xaçın Knyazlığı|Xaçın]] və [[Sünik knyazlığı|Sünik]] knyazlıqlarını, [[Gorus]]u, o cümlədən [[Naxçıvan]]ı Şəddadilər dövlətinin tərkibinə qatır, Dvini tutur və qərbə doğru irəliləyərək bir neçə erməni vilayətini də özünə tabe edir.<ref name="Şərifli"/>
[[1018]] – [[1021]] – ci illərdə [[Araz]] çayını adlayaraq [[Rəvvadilər]]in tabeliyində olan cənub istiqamətindən [[Arran]] torpaqlarına yürüş edən oğuzlar Naxçıvan, sonra isə Dvinə yürüş edərkən bu ərazilərin Əbudüləfilərdən olan hökmdarı ciddi müqavimət göstərə bilmir. [[1029]] – cu ildə Rəvvadi hökmdarı [[Vəhsudan]]ın icazəsi ilə [[Güney Azərbaycan]]da məskən salan [[oğuzlar]] tezliklə razılmaşmaya əməl etməyərək [[Marağa]], [[Urmiya]] və başqa böyük şəhərlərə də girirlər.
Sətir 68:
Bu dövrdə Naxçıvanda yaşayan məşhur [[Azərbaycan]] şairi<ref>[http://books.google.az/books?id=ojoPAAAAMAAJ&q=Gatran+Tabrizi&dq=Gatran+Tabrizi&hl=ru&sa=X&ei=nTDgT_fyCsrmtQaV2ZHTCA&ved=0CFUQ6AEwBw Вадим Сергеевич Шефнер - Поэты Азербайджана, "Сов. писатель," Ленингр. отд.-ние, 1970, səh 63]</ref><ref>[http://books.google.az/books?id=FqFMmVbfRfEC&pg=PA204&dq=Gatran+Tabrizi&hl=ru&sa=X&ei=nTDgT_fyCsrmtQaV2ZHTCA&ved=0CEoQ6AEwBQ#v=onepage&q=Gatran%20Tabrizi&f=false Frederik Coene - The Caucasus: An Introduction, səh 204]</ref><ref>Mirza İbrahimov- Azerbaijanian poetry: classic, modern, traditional, Progress Publishers, 1970, səh 482</ref> [[Qətran Təbrizi]] ''“Naxçıvan qalasında düşmənə qalib gələn”''<ref>Qətran Təbrizi - Divan, Bakı, 2006, səh 265</ref> Əbu Düləfi mədh edir. [[Qətran Təbrizi]]nin qəsidələrində Əbu Düləfi şişirtmələrlə ''“şahi Naxçıvan”'' (Naxçıvanşah), ''“Şah Əbu Düləf”'', ''“ədalətli şahənşah”'', ''“bəndəpərvər padşah məlik Əbu Düləf”'' titulları ilə tərifləməsinə baxmayaraq. O, həmin dövrdə yalnız [[Şəddadilər]] dövlətinin tərkibində olan Naxçıvanın hakimi - əmiri olmuşdur. <ref>AMEA, Naxçıvan Ensiklopediyası, Bakı, 2002, Əbudüləfilər məqaləsi, səh 117</ref>
Şəddadilərə tabe olan başqa mülk sahibləri kimi Əbudüləfilər də onların xəzinəsinə vergi ödəyir, dövriyyədə olan pullarını işlədir, cümə xütbələrində öz adlarından əvvəl süzerenlərinin adlarını çəkirdilər. Mənbələrdə Əbudüləfilərin [[Rəvvadilər]] və [[Artsrunilər]]lə qohumluq əlaqələrinə malik olması haqqında məlumatlar vardır.<ref name="Şərifli"/>
== Dövlətin süqutu ==
| |||