Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
||
|
Sətir 1:
[[
[[
[[
[[
'''Şəkər''' - müasir dövrdə ən çox yayılmış qida məhsuludur.
[[File:Sugar 2xmacro.jpg|right|230px|thumb|Şəkər kristalları]]
[[File:Cut sugarcane.jpg|thumb|[[Dərman şəkərqamışı]]]]
[[File:SugarBeet.jpg|thumb|[[Şəkər çuğunduru]]]]
[[File:Sugarcubes.jpg|right|230px|thumb|Şəkər-rafinad]]
== Tarixi ==
Şəkər - qida məhsuludur. sənaye istehsalı üçün əsas xammal şəkər qamışı və şəkər çuğunduru sayılır. Dünya üzrə 94-97 mln. t şəkər istehsalının (xam şəkərə hesablandıqda) 56-60 mln. t şəkər qamışının, 36-38 mln. t şəkər çuğundurunun payına düşür.
[[Qədim
Dünyada 1500 şəkər qamışı emal edən və təxminən 1000 şəkər çuğunduru emal edən (onlardan 800-dən çoxu Avropada yerləşir) zavod mövcuddur. Onların sayı daima dəyişir: yeni nəhəng müəssisələr tikilir, köhnəlmişləri, az məhsuldarlığı olanları bağlanılır.
Qədim Yunanıstanın və Romanın əhalisi şəkəri (saxarozanı) tanımırdı. O zamanlar şirin qida məhsulu kimi baldan istifadə olunurdu.
Hal-hazırda qamış şəkəri ən çox Kubada, Braziliyada, Hindistanda, Puerto-Rikoda, Meksikada və Filippinlərdə istehsal olunur. Çuğundur şəkəri isə Avropanın bütün ölkələrində, Şimali Amerikada, Türkiyədə, İranda, İrakda və Suriyada istehsal olunur.
== Müasir vəziyyət ==
1747-ci ildə alman kimyaçısı Andreas Siqizmund Marqqraf Prussiyanın Elmlər Akademiyasında çıxış edərək məlumat vermişdir ki, ağ şəkər çuğundurunda, şəkər qamışında mövcud olan şəkərin analoqu müşahidə olunmuşdur. Ancaq çuğundurun şəkərliliyinin (1,5%) kifayət qədər az olması və o zamankı istehsalat gücünün inkişafının aşağı səviyyədə olması, bu ixtiranın praktiki tətbiqinə maneə törətmişdir.
Marqqrafın ölümündən sonra onun tələbəsi Frans Karl Axard 1784-cü ildə yem kimi istifadə olunan ağ şəkər çuğundurunu becərməyə başladı, 1799-cu ildə isə ondan ilk şəkəri aldı. O, 11 yanvar 1799-cu ildə şəkərin nümunəsini “Çuğundurdan şəkərin alın¬ması haqda” məruzə ilə kral III Vilhelm Fridrixə təqdim etmişdir. Kralın verdiyi ssudaya (borca) Axard Aşağı Sileziyada (Kunern rayonu) yer alıb dünyada ilk şəkər çuğunduru zavodunu tikdi. 1802-ci ilin martında 1801-ci ilin məhsulundan 250 t çuğundur emal etməyə başladı. Çuğunduru ilk olaraq ağacdan hazırlanmış qəfəsli yeşiklərdə yu¬yub, sürtgəclərdə xırdalayırdılar. Sıyıqdan silindrik pres¬sdə şirə alıb, kükürd turşusu ilə təmizlədikdən sonra ağac külü ilə, təbaşirlə və ya söndürülmüş əhənglə işləyirdilər.
| |||