Vikipediya:Qaralama məqalələr: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Sortilegus tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Sətir 1:
'''Qaralama məqalələr''' - mövzunu tam əhatə etməyən, yalnız bir və ya bir-neçə cümlədən ibarət olan məqalələrdir. Bu cür məqalələrə istifadəçilər tərəfindən mövzu ilə bağlı "qaralama" şablonları qoyulur.
TƏFƏKKÜR
 
Məqaləyə hər hansı "qaralama" şablonu qoyulduğunda həmin məqalə avtomatik olaraq "Vikipediya:Qaralama" kateqoriyasına daxil edilir. Bu kateqoriyaya daxil olan istifadəçi istədiyi yarımçıq məqaləni təkmilləşdirə bilər. Redaktə olunmuş məqalədən "qaralama" şablonu ləğv etməyi unutmayın.
Təfəkkür-yeni mühüm əlamət, xassə və qanunauyğunluqların axtarılmasına və kəşf edilməsinə yönəldilmiş sosial cəhətdən şərtlənmiş, nitq ilə sıx bağlı olan psixi prosesdir. Təfəkkür insanın əməli fəaliyyəti əsasında hissi idrak vasitəsilə yaranır və onun sərhədlərindən çox-çox kənara çıxır.
Təfəkkürün 3 forması var:
 
Qaralama şablonu əsasən məqalənin aşağısında, interviki və kateqoriyalardan əvvəl qoyulur.
I) Hökm- varlığın cisim və hadisələri arasında müəyyən əlaqə və münasibəti olub-olmadığını iqrar və ya inkar etməkdən ibarətdir. Hökm cismin,hadisənin bu və ya digər cəhətini əks etdirir. Hökmün əsas ifadə vasitəsi qrammatik cümlələrdir. Hökmlərin aşağıdakı növləri var:
1)Ümumi hökmlər-“Bütün quşlar uçur”.
2)Xüsusi hökmlər-”Bəzi quşlar suda üzür”.
3)Fərdi hökmlər-”Bu quş gözəldir”.
4)İqrari hökmlər-“şüur insana mməxsusdur”.
5)İnkari hökmlər-“heyvanlarda şüur yoxdur”.
6)Şərti hökmdə-müəyyən bir fikrin həqiqiliyi hökmdə söylənmiş şərtlərdən asılı olur. Məs,“Əgər şagird müntəzəm surətdə çalışarsa,dərslərindən geri qalmaz”.
7)Qəti hökmlərdə-hər hansı cismə aid olan xüsusiyyət qəti iqrar və ya inkar edilir. Məs, “Bakı Xəzər dənizinin sahilində yerləşir” və ya “materiyasız hərəkət yoxdur”.
8)Təqsimi hökmlərdə isə cisimlərə aid olan bir neçə xüsusiyyət ya iqrar ya da inkar edilir. Məs,”Akif I ya II ya da III sinifdə oxuyur”.
9)Mümkünlük hökmündə-cismin özü ilə onun əlaməti arasındakı əlaqə-ehtimal kimi başa düşülür. Məs,”ola bilsin ki,başqa planetlərdə də həyat vardır”.
10)Gerçəklik hökmü-cisimlə, onun xassəsi arasındakı əlaqəni əks etdirir. Məs,”Bu gün hava tutqundur”.
11)Zərurət hökmü-cisim və ya hadisələrlə onların əlamətləri arasındakı zəruri əlaqələri əks etdirir. Zərurət hökmləri təbiət və cəmiyyət qanunları haqqında elmin son sözünü qeyd edir və hökmün ən yüksək forması hesab edilir:”Yer günəş ətrafında fırlanır”.
II)istidlal(əlaqəli nəticə). Hər hansı hökmün doğruluğu başqa hökmlərin düzgünlüyündən yaranırsa, belə təfəkkür forması istidlal adlanır. Bu obyektiv aləm hadisələrin məlum əlaqələri arasındakı asılılığı bilməkdən asılıdır. Istidlalın 3 növü var:
1)İnduksiya- ayrı-ayrı halları üzərində aparılan müşahidələr əsasında ümumi nəticələr çıxarmaqdan ibarət olan,xüsusidən ümumiyə gedən istidlaldır. Məs, qızıl,gümüş,mis,dəmir və s.yüksək temperaturda əriyir. Bu induktiv istidlaldır. Həmin metallar üzərində aparılan müşahidələrdən belə bir nəticəyə gəlirik.
2)Deduksiya-məlum olan ümumi müddəaya əsasən müəyyən xüsusi hallar haqqında nəticələr çıxarmaqdan ibarət olan ümumidən xüsusiyə gedən istidlaldır. Riyazi teoremlərin isbatı ən çox belə deduktiv yolla gedir.
3)Təşbeh- zamanı hadisələr arasındakı qismən oxşarlıq əsasında nəticə çıxarılır. Təşbeh yalnız xüsusidən-xüsusiyə gedən istidlaldır. Təşbeh çox da etibarlı istidlal hesab edilmir. Onun nəticəsi bəzən doğru, bəzən isə yalan olur. Məsələn, yerin və marsın fiziki quruluşunun bir-birinə oxşarlıqlarına görə, ehtimal edilir ki, Marsda da həyat var.
 
*[[:Kateqoriya:Vikipediya:Qaralama|Redaktə istəyən məqalələr]]
 
[[Kateqoriya:Vikipediya|Q]]
FİKRİ ƏMƏLİYYAT
[[Kateqoriya:Vikipediya:Qaralama| ]]
 
[[af:Wikipedia:Saadjie]]
İnsan həyat və fəaliyyət zamanı qarşıya çıxan məsələləri həll etmək, suallara cavab tapmaq üçün fikirləşir və bu zaman bir sıra fikri əməliyyatlar icra edir.
[[als:Wikipedia:Stub]]
Fikri əməliyyatlar aşağıdakı formalarda olur:
[[ar:ويكيبيديا:بذرة]]
1)Təhlil-cismi,hadisəni fikrən hissələrə deyilir;
[[be:Вікіпедыя:Накід]]
2)Tərkib isə həmin hissələri fikrən birləşdirməkdən ibarətdir. Təhlil və tərkib vəhdət təşkil edir.
[[be-x-old:Вікіпэдыя:Накід]]
3)Müqayisə-cisim və hadisələr oxşar və fərqli cəhətləri fikrən müəyyəmləşdirməkdən ibarətdir;
[[bg:Уикипедия:Мъниче]]
4)ümumiləşdirmə- cisim xassələrini fikrən ayırmaqdan və sonra da birləşdirməkdən ibarət olan fikri əməliyyatdır;
[[ca:Viquipèdia:Esborrany]]
5)Mücərrədləşdirmə-cisim və ya hadisələrdə mövcud olan hər hansı bir əlaməti xassəni müəyyən nöqteyi-nəzərdən keçirməkdən ibarət olan fikri əməliyyatdır;
[[ceb:Wikipedia:Saha]]
6)Konkretləşdirmə-müəyyən ümumi müddəaya aid olan xüsusi halları fikrən müəyyənləşdirməkdən ibarətdir;
[[cs:Wikipedie:Pahýl]]
7)sistemləşdirmə və ya təsnifat nəticəsində insanlar öz həyat təcrübəsində bir sıra cisim və ya hadisələrin ümumi və oxşar cəhətlərini müəyyən edirlər. Bu zaman müəyyən bir əlaməti əsas tutaraq həmin cisim və ya hadisələri və ya fərqli cəhətlərinə görə qruplara, növlərə və ya dəstələrə ayırırlar.
[[da:Hjælp:Artikeludvidelse]]
ANLAMA
[[de:Wikipedia:Artikel#Umfang]]
 
[[dsb:Wikipedija:Zarodk]]
Anlama-ətraf aləmin cisim və hadisələrinin arasındakı əlaqə və münasibətlərin
[[el:Βικιπαίδεια:Άρθρα προς επέκταση]]
Inikasından ibarətdir. Cisim və hadisəni anlama onların səbəbini,nəticəsini,əmələgəlmə xüsusiyyətlərini, mühüm əlamətlərini, müəyyən cisimlər qrupuna aid olmasını müəyyənləşdirmək deməkdir. Anlama dərinlik dərəcəsinə görə vasitəli və vasitəsiz olur.
[[en:Wikipedia:Stub]]
1)Vasitəsiz anlamanın əsasında məlum və naməlum cisim və hadisələr arasında əlaqə yaratmaqdan ibarət olan tanıma durur. Belə tanıma birdən-birə baş verir.
[[eo:Vikipedio:Trovi aŭ kreskigi ĝermojn]]
2)Vasitəli anlama daha mürəkkəbdir. Çünki o, qabaqcadan düşünməyə istinad edir. Vasitəli anlamada hadisə məlum məfhuma aid edilərək, anlanılır.
[[es:Wikipedia:Esbozo]]
Şagirdlər biliklərə həm vasitəsiz, həm də vasitəli anlama yolu ilə yiyələnirlər. Lakin təlim prosesində əsas yeri vasitəli anlama tutur. Biliyə yiyələnmə anlamanın ilkin şərtidir.
[[eu:Wikipedia:Zirriborro]]
Anlama –həmişə keçmiş təcrübədə əmələ gəlib möhkəmlənmiş müvəqəti rabitələr assosasiyalara istinad edir. Həmin müvəqqəti rabitələr yeni biliklərə yiyələnən zaman canlanır. Yəni anlama əldə edilmiş biliklərdən istifadə etmə, həm də biliklərə yiyələnmə zamanı tələb olunan fikri fəaliyyətin tətbiqi prosesinin nəticəsidir.
[[fa:ویکی‌پدیا:مقالهٔ خرد]]
Təlim prosesində şagirdlərin dərs materialını necə anladıqlarına diqqət yetirmək vacibdir. Anlama şagirdlərdə müxtəlif mərhələrdən keçir. Şagird anlamağa çalışdığı şeyi çox vaxt hiss edir, lakin onun konkret olaraq nədən ibarət olduğunu hələ deyə bilmir. Ona görə də şagirdlərin öyrəndikləri materialın mzmununu öz sözləri ilə müxtəlif tərzdə ifadə etmələrinə layiq olmaq aydın anlamaya yardım edir. Şagirdin təlim materialını anlamasının əsaslı olmasına da diqqət yetirmək vacibdir. Bundan başqa anlamada təlim materialının tamlığı, mürəkkəbliyi də bəzən mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
[[fi:Wikipedia:Tynkä]]
 
[[fo:Wikipedia:Stubbi]]
 
[[fr:Aide:Ébauche]]
 
[[ga:Vicipéid:Síol]]
 
[[haw:Wikipedia:‘Ōmuku]]
 
[[he:ויקיפדיה:קצרמר]]
 
[[hr:Wikipedija:Mrva]]
 
[[hsb:Wikipedija:Zarodk]]
 
[[hu:Wikipédia:Csonk]]
 
[[ia:Wikipedia:Pecietta]]
 
[[id:Wikipedia:Tulisan rintisan]]
 
[[is:Wikipedia:Stubbur]]
 
[[it:Aiuto:Abbozzo]]
 
[[ja:Wikipedia:スタブ]]
 
[[jv:Wikipedia:Rintisan]]
 
[[ko:위키백과:토막글]]
 
[[ku:Wîkîpediya:Şitl]]
 
[[kw:Wikipedia:Stock]]
 
[[la:Vicipaedia:Stipulae]]
 
[[lbe:Википедия:Кьурхь]]
 
[[li:Sjtumpke]]
FİKRİ MƏSƏLƏLƏRİN (ƏMƏLİYYATLARIN) HƏLLİ
[[lt:Vikipedija:Nebaigtas straipsnis]]
 
[[lv:Vikipēdija:Aizmetnis]]
İnsan daim müəyyən suala, məsələyə rast gəlir ki, onlar da birdən-birə həll edilmir. Digərlərinin verdiyi sualardan başqa, insan özü də bir sıra suallar irəli sürür və bu suallar onu düşünməyə vadar edir. Bu isə, insanın həyat təcrübəsi ilə biliyi və müşahidəçilik qabiliyyəti ilə əlaqədar olaraq öz cavabını tapır.
[[mk:Википедија:Никулец]]
Hər bir fikri məsələnin həlli müəyyən şərtlərinin gözlənilməsini tələb edir. Ilk növbədə adam nəyi axtardığını tam aydınlığı ilə dərk edir. Bu qarşıya çıxan ümumi sualın konkretləşdirilməsi ilə səciyyələnir. Bu halda səbəbin tapılması nisbətən asanlaşır.
[[ms:Wikipedia:Rencana tunas sempurna]]
Hər bir məsələnin həlli üçün zəruri olan şərtlərdən biri də məlumla məchul arasındakı əlaqə və asılılığın dərk edilməsidir. Burada təhlil və tərkib də iştirak edir.
[[mwl:Biquipédia:Rabisco]]
Təlim prosesində şagird əvvəlcə məsələnin məzmununu təhlil edir. Bundan sonra o, həmin məsələni bir neçə dəfə oxuyur, verilmiş ədədlər arasındakı asılılığı aydınlaşdırır. Deməli, məsələ ilə ilk tanışlıq mərhələsində təhlil daha üstün yer tutur. Şagird konkret vəziyyəti aydınlaşdırdıqdan sonra onu ümumiləşdirməyə, ona məlum olan ümumi fikrin əsasında indiki konkret halı dərk etməyə başlayır. Həll ediləcək məsələ üzərində düşünərkən şagird üçün ən çətin cəhət verilmiş ədədlərlə axtarılan ədəd arasındakı əlaqə və asılılığı müəyyən etməkdir. Az tanış olan və nisbətən mürəkkəb olan məsələlərin həllində ciddi düşünmə tələb olunur. Bunun üçün əvvəlcə bir neçə hökm irəli sürülür. Hər hökmdə verilən ədədlərlə axtarılan ədədlər arasında müəyyən asılılıq ifadə olunur. Bunun sayəsində mürəkkəb məsələ bir neçə sadə məsələyə parçalanır.
[[nds:Wikipedia:Stubben]]
Hər bir məsələnin həllində müəyyən fərziyyələrin irəli sürülməsi və onların yoxlanılması mühüm cəhətdir. Belə fərziyyələr ya əməli sürətdə ya da fikrən yoxlanıla bilər.
[[nl:Help:Beginnetje]]
Təlim prosesində şagirdlərin müxtəlif fikri məsələləri həll etmələri üçün əyani vasitələrə, sxem və şəkillərə də istinad etmələri zəruridir.
[[nn:Wikipedia:Spire]]
 
[[no:Wikipedia:Stubb]]
 
[[os:Википеди:Къæртт]]
 
[[pam:Wikipedia:Stub]]
 
[[pl:Wikipedia:Zalążek artykułu]]
 
[[pt:Wikipedia:Esboço]]
 
[[ro:Wikipedia:Ciot]]
 
[[ru:Википедия:Заготовка статьи]]
 
[[rue:Вікіпедія:Стыржень]]
 
[[scn:Wikipedia:Stub]]
 
[[simple:Wikipedia:Stub]]
 
[[sk:Wikipédia:Výhonok]]
 
[[sl:Wikipedija:Škrbina]]
TƏFƏKKÜRÜN NÖVLƏRİ
[[sq:Wikipedia:Gjej ose rregullo një cung]]
 
[[sr:Википедија:Клица]]
İnsanın yaşından, həyat təcrübəsindənvə biliyindən asılı olaraq təfəkkürün əyani-əməli, konkret və mücərrəd növləri olur:
[[sv:Wikipedia:Stubbar]]
1)Əyani-əməli təfəkkür-ən çox bilavasitə təsir edir. Cisim və hadisələrin dərk edilməsi ilə əlaqədardır. Təfəkkürün bu növü əsasən məktəbəqədər yaşlı uşaqlarda üstün mövqe tutur və daha çox hərəkətlərin köməyi ilə həyata keçirilir. Bu zaman adam öz fikrini hərəkətlər etməklə ifadə edilir;
[[szl:Wikipedyjo:Kůnski artikli]]
2)Konkret təfəkkür-qavranılan və ya təsəvvür edilən cisim və ya hadisələrə aid təfəkkürə deyilir.
[[tg:Википедиа:Нопурра]]
a)Məsələn, şahmatçı taxta üzərindəki bütün fiqurları qavrayaraq, onların gedişini bilir;
[[th:วิกิพีเดีย:โครง]]
b)Natəvan heykəlini təsəvvür etməklə onun haqqında fikirləşir;
[[tl:Wikipedia:Usbong]]
3)Mücərrəd təfəkkür-zamanı əsasən mücərrəd və ümumi məvhumlara istinad edilir. Dəyər, ədalət, xoşbəxtlik və s. haqqında fikirləşmək mücərrəd təfəkkürə misaldır;
[[tr:Vikipedi:Taslak madde]]
4)Nəzəri təfəkkür-müəyyən qanunların açılması, elmi problemlərin, nəzəri məsələlərin həlli ilə bağlı olan təfəkkürdür;
[[uk:Вікіпедія:Стаття-заготовка]]
5)Əməli təfəkkür-əməli məsələlərinhəlli ilə bağlı olan təfəkkürə deyilir. Nəzəri biliklər labaratoriyalarda, tədris-təcrübə sahələrində və s. yerlərdə əməli təfəkkürün köməyi ilə təcrübəyə tədbiq edilir. Müxtəlif alət, cihaz, model və s. düzəltmək əməli təfəkkürün məhsuludur;
[[vi:Wikipedia:Bài sơ khai]]
6)Texniki təfəkkür-sayəsində insanın təfəkkürü texniki məsələlərin həllinə yönəlir və bu sahədə yüksək göstəricilərə nail olmağa imkan yaradır;
[[wa:Wikipedia:Djermons]]
7)Bədii təfəkkür-varlığı obrazlı sürətdə əks etdirməklə əlaqədar olan təfəkkürə deyilir;
[[war:Wikipedia:Turók]]
8)Məntiqi təfəkkür- obyektiv gerçəkliyin qanunauyğun əlaqələrinin düzgün inikas etdirilməsi iləəlaqədar olan təfəkkürə deyilir. Məntiqi təfəkkürə əsasən hökmlərin müəyyənliyi, ardıcıllığı, sübutluğu,əsaslığı ilə əlaqədardır;
[[yi:װיקיפּעדיע:שטומף]]
9)dialektik təfəkkür-təbiət və ictimai həyat hadisələrini daim inkişaf edərək, dəyişmə prosesini əks etdirən təfəkkürə deyilir.
[[yo:Wikipedia:Àwọn àyọkà kúkúrú]]
 
[[zh:Wikipedia:小作品]]
 
[[zh-min-nan:Wikipedia:Phí]]
 
[[zh-yue:Wikipedia:楔位文章]]
 
 
 
 
 
 
 
 
AĞLIN KEYFİYYƏTLƏRİ
 
Təfəkkür bütün adamlara məxsus olan mürəkkəb psixi proses olsa da, onun məzmunu və inkişaf dərəcəsi halında eyni olmur. Çünki hər bir şəxsin təfəkkürünə onun keçdiyi həyat yolu, aldığı təlim-tərbiyə və s. təsir edir. Həmin amillərin təsiri ilə insanların təfəkküründəbir sıra fərdi xüsusiyyətlər meydana çıxır və bunlar ağlın keyfiyyətlərində daha qabarıq təzahür edir. Ağlın keyfiyyətləri aşağıdakı formalarda olur:
1)Ağlın müstəqilliyi-insanın öz bilik və təcrübəsinə əsasən cisim və hadisələrinmühü əlamət və xüsusiyyətlərini, əlaqə və münasibətlərini, qanunauyğunluqlarını başa düşməsində, yeni məsələlər irəli sürüb onları həll etməsində və biliklərini tədbiqetmə bacarıgında özünü göstərir. Adamların həyat təcrübəsindən, bilik səviyyəsindən, yaş xüsusiyyətindən, fəaliiyət növündən və s. asılı olaraq, ağlın müstəqiliyinin bir sıra cəhətləri və onlarda müxtəlif cür təzahür edir;
2)Ağlın tənqidiliyi-onun müstəqilliyi ilə bağlı olub, insanın faktları,fərziyyələri, rəyləri ölçüb-biçməsində, buradakı səhv və uyğnsuzluğu axtarıb tapmasında onların səbəblərinin araşdırılmasında ifadə olunur;
3)ağlın genişliyinə malik olan şəxslər müxtəlif bilik sahələrində yaradıcı sürətdə düşünməyə qadir olurlar;
4)ağlın dərinliyi- məsələlərin mahiyyətini dürüst dərk etməkdə, hər bir hadisəni törədən səbəbləri müəyyənləşdirməkdə, problemi hər tərəfli anlamaqda, hadisələrin nəticəsini qabaqcadan düzgün müəyyənləşdirməkdə ifadə olunur. Dərin ağıla malik olan adamlar məsələlərə müxtəlif tərəflərdən yanaşırlar, ilk baxışda hamıya sadə görünən hadisələrdə ciddi problem görməyi bacarırlar;
5) Ağlın çevikliyi – sayəsində insan müxtəlif məsələlərin, rastlaşdığı problemlərin həllində yeni yollar, vasitələr tapır;
6) Fikrin sürəti – insanın həll etdiyi məsələyə verdiyi son cavabın müddəti ilə təyin edilir. Məsələnin sadə və ya mürəkkəb olması da həmin müddətə təsir edir, lakin bir çox şəxs daha mürəkkəb məsələləri də daha tez və sürətli həll edə bilir;
7) Fikrin məntiqiliyi - insanın ardıcıl, əsaslı və düzgü düşünməsində ifadə olunur. Məntiqi təfəkkürə malik olan şəxslər müəyyən müddəaların həqiqiliyini yəqin olduqdan sonra, ondan nəticə çıxarırlar. Bu zaman onlar öz fikirlərinin düzgünlüyünü sübut etmək üçün kifayət qədər tutarlı dəlillər gətirirlər.

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023