Ayı (lat. Ursus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin ayıkimilər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.
| Ayı | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
Domen:
Ranqsız:
Ranqsız:
Ranqsız:
Ranqsız:
Ranqsız:
Aləm:
Yarımaləm:
Klad:
Klad:
Tipüstü:
Tip:
Klad:
Yarımtip:
İnfratip:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Sinifüstü:
Klad:
Klad:
Sinif:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Yarımsinif:
Klad:
İnfrasinif:
Maqndəstə:
Dəstəüstü:
Klad:
Qranddəstə:
Mirdəstə:
Klad:
Klad:
Klad:
Dəstə:
Yarımdəstə:
İnfradəstə:
Fəsilə:
Yarımfəsilə:
Triba:
Cins:
Ayı
|
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Ayılar Şimali Amerika, Cənubi Amerika, Avropanın şimalı və Asiyada yayılmışdır.
Bədən quruluşu
Böyük gövdələri, qısa ətrafları, uzun burunları, yumru qulaqları, qısa quyruğu var. Hər pəncədə (arxa və ön) 5 barmaq var. Hər barmağın ucunda uzun və iti dırnaq yerləşir. Arxa ayaqları üzərində duraraq insan kimi yeriyə bilirlər.
Əksər ayıların rəngləri ağ, qara, qəhvəyi biri birrənglidir. Bu mənada sadəcə panda fərqlənir. Onun rəngi ağ-qara qarışıqdır.
Əsas xüsusiyyətləri
Erkək ayılar dişi ayılardan daha iri olurlar. Qoxubilmə bacarıqları çox inkişaf etmişdir. Sürətli qaçma, dırmanma və üzmə bacarıqları var.
Ağ ayının kütləsi 1000 kq-a çatır.
Ağdöş ayının uzunluğu 1.3–2 m, 1.5–1.8 m, qonur ayının müxtəlif yarımnövlərinin uzunluğu 1.2–3 m, ağ ayının uzunluğu isə 1.6–3 m-dir.
Həyat tərzi
Hər bir ayı növünün yaşadığı ərazi quruluşu fərqlidir, amma ümumi olaraq deyə bilərik ki, ayılar ağac oyuqlarında, qayaların arasında, mağaralarda yaşayırlar.
Qış gələnədək bol miqdarda qidalanır və kökəlirlər. Qış boyu yuvalarında nizamsız şəkildə yatırlar.
Qidalanması
Qidalanma növlərə görə dəyişir. Məsələn, qütb ayısı ətyeyən, panda isə otyeyəndir. Bal, balıq, meyvə ailələrin xoşladıqları qidalardır.
Sinonimləri
- Arcticonus Pocock, 1917
- Danis J. E. Gray, 1825
- Euarctos Gray, 1864
- Mamursus Herrera, 1899
- Melanarctos Heude, 1898
- Mylarctos Lönnberg, 1923
- Myrmarctos J. E. Gray, 1864
- Selenarctos Heude, 1901
- Thalassarctos J. E. Gray, 1825
- Thalassarctus Gloger, 1841
- Thalassiarchus Kobelt, 1896
- Ursarctos Heude, 1898
- Ursulus Kretzoi, 1954
- Vetularctos Merriam, 1918
Növləri və yarımnövləri
-
Qonur ayı (Ursus arctos)
- Cənubi Qafqaz ayısı ()
- ()
- (Ursus arctos syriacus)
- Ursus arctos horribilis
- Ursus arctos middendorffi
- Apennin qonur ayısı (Ursus arctos marsicanus)
- Himalay qonur ayısı (Ursus arctos isabellinus)
- Tibet qonur ayısı (Ursus arctos pruinosus)
- ()
- Kermod ayısı (Ursus arctos cermoudisus)
- Qobi qonur ayısı (Ursus arctos gobiensis)
- () †
- Atlas ayısı (Ursus arctos crowtheri) †
- Kaliforniya qonur ayısı (Ursus arctos californicus) †
- Meksika qonur ayısı (Ursus arctos nelsoni) †
-
Baribal (Ursus americanus)
-
Ağ ayı (Ursus maritimus)
- Nəhəng ağ ayı Ursus maritimus tyrannus †
-
Himalay ayısı (Ursus thibetanus), Selenarctos tibetanus
- Etrus ayısı (Ursus etruscus) †
- () †
- Ursus minimus †
İstinadlar
- (ing.). 2006.
- Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0