Tretyakov Qalereyasının tarixi 1856-cı ildən başlanır. Moskvanın tanınmış taciri Pavel Tretyakov öz ilk rəngkarıq işlərini rus rəssamlarından alır və bununla ən gözəl incəsənət əsərlərinin kolleksiyası onun həyatının işinə çevrilir.

Tretyakov sayəsində Qalereya rus peredvijniklərinin-XIX əsrin II yarısında rus rəssamlar məktəbinin üzvlərinin ən yaxşı kolleksiyalarının sahibinə çevrildi. İlya Rupin(onun "Dəhşətli İvan və onun oğlu" əsəri daxilolmaqla), Perov, Kramskoy, N.Ge, Savrasov, Şişkin, Vasnetsov, Vereşşaqin, Serov, Aleksandr İvanov (oz kətan üzərində məşhur əsəri "İsanın insanlardan əvvəl təzahür etməsi" ilə) və başqaları Rus incəsənətinin öncülləri idilər.XII-XⅦ əsrlərin qədim Rus ikona rəngkarlığı,Andrey Rublyovun məşhur "Üçlük" əsəri Qalereyaya daxil edildi.

1892-ci ildə Tretyakov öz qalereyasını Moskvaya bağışladı. Sonralar bu Qalereya onun şərəfinə "Tretyakov Qalereyası" adlandırıldı. Unikal muzey əldə edən dünya şöhrətli Moskva şəhəri bu vaxtdan sonra dünya maştabında mədəni missiyanı gerçəkləşdirməyə başladı. Qalereya ümumicəmiyyət mülkiyyətinə çevrildi.

Tezliklə o, yalnız Rusiya deyil, həm də Avropada şöhrət qazandı.

Oktyabr inqilabından sonra SSRi-ni təşkil edən Respublikalarının rəssamları da bu Qalereyada əsərlərini sərgiləmək şansı qazandılar.Ölkənin hər yerindən ən məşhur rəssamların ən gözəl əsərləri Qalereyaya daxil edildi. İndi məşhur Rus rəssamları Rokotov, Brevlov, Vrubel, Konenkov, Valentin İvanov, Milkinov, Anikuşinin əsərlərinin yanında həmçinin T.Salahov, M.Abdullayev, S.Bəhlulzadə, T.Nərimanbəyov və s. kimi görkəmli Azərbaycan rəssamlarının əsərlərini də görmək mümkündür.

Qalereyada incəsənət sərgilərindən başqa depo,əlyazmalar bölməsi,böyük kitabxana və fotokolleksiya da var.

• 2011-11-03 at the Wayback Machine
• http://ru.wikipedia.org/wiki/Архитекторы_московского_модерна_(книга)

• 2008-05-02 at the Wayback Machine

1. .
2. .