Tor (zenit-raket kompleksi) - Haqqinda Melumat

9K330 Tor
9K330 Tor
Tipi	Zenit-raket kompleksi
Ölkə	SSRİ; Rusiya;
İstismar tarixçəsi
İstismar illəri	1986 – davam edir
İstismara başlanması	1986
İstismar edənlər	siyahısına bax
İstifadə edilən döyüşlər	Rusiya-Gürcüstan müharibəsi
İstehsal tarixçəsi
Konstruktor	Almaz-Antey: Antey konstruksiya bürosu (baş konstruktor); MKB Fakel (raket konstruktoru); MNIIRE Altair (dəniz variantının konstruktoru);
Konstruksiya tarixi	1975
İstehsal illəri	1983 – davam edir
Variantları	Tor, Tor-M1, Tor-M2, Tor-M1-2U
Xüsusiyyətləri
Ağırlığı	34 ton
Sürət	65 km/s
Əsas silah	9M330, 9M331 raketi
Uzunluğu	7.5 m
Eni	3.3 m
Hündürlüyü	5.1 m
Ekipaj	3 nəfər
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tor zenit-raket kompleksi — istənilən hava şəraitində aşağı və orta hündürlükdə uçuş həyata keçirən təyyarə, helikopter, qanadlı raket, yüksək dəqiqlikli idarəolunan raketlər, pilotsuz uçuş aparatları və qısa mənzilli ballistik raketlərə qarşı mübarizə aparmaq imkanına sahib olan özüyeriyən qısa mənzilli zenit-raket kompleksidir. Sovet İttifaqı tərəfindən istehsalına başlanılan bu sistemin NATO kod adı SA-15 "Gauntlet"dir. Bu sistemin 3K95 "Kinjal" adı altında istehsal olunan dəniz variantı isə NATO tərəfindən SA-N-9 "Gauntlet" adlanır. Tor, həmçinin AGM-86 kimi yüksək dəqiqlikli idarəolunan raketləri gecə və gündüz, istənilən hava şəraitində və radioelektron mübarizə mühitində məhv etməyi bacaran ilk hava hücumundan müdafiə sistemidir. 1986-cı ildə silahlanmaya qəbul edilib. Postsovet məkanında ən mükəmməl HHM sistemlərindən hesab olunur. Kompleksin modernizasiya edilmiş variantı olan "Tor-M2" müxtəlif tipli döyüş vertolyotlarına və cəbhə aviasiyasına qarşı tətbiq edilmək üçün nəzərdə tutulub. Eyni vaxtda 4 hədəfə atəş aça bilər, atəş radiusu 10 metrdən 10 kilometrə qədər hündürlük, 15 kilometrə qədər məsəfədə təşkil edir. Kompleksin modernləşdirilmiş variantı ona hərəkətdə olanda da hədəfləri izləməyə və atəş açmağa imkan verir. Buraxılış qurğusunda 16 döyüş raketi olur.

İstifadəsi

8 yanvar 2020-ci il tarixində yerli vaxtla saat 06:44-də İranın İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun HHM qüvvələrinə məxsus Tor M-1 raket sistemi tərəfindən Tehran İmam Xomeyni beynəlxalq hava limanından qalxan və Tehran-Kiyev reysini həyata keçirən Ukrayna Beynəlxalq Hava Yollarına məxsus Boeing 737-800 sərnişin təyyarəsi yerdən 2400 metr yüksəklikdə vurulmuş, hadisə nəticəsində 176 nəfər, o cümlədən 9 nəfər heyət üzvü həlak olmuşdur.

İran rəsmiləri hadisədən 3 gün sonra 11 yanvar tarixində hadisənin "insan səhvi nəticəsində" baş verdiyini etiraf etmişdir.

İstifadəçilər

Tor zenit-raket kompleksinin (3K95) hal-hazırkı istifadəçilər mavi, keçmiş istifadəçiləri isə qırmızı rəngdə göstərilmişdir.

Azərbaycan: Bir neçə "Tor-M2E" batareyası
Ermənistan: 2019-cu ildə Rusiya tərəfindən yeni istehsal olunan "Tor-M2KM" zenit-raket kompleksləri Ermənistan ordusunun silahlanmasına daxil olub, lakin onun miqdarı açıqlanmayıb.
Belarus: Hər batareyada 4 ədəd buraxıcı qurğu olmaqla, 5 batareya "Tor-M2K"
Rusiya: 120-dən çox 9K330, 9K331, 9K332 kompleksi
Venesuela: 2012-ci ildə 12 kompleks "Tor-M1" silahlanmada idi. Daha 26 kompleks sifariş verilmişdir.
Yunanıstan: 25 kompleks "Tor-M1"
Misir: 10 kompleks "Tor-M1"
ÇXR: 24 kompleks "Tor-M1"
Kipr: 6 kompleks "Tor-M1"
İran: 29 kompleks "Tor-M1"
Ukrayna: Bilinməyən sayda. 24 avqust 2017-ci il tarixində Kiyevdə baş tutan hərbi parad zamanı 1 ədəd "Tor" zenit-raket kompleksi nümayiş etdirilib.

Həmçinin bax

İstinadlar

. dokwar.ru. 29 March 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.
^{[ölü keçid]}
(PDF). 2016-06-20 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-21.
Алексей Никольский. . Газета «Ведомости». 2013-06-18 tarixində . İstifadə tarixi: 21 may 2018.
(rus). «Агентство Азери-Пресс (АПА)». 12 iyun 2013. 2013-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.
. 2021-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-21.
. 2018-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.
. 2019-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.
. 2022-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.
The Military Balance 2012. — P. 405.
The Military Balance 2012. — P. 406.
. www.deagel.com. 28 February 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 21 may 2018.
. vpk.name. 27 September 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 21 may 2018.
. 2013-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.
. RIA Novosti. 2007-02-07. 2013-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.
. 2019-12-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.

[dokwar.ru-1] . dokwar.ru. 29 March 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.

[2] {[ölü keçid]}

[3] (PDF). 2016-06-20 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-21.

[4] Алексей Никольский. . Газета «Ведомости». 2013-06-18 tarixində . İstifadə tarixi: 21 may 2018.

[5] (rus). «Агентство Азери-Пресс (АПА)». 12 iyun 2013. 2013-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.

[6] . 2021-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-21.

[7] . 2018-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.

[8] . 2019-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.

[9] . 2022-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.

[10] The Military Balance 2012. — P. 405.

[11] The Military Balance 2012. — P. 406.

[12] . www.deagel.com. 28 February 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 21 may 2018.

[13] . vpk.name. 27 September 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 21 may 2018.

[14] . 2013-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.

[15] . RIA Novosti. 2007-02-07. 2013-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.

[16] . 2019-12-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.