Tarixi Azərbaycan başçılarının sarayları — Azərbaycanın dövlət və imperiyalarındakı başçıların rəsmi sarayları və mütləqdir ki, saray ölkənin paytaxtında yerləşməlidir (bəzi əhəmiyyətli istisnalar xaricində). Baxmayaraq ki, pahşahlara məxsus çoxlu saraylar olmuşdur lakin onlardan yalnız biri dövlət başçısının rəsmi iqamətgahı (bir növ rəsmi iş yeri, qəbul və qonaqqarşılama mərkəzi funksiyalarını icra edən imarət) kimi qəbul edilir. Tarixi Azərbaycan dövlətləri dedikdəysə, 5500 ilə yaxın olan tariximizdə dünyanın istənilən yerində etnik Azərbaycan Türkləri tərəfindən yaradılan, habelə, tarixi Azərbaycan ərazisində başqa millətin nümayəndəsi tərəfindən qurulan, hər iki hal olmasa da, ümumi əhali yaxud ərazi payının çox hissəsi bizə aid olan dövlət və imperiyalar nəzərə alınmaqdadır. Müstqil Azərbaycan bu cür dövlət yaxud imperiyaların varisi hesab edilir. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan tarixində həddən çox dövlətlər (dəqiq say ilə 126 tarixi dövlət və onların hal-hazırkı varisi hesab olunan müstəqil Azərbaycan Respublikası) və 12 imperiya mövcud olmuşdur (cəmi 139 dövlət qurumu), şüphəsizdir ki, onların dövründə başçılar və ailələri üçün xüsusi evlər, imarətlər inşa edilmişdir. Həm də, o dövlətlərin əksəriyyəti varlı dövlətlər olduğu üçün o dövlətlərdə çoxlu iqamətgahlar mövcud idi. Bir-çox vaxtlardaysa, başçıların yaşadıqları saray elə həm də iş və qəbul mərkəzi kimi də fəaliyyət göstərirdi. Hazırkı dövlətimizin özündən əvvəl miras qoyduğu ümumillikdə 138 dövlət mövcud olmuşdur.

Çox nadir hallarda, əsasən dövlətin və yaxud hökumət başçısının müəyyən problemləri yarandığı zaman paxtaxtda olmalı olan iqamətgah başqa bir şəhərə köçürülür. Zuğulba

Şahbanu İqamətgahları

Şahbanuların sarayları əsasən iki ədəd olurdu — Qəbul sarayıYay bağı. Hər-bir şahbanunun özünün sarayı olardı lakin saray dəyişdirmək adəti bəzi dövlətlərin şahbanularda vardı, bəzilərindəysə yox idi.Saraylar paytaxtların dəyişdirilməyi nəticəsində dəyişildi çünki şahbanunun imarəti mütləq paytaxt və ya paytaxtətrafı ərazidə yerləşməli idi. Onların hər-birinin öz yay dincəlgahları vardı və vəfat etdikdən yada şahbanuluq vəzifəsi əllərindən çıxdıqdan sonra öz övladlarına (şah olan yaxud olmayan və ya qızlarına cehiz kimi) pay verirdilər. Bu saraylar heç-vaxt satıla, nəyəsə görə girov qoyula bilməzdi. Lakin şahlardan fərqli olaraq, şahbanuların hamiliyində ikidən çox sarayı ola bilməzdi. Bu sarayların hamısı onlar həyatda olan dövründə tikilib amma bəziləri onların adının əbədiləşməsinə ithafən tikilmişdir və sonradan hakim sülalə o yerləri öz ixtiyarlarına keçirib. Burada şahbanular xarici qonaqları qəbul edir, yerli saray əyanları, vilayət başçıları və s. hökumət nümayəndələriylə görüşlər keçirirdilər. Tipik olaraq, bu saraylarda adətən, lüks kitabxana, tikişxana, gözəllik evi, muzey, qalereya (rəsmxana), fontanlı fəvvarələr, hovuz, bağça, qışlaq, tövlə, hamamxana köşkü, elçilik sarayı, təcrübə zalı, dəftərxana və ibadətxana mövcud idi.

Tarixi sarayların siyahısı

  • Cədvəlin "İstifadə edənlər" hissəsində həmən sarayda yaşayan məşhur başçılardan bəzilərinin adı göstərilmişdir (hamısı deyil)

Aratta dövlət qurumu

İlk dövlətimiz olan Arattanın dəqiq ərazisi, paytaxtı və idarəedənlərinin adları bilinmədiyinə görə, sarayı haqqında da heç-bir dəqiq məlumat yoxdur.

Lullubi dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Daş Saray Kərkük e.ə. XXV əsr e.ə. XXIII əsr
II minillik
Satuni
İmmaşqun
Anubanini
İraq-İran Müharibəsində zərər görən tarixi abidə indi restavrasiya edilmişdir

Kuti dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qədim Kərkükdə ev Kərkük e.ə. XX əsr e.ə. III minillik Erridupizir
İmta
İnkişuş

Turukki dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Həsənli Evi Həsənli e.ə. XX əsr e.ə. XX əsr
e.ə. XIX əsr
naməlumdur Beynəlxalq arxeoloji təşkilatlar tərəfindən burada illərdir ki, davamlı şəkildə arxeoloji işlər aparılmaqdadır

Manna Dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Müsəsir İzirtu e.ə. IX əsr e.ə. I minillik İranzu
Ullusunu
Ualli
Torpaq altında qaldığı güman olunur

Atropatena

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Təxti-Süleyman Qəsri Qazaka e.ə. V əsr e.ə. I minillik Atropat
II Ariobarzan
II Artavazd
YUNESKO tərəfindən qorunur

Midiya İmperiyası dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Hemed Sarayı Həmədan e.ə. VIII əsr E.ə. 728
E.ə. 550
Deyok
Madiy
II Kiaksar
Bu yaxınlarda arxeoloji qazıntılar nəticəsində ortaya çıxarılmışdır.

Urartu Krallığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Arazaşqun Qalası Malazgird e.ə. X əsr E.ə. 860
E.ə. 832
Arama
Lutipri
I Sarduri
Xarabalığa çevrilmişdir
2   Tuşba Qəsri Van e.ə. IX əsr E.ə. 832
E.ə. 590
Manua
I Argişti
IV Rusa
Tarixi kompleksdir

Skif-Massaget İmperiyası

Şimali Qafqazdan Urmiya gölünə, Hirkan Gölü (Xəzər Dənizi) sahillərindən Anadoluya qədər yayılmış Skif birliyi Massaget İmperiyasının ən mühüm ərazilərindən biri olsa da, çox təəssüf ki, paytaxtı, sarayları, qalaları hələ də, tam dəqiq müəyyən edilməmişdir. Tərkibində İşquz çarlığı, İskit padşahlığı, Sakasena kimi vilayətlər mövcud olmuşdur.

Əhəməni İmperiyası dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Kir Sarayı Pasarqad e.ə. V əsr E.ə. 550
E.ə. 530
II Kir UNESCO Mədəni İrsi siyahısına daxil edilmişdir
2   Krallıq Sarayı Babil e.ə. V əsr E.ə. 530
B.e. 330
II Kambiz
Qaumata
II Artakserks
ABŞ qoşunları tərəfindən mühafizə edilir

Qafqaz Albaniyası dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Kabalaka Sarayı Qəbələ e.ə. II əsr E.ə. 728
IV əsr
Oroys
Urnayr
Mirhavan
Qədim tikili yeni arxeoloji qazıntılar nəticəsində üzə çıxmışdır
2   Partav Paytaxt Sarayı Bərdə III əsr IV əsrin ortaları
705
III Vaçaqan
Cavanşir
II Varaz Trdat
Dəqiq yeri məlum deyil

Göytürk Xaqanlığı

  • Qeyd: Azərbaycan Türklərinin etnogenezinin formalaşmasında Göytürklərin şimaldan axınının mühüm rolu vardır, lakin ərazisində bölgələr olmadığından bütün Göytürk Xaqanlığının varisiyik.
Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1 Yurd Ordu-Balıq (Ötükən) VI əsrin əvvəlləri 552
603
Bumın xaqan
Muğan xaqan
Tardu xaqan
Arxeoloji qazıntı işləri aparılır.

Qərinvənd dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qərinilərin Evi Lafur VI əsrin ortaları 550
1106
Vandad Hörmüz

Şəhriyar
Saray paytaxtın yaxınlığındakı Savadkuh şəhristanındadır.

Dəmavənd Maşmuğanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   İmamzadə Abdulla Qəsri Dəmavənd VII əsrin ortaları 651
760
Musa ibn Kəb
Malik
Əpərviz
Dövlət tərəfindən mühafizə olunur

Nizari-İsmaili (Xaşxaşilər)

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Ələmut Qalası Qəzvin 840 1090
1256
Həsən Sabbah
III Həsən
Rükniddin Kürşah
Dövlət tərəfindən mühafizə olunur

Leq Çarlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Məsqət Ksar Evi Saxur V əsr 531
1221
Maqsud
Filan
Evin bir hissəsi məscidə, digər hissəsi uşaq bağçasına çevrilmişdir, pis vəziyyətdədir.

Şəki dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Amiranə Sarayı (Şəki Qalası) Şəki I minillik dövrü 644
1117
Atrnerseh
Çariça Dinar
Hazırda ziyarətə icazəli tarixi-turizm yerlərindən biridir

Xəzər Xaqanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Sarkel Sarayı Səməndər V əsr 620
720
Tonq Yabqu xaqan
Böri Şad
İrbiş
Arxeoloji qazıntılarla üzə çıxmışdır
2 Bilinmir Bələncər VI əsr 720
750
Bihar
Prişbit
Bulan
3   Həştərxan yaxınlığında saray İdil VIII əsr 750
969
Zəkəriyyə
Obadiyah xaqan
Bünyamin
Arxeoloji qazıntılarla üzə çıxmışdır

Ərəb Xilafəti dövrü — Ərməniyyə Canişinliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xanaberd Sarayı Dvin V əsr 654
884
II Mərvan
Cərrah ibn Abdullah əl-Həkəmi
Cəfər əl-Mufavvid
Hazırda ziyarətinə icazəli tarixi-turizm yerlərindən biridir

Tiflis Əmirliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Narınqala Tiflis IV əsr 736
1122
Mərvan ibn Həkəm
Buğa əl-Kəbir
Faldun
Muzeyə çevrilib.

Ələvilər Şahlığı (Təbəristan)

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Mənuçöhr İmarəti Amul VII əsr 654
884
Zeyd Həsəni
Cəfər ibn Həsən
Həsən ibn Əhməd
Məsciddir

Qaysidilər dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qarrin Sarayı Ərzurum IV əsrin ortaları 860
964
Əbül-Vərd
Əbdülhəmid
Əbu Səvada
Ərzurum Qalasının ön hissəsinin (şəhər tərəf) daxilində yerləşir

Lazyanşahlar dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Talvah Saray Lahıc IX əsrin ortalarında 860
917
I Yezid
I Məhəmməd ibn Yəzid
Əbu Tahir Yəzid ibn Məhəmməd
Hal-hazırda Lahıc Tarixi Muzeyidir və görkəmi əvvəlkindən bir xeyli fərqlidir.

Şirvanşahlar dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Məzyəd Sarayı Şamaxı təxminən VII əsr 861
1192
Heysam ibn Xalid
II Mənuçöhr
I Əfridun
Saray ərazisi torpağın altında qalıb
2   Şirvanşahlar sarayı Bakı XIII əsr 1192
1538
Şahənşah ibn Mənuçöhr
III Axsitan
I Keykavus
Bakının ən görməli yerlərindəndir

Tulunoğulları Xəlifəliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Tulunlar Sarayı Əl-Qatay XIX əsrin sonları 868
905
Xəlifə Əhməd
Məscidin ərazisi əvvəl saray olub, sonra xəlifənin qərarı ilə ərazidə məscid tikilib, indi də məscid kimi fəaliyyətdədir.

Dərbənd Əmirliyi dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Şəhər Qalası Dərbənd 547 869
1075
I Haşim ibn Suraka
II Mənsur
III Əbdülmalik
Tarixi şəhərimizin ən gəzməli yerlərindən biridir

Sacilər

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qafarlı Sarayı Marağa VIII əsr 879
901
Əbu Sac Divdad
Məhəmməd ibn Əbu Sac
Divdad ibn Məhəmməd
Ziyarətə icazəsiz yerdir
2   Şahidgah Qəsri Ərdəbil təxmini IX əsrdə 901
941
Yusif ibn Əbu Sac
Subuk
Əbül-Müsafir Fəth
Dövlət tərəfindən qorunub-saxlanılır

Salarilər

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Rzazadə Sarayı Ərdəbil IX əsr 941
981
Məhəmməd ibn Müsafir
Mərzban ibn Məhəmməd
Nuh ibn Vəhsudan
İcra binasıdır

Şəddadilər

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qala Sarayı Dvin VII əsr 951
971
Məhəmməd bin Şəddad Xarabalığa çevrilmişdir
2   Sandal Sarayı Gəncə təxminən X əsrdə 971
1062
Əli Ləşkəri bin Məhəmməd
Mərzban ibn Məhəmməd
Əbülfəth Musa
Dağıdılıb
3   İçəri Qala Ani X əsr 1062
1174
Əbüləsvar Şavur
II Fəzl bin Şavur
III Fəzl bin Fəzl
Yaxşı vəziyyətdədir

Rəvvadilər

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Rəvvad Sarayı Ərdəbil IX əsrdə 981
1000
Əbülhica
I Məmlan
XVII əsrdə Səfəvi İmperiyasındakı zəlzələ nəticəsində dağıldı
2   Qədəki Ev Təbriz təxminən VII əsr 1000
1054
Vədsudan Əbu
I İbrahim
Əhmədil
Muzey kimi fəaliyyət göstərir

Naxçıvanşahlıq dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Nəqş Evi Naxçıvan X əsr X əsrin sonları
XI əsrin 60-cı illəri

Restavrasiya işləri gedir

Böyük Səlcuq İmperiyası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qınıq Sarayı Nişapur VII əsr 1038
1043
Toğrul bəy Yeraltı qazıntılar nəticəsində üzə çıxmışdır
2   Simurqçeşmə Qalası Rey e.ə. X əsr 1043
1051
Toğrul bəy Muzey kimi fəaliyyət göstərir
3   Xaqan İqaməti İsfahan XI əsr 1051
1118
Alp Arslan
I Mahmud
Börkiyaruq
Bazar ərazisidir
4   Ordugah Mülkü Həmədan XII əsr 1118
1194
III Toğrul İndiki dövrdə mövcud deyildir

Kirmanşahlar Dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Rayen qalası Kirman I əsrdə 1038
1070
Qavurd bəy Dünyanın ən iri əraziyə malik ikinci tarixi qalasıdır.
2   Qurdlar İqamətgahı Ciruft X əsrdə 1070
1177
Turanşah
Arslanşah
Bəhramşah
Arxeoloji qazıntılarla üzə çıxarılmışdır.
3   Yuxarıbaş Evi Bəm VII əsrdə 1177
1186
II Turanşah
II Məhəmmədşah
UNESCO siyahısındadır.

Hörmüz Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Bəylik Bağı Hörmüz IX əsrdə 1060
1622


Çox az bir hissəsi günümüzə gəlib çatmışdır.

Xarəzmşahlar Dövləti

  • Qeyd: Azərbaycan xalqının etnogenezində bu dövlətin böyük rolu vardır. 1077-ci ildə yaradılsa da, tarixi Azərbaycan ərazilərinə gəlişi və burada paytaxt salmaları XII əsrin sonlarına təsadüf edir.
Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Şəhər İstehkamları Qəzni X əsr 1221-dək Əlaəddin Təkiş
Əlaəddin Məhəmməd
Qorunub-saxlanılır.
2   Yeddiqülləli Şəhər Qalası Təbriz V əsr 1221
1231
Cəlaləddin Mənguverdi Çox az bir hissəsi günümüzə qədər çatmışdır.

Börülər Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Baş Məscid-Kompleksi Dəməşq XII əsrin əvvəlləri 1104
1154
Tuğtəkin
Mahmud Börüoğlu
Abak
UNESCO Mədəni İrs Siyahısındadır.

Zəngi Atabəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Canpolad Sarayı Hələb XII əsr 1127
1250
I İmadəddin Zəngi
Məlik Saleh İsmayıl Zəngi
Müzəddin Səncər şah
Dağılmaq üzrədir

Ağsunqurlular dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Mudəvər İqamətgahı Marağa IX əsrin sonları 1108-ci il
1227-ci il
Ağsunqur bəy
Nüsrətəddin Arslan Aba
Sarayın adı məlum olsa da, harada yerləşdiyi barədə tədqiqatçılar dəqiq bir qərara gələ bilməyiblər

Salqurlular Atabəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Mamasani Sarayı Şiraz XII əsr 1147
1284
Boz Aba
Təklə
Abış Xatun
Dağılmışdır

Atabəylər Eldəniz İmperiyası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Darülmülk Sarayı Naxçıvan XII əsr 1136
1175
Şəmsəddin Eldəniz İstirahət mərkəzi kimi fəaliyyət göstərir
2   Dövlətxana Sarayı Həmədan XII əsrin ortaları 1175
1188
Məhəmməd Cahan Pəhləvan
Qızıl Arslan
Hal-hazırda mövcud deyil
3   Göyalp İmarəti Təbriz X əsr 1188
1225
Atabəy Əbu Bəkr
Özbək Müzəffərəddin
Xarabalıqları və daş sütunları qalmaqdadır

Eyyublular İmperiyası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Sülalə Qalagahı Qahirə 1170 1171
1174
Səlahəddin Əyyubi Muzey kimi fəaliyyətdədir.
2   Mərkəzi Qala Dəməşq 1076 1174
1218
Əziz
Mənsur
I Adil
UNESCO Siyahısına daxil edilmişdir.
3   Fironların Məbədgahı (Qayıtbəy Evi) Qahirə I əsrin əvvəllərində 1218
1250


Yaşayış binasına çevrilib.
4   Qala Sarayı Hələb e.ə. III əsr 1250
1260
Əşrəf
Aybək
UNESCO siyahısındadır.

Məmlüklər Dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Elnazı İqamətgahı Qahirə 1240-cı illərdə 1250
1339
I Baybars
Hüsaməddin Laçın
Otel kimi fəaliyyətdədir.
2   Beştək Sarayı Qahirə 1339 1339
1517
Əbu Məali Həsən
Nəsrəddin Məhəmməd
II Tomanbay
Muzey kimi fəaliyyətdədir.

Üşfür Atabəyləri

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Bəhreyn Qalası Manama e.ə. XV əsr 1253
1320
Üşfür ibn Rəşid
Banu Əmir
Açıq havada muzeyə çevrilib.

Mesxeti Atabəyləri

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Axalqala Ahalsıx e.ə. X əsr 1268
1625
I Beka
I Ağbuğa
III Manuçar
Xarabalığa çevrilib.

Bəyliklər Dövrü — Məngücəkli Bəyliyi

Anadolu bəylikləri — Anadoluda tarixən yaşamış yaxud Malazgird müharibəsindən sonra köçən Türkmanların (Azərbaycan Türklərinin) qurduqları kiçik dövlətlərdir. Müharibənin dərhal ardından, xüsusilə də şərqi Anadoluda və cənub-şərqi Anadoluda qurulan dövlətlər Birinci dövr Anadolu bəylikləri; Anadolu Səlcuq dövlətinin zəifləməsi və süqutundan sonra qurulan dövlətlərə isə İkinci dövr Anadolu bəylikləri deyilir. Bütövlükdə 37 bəylik olmuşdur ki, aşağıdakı 20 bəylikdən də 17-si əslən Azərbaycan Türkləri olan tayfalar tərəfindən əsası qoyulub, 2-i Uyğur Türkləri tərəfindən qurulsa da, əhalisinin 90%-i Azərbaycan Türkləri olmuşdur (Ərmənşahlar/Ətərna), Ərbil isə Anadolu yarımadasında yerləşmir. Bu bəylikləri quran şəxslərin çoxu Səlcuq yaxud Elxanlı İmperiyasının yüksək vəzifəli şəxsləri olmuşdur.

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Anadolu Monastırı Ərzincan II əsr 1071
1252
Məngücək Qazi
Məlik Fəxrəddin Bəhramşah
Müəyyəd Saleh
UNESCO tərəfindən mühafizə olunur

Danışmand Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qalaça Niqsar, Tokat rayonu X əsr 1072
1178
Danişmənd qazi
Məlik Qazi
Yağıbasan
Qorunub-saxlanılmaqdadır.

Səltuqlu Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Tərcan İmarətgahı Ərzurum XIII əsr 1072
1202
I Səltuq Sökmən
Mama xatun
Rükniddin Məlikşah
Mavzoley olaraq fəaliyyət göstərir

Tanrıvermiş Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Artemida Məbədi Efes E.ə. V əsr 1074
1098
Tanrıverdi Qazi UNESCO-nun Mədəni İrsi Siyahısına daxil edilmişdir

Dilmancoğulları Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Həsənqala Batman XII əsr 1085
1192
Atabəy Məhəmməd Bəy
Şəmsəddövlə Yaqut Arslan
Fulan Bəy
Məscid kimi fəaliyyət göstərir.

İnallılar Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Əyalət Qalası Diyarbəkir 1098
1183
Sədr
Şadidövlə İlald
Cəmaləddin Şəmsülmülk
UNESCO Maddi İrsinə daxil edilmişdir

Artuqlular Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Məscid Sarayı Həsənkeyf X əsr 1098
1185
Müinəddövlə Sökmənli
Rükniddin Davud
Məsud Qütbəttin
Yaşayış yeridir
2   Diyar Sarayı Diyarbəkir XII əsr 1185
1204
Saleh Nəsrəddin
İmadəddin Əbubəkr
Nizaməddin şah
3   Harput Qalası Əlazığ V əsrin ortaları 1204
1234
Nizaməddin İbrahim
Şəmsüddövlə
İzzəddin Əhməd
Tarixi görməli yerdir
4   Xan əl-Vəzir Sarayı Hələb XIII əsrin ortaları 1234
1235
Teymurdaş Bazar kimi fəaliyyət göstərir
5   Zəfran Sarayı Mardin XIII əsr 1235
1409
Nəcməddin Elqazi
Mənsur Qazi
Saleh Şəhabəttin
Poçt Mərkəzidir

Ərmənşahlar Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Daşlıq Sarayı Əxlat XII əsr 1100
1207
I Sökmən Qütbi
Şücaəddin Qutluq
İzzəddin Balaban
Xarabalığa çevrilmişdir

Ərbil Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Meydan Sarayı Ərbil X əsr 1146
1233
Zeynəddin
Kiçik Əli
Müəzffərəddin Kökbörü
Şəhər mərkəzinin ən görməli yerlərindəndir

Qaramanoğulları Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Larəndə Qəsri Karaman 1222-ci il 1250
1256
Mühafizə edilən tarixi abidə kompleksidir
2   Şahlar Sarayı Ərmənək 1256-cı il 1256
1308

Şəmsəddin I Məhəmməd
Mahmud Bəhrəddin
Arxeoloji qazıntılarla üzə çıxmışdır
3   Mövlanə Sarayı Konya 1250-ci illər 1308
1351
Yaxşıxan
Ələddin Xəlilmirzə
II Şəmsəddin
İcra Hakimiyyətinin binasıdır
4   Mut Qəsri Mersin e.ə. III əsr 1351
1483
I İbrahim Bədrəddin
Hacı Sufi Bürhanəddin Musa Bəy
Daməd Bəngi Ələddin
Abidə Mut qəsəbəsinin mərkəzində yerləşir
5   Qaramanlı Sarayı Ərəyli e.ə. X əsr 1483
1487
Mahmud bəy Turqutoğlu Xarabalığa çevrilib

Əxilər Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Ankara Qalası Ankara E.ə. II əsr 1290
1362
I Hüseyn Hüsaməddin
Şərafəddin Əfəndi
II Hüseyn
Mühafizə edilən tarixi abidə kompleksidir

İsfəndiyar (Candaroğlu) Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Safran Eflani Bilinmir 1292
1309
Şəmsəddin Yaman Candar
I Süleyman Paşa
Hansı sarayda fəaliyyət göstərdikləri tarixə məlum deyildir
2   Qonaq Sarayı Kastamonu XIV əsrin əvvəli 1309
1398
İbrahim Paşa
Adil Bəy
II Süleyman Şah
Yaşayış binasıdır
3   Qala Sarayı Sinop E.ə. VII əsr 1398
1461
Candarbəyi
II Kəmaləddin İsmayıl
Qızıl Əhməd bəy
Yaşayış binasıdır

Hacıəmiroğulları Dərəbəyliyi

  • Qeyd: Qaradəniz sahillərindəki Canik Bəylərbəyliyinin 6 bəylik-dövlətindən biridir. Danışmand Qazinin soyundandırlar.
Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Tokat Qalası Niqsar, Tokat rayonu V əsr 1299
1427
Hacı Əmir Şah
Danışmand
Süleyman Bəy
Tarixi abidə kimi qorunur.

Gərmiyan Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Şəhər Qalası Kütahya e.ə. I minillik 1300
1429
I Yaqub
Süleyman Şah Çələbi
II Yaqub
Xalqa açıqdır.

Təkəoğulları Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Taxta Ev Antalya 1222-ci il 1321
1423
Yunus Bəy
Dadı Bəy
Osman Çələbi
Burada yaşayış və ya digər hər-hansısa fəaliyyət yoxdur

Tacəddinoğlları Bəyliyi

  • Qeyd: Qaradəniz sahillərindəki Canik Bəylərbəyliyinin 6 bəylik-dövlətindən biridir.
Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Aşqana Binası Niqsar, Tokat rayonu XIII əsrin sonları 1308
1425
Tacəddin
Mahmud
Şəhərin mərkəzində otel kimi fəaliyyət göstərir

Aydınlı Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Smirna Sarayı İzmir XII əsrin ortaları 1308
1398
Qazi Məhəmməd Bəy

Xızıroğlu İsa
UNESCO Mədəni İrsi Siyahısındadır.
2   Şəhər Qalası XIII əsrin sonları 1398
1426
Musa Bəy
II Umur
Cüneyd
Açıq hava muzeyinə çevrilibdir.

Ərətna Bəyliyi

  • Qeyd: Elxanlı İmperiyası tərəfindən etnik Türkmanların yaşadığı ərazilərdə qurulan qeyri-müstəqil bir dövlət olmuşdur.
Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1 Köşk Saray Sivas 1330-cu illər 1335
1352
Ərətna bəy Uğur Qorunub-saxlanılmaqdadır.
2   Şəhər Qalası Kayseri e.ə. I əsr 1352
1381
Qiyasəddin Məhəmməd
II Məhəmməd Çələbi
Qazi Bürhanəddin
Gəzinti məkanına çevrilib.

Şadgəldilər (Qutluşahlar) Dərəbəyliyi

  • Qeyd: Qaradəniz sahillərindəki Canik Bəylərbəyliyinin 6 bəylik-dövlətindən biridir.
Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Çaykənarı İmarət Amasya 1340-cı illər 1340
1393
Qutlu Şah
Əhməd Bəy
Qorunub-saxlanılmaqdadır.

Qazi Bürhanəddin Bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1 Köşk Saray Sivas 1330-cu illər 1381
1398
Qazi Bürhanəddin Qorunub-saxlanılmaqdadır.

Hindistan şahlıqlar dövrü — Şahmir Şahlığı

Orta əsrlərdə Hindistanda 15 şahlıq və sultanlıqlar mövcud olmuşdur ki, onların da demək olar ki, əkəriyyətinə Türk xalqlarının nümayəndələri başçılıq etmişdirlər. Bu tayfalardan bəziləri Özbək Türkü əsilli olsa da, aşağıda adı göstərilənlər isə Azərbaycandan köç etmiş soyların nümayəndələri tərəfindən qurulmuşdur.

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Həzrət Kəşmir Sarayı Srinaqar XIV əsrin əvvəlləri 1339
1589
Cəmşidşah
Heydər
Əzəm İsmayıl
Həzrət Balşirin Ziyarətgahı

Dehli Sultanlığının Məmlük, Xələc və Tuğlaq sülalələri

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Aqrasen İmarəti Dehli XII əsr 1206
1414
I Qiyasəddin
Mahmud
Nüsrət
UNESCO Dünya İrsi siyahısındadır

Maduray Sultanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Məbar Sarayı Tiruparankundram XIII əsr 1335
1378
Cəlaləddin Ehsan
Fəxrəddin Mübarək Xan
İskəndər Xan
Mövcud deyil

Benqal Şahənşahlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Laxnauti Sarayı Qauda XIII əsr 1352
1414
Şəmsəddin İlyas
Sikəndər
Sahibəddin
Mövcud deyil
2   Sərdarbari İqamətgahı Sonarqon XV əsr 1414
1576
Raca Qaneşa
Qazi Fəzilət
Davud Xan
İsaq Xanın ev muzeyidir

Caunpur Sultanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Canpur Qalası Caunpur XIII əsr 1394
1479
Məlik Sərvər
Bhi Şah
Hüseyn Xan
Xalqa açıq tarixi mərkəzdir

Adilşahlar İmperiyası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Əsərmahal Evi Bicapur XII əsr 1490
1686
Yusif Adil Şah
Mallu
İsgəndər Adil
Xarabalığa çevrilib

Qütbşahlılar Şahxəndanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xanədan Sarayı Qolkonda XIV əsrin əvvəlləri 1518
1591
Sultanqulu bəy Baharlı
Cəmşidqulu bəy Baharlı
Sübhanqulu şah
İstifadə edilmir
2   Malakpet Sarayı Heydərabad XIV əsrin ortalar; 1591
1687
Məhəmmədqulu şah
Abdullah şah
Əbülhəsən Tana Şah
Xarabalığa çevrilib

Elxanlılar İmperiyası dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Günbəd Türbə Marağa XII əsrin əvvəlləri 1256
1265
Hülakü xan
2   Saat Ev Təbriz XIII əsrin sonu 1265
1306
Abaqa xan
Arqun xan
Qazan xan
Qotik üslubunda inşa edilib
3   Sultanabad Sarayı Sultaniyyə XIII əsr 1306
1388
Məhəmməd Olcaytu
Arpa xan
Loğman xan
Qacar İmperiyası dövründə dağıdılıb

Banu Assaf Əmirliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Harissə İqamətgahı Cuniyə, Livan XIII əsr 1306
1591
Asaf
Həsən
Əmir Məhəmməd
Xarabalığa çevrilib.

Müzəffərilər

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Narıncistan Şiraz XIV əsr 1314
1393
Mübariz
Şah Şüca
Şahmansur
Sarayın ərazisi indi gəzinti bağıdır

Cəlairilər dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Babil Sarayı Bağdad e.ə. XX əsr 1336
1358
Böyük Həsən
Üveys Cəlayır
Dağıdılmışdır
2   Zibeydaxan İmarəti Təbriz XIII əsrin ortaları 1358
1411
Hüseyn Cəlayır
Əhməd Cəlayır
Orta əsrlərdə xarabalığa çevrilib və hal-hazırda mövcud deyil
3   Məşrəbiyyə-Şanaşel İqamətgahı Bəsrə XIV əsr 1411
1433
Mahmud Cəlayır
II Üveys
II Hüseyn
Hazırda yaşayış məhəlləsi kimi fəaliyyət göstərir

Çobanilər

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Çəuvrəş Qalası Təbriz e.ə. I əsr 1335
1353
Əmir Çoban Sulduz
Əmir Dəmirdaş Sulduz
Məlik Əşrəf
Xarabalığa çevrilib

Şəki Hakimliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Amiranə Ev Şəki XIII əsrin sonları 1370-ci illər
1551
Seyid Əli Orlat
Əbdülqafar
Dərvişməhəmməd xan
Yaşayış evidir

Mərəşi Şahənşahvəndliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Çölabad Ev Sari XIV əsrin ortaları 1359-cu il
1582
Mir Buzurq
İmam Səccad
II Əbdülkərim
Muzeydir

Kərkiyyə

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Şeytan Saray Lahican XV əsr 1370
1592
Əli
Seyid Nəsir
Dövlət bağıdır

Qaraqoyunlu Konfederasiyası dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Ərciş Qala Ərciş 1338 1375-ci il
1410
Bayram xoca
Qara Məhəmməd
Qara Yusif
Van Gölünün artmağı nəticəsində suyun altında qalıb
2   Ərk qalası Təbriz 1338 1410-cu il
1468
Qara Yusif
Qara İsgəndər
Cahan şah
Hazırda mövcud tarixi məkandır

İmperiyalar dövrü ~ Ağqoyunlu İmperiyası dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Diyarbəkir Qalası Diyarbəkir e.ə. IV əsr 1402
1468
Əhməd bəy Bayandur
Cahangir Mirzə
Uzun Həsən
2   Quzeybağ Sarayı Təbriz 1430-cu illər 1468
1501
Uzun Həsən
Sultan Yaqub
Gödək Əhməd
3   Çay Ev Bağdad 1490-cı illər 1501
1508
Sultan Murad Bayandur

Səfəvi İmperiyası dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Əhyaqapı Sarayı Təbriz 1490-cı illər 1501
1555
Şah İsmayıl Xətai
I Təhmasib
Təbriz şəhərində ilk dəfə Barokko-Avropa üslubunda tikilən bina olmuşdur. Hazırda ticarət mərkəzidir
2   Həşt-Behişt Sarayı Qəzvin 1530-cu illər 1555
1598
II İsmayıl
Pərixan xanım
Məhəmməd Xudabəndə
Bina hazırda ev muzeyi kimi fəaliyyət göstərir
3   Ali Qapı İsfahan 1580-ci illər 1598
1736
I Böyük Abbas
I Süleyman
Şahhiran Raziya
Saray kompleksi indi İranın ən görməli turizm mərkəzlərindən biridir və öz dövründə ərazisinə görə ən iri saray olmuşdur.
4   Çöhrə Bağı Sarayı İsfahan 1730-cu illər 1736
1797
III Abbas
II Şah Süleyman
Şah II Məhəmməd
İndi binada icra nümayəndəliyi yerləşir

Sədərək bəyliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Bəylərbəyi Sarayı Sədərək XV əsr 1518
1540
Nuhqulu bəy Səfəvi İmperiyasının işğalından sonra saray məscid halına gətirilmiş və xalqın istifadəsinə verilmişdir.

Heydərabad Nizamlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Zəbunnisə Sarayı Övrəngabad 1650-ci illər 1724
1763
Nizamilmülk I Asəf Şah
Mir Hidayət Sadullah
Mir Səid Xan Bəyəfəndi
Muzey kimi fəaliyyət göstərir.
2   Çaharməhəllə Sarayı Heydərabad 1750 1763
1988
II Asəf Şah
IV Fərqundə Asəf Şah
Mir Osman Əli xan Siddiqi
UNESCO mirasıdır.

Əfşarlar İmperiyası dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Günəş Saray Xorasan 1700-cü illər 1736
1755
Nadir şah Əfşar
Adil şah
Şahrux şah Əfşar
Dövrünün ən sadə və elədə iri olmayan sarayı indi baxımsız vəziyyətdədir
2   Üzümbaxça İqamətgahı Gürgan 1730-cu illər 1755
1797
Şahrux şah Əfşar
II Nadir şah
İndi binada icra nümayəndəliyi yerləşir

Zənd Dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Yenibağ Sarayı Şiraz XIII əsr 1751
1766
Kərim xan Zənd Dağıdılmışdır
2   Kərim Xan Arqı Şiraz 1766 1766
1794
Sadıq xan Zənd
Əlimurad xan Zənd
Lütfəli xan Zənd
Muzeydir

Xanlıqlar dövrü — Qarabağ xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xan İmarəti Xankəndi 1745 1747
1751
Pənahəli xan Xankəndi Dövlət Universitetinin əsas binası
2   Şahbulaq qalası Ağdam 1710-cu illər 1751 Pənahəli xan Düşmən tərəfindən saxtalaşdırılaraq "Tiqranakert" adı verilmişdir
3   Şüşə Saray Şuşa 1750 1751
1822
Pənahəli xan
İbrahimxəlil xan
Mehdiqulu xan Cavanşir
İşğal edilmişdir

Bakı xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Bakı xanlarının evi Bakı 1650-ci illər 1735
1806
Qulu bəy Dərgah
I Mirzə Məhəmməd xan
Hüseynqulu xan
İndi tarixi-memarlıq kompleksidir

Şirvan xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Şahxəndan Sarayı Şamaxı 1400-cü illər 1722
1748
Məhəmməd Ağa
Hacı Məhəmmədəli xan Zərnavi
1918-ci ildə ermənilər tərəfindən dağıdılmışdır
2   Vəhdət İqamətgahı Ağsu 1730-cu illər 1748
1757
Məhəmmədsəid xan Xançobanlı Arxeoloji Turizm Kompleksidir
3   Fit Qala Sarayı İsmayıllı XVIII əsr 1757
1820
Abdulla bəy
Ağası xan Xançobanlı
Mustafa xan Xançobanlı
Fit qalası Şirvan hökmdarlarının son iqamətgahı olmuşdur

Şamaxı xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   İçəri Saray Şamaxı 1690-cı illər 1748
1786
Hacı Davud
Sərdarbəy Qacar
Heydərxan Əfşar
1918-ci ildə quldur ermənilər tərəfindən dağıdılmışdır.

Şəki (Nuxa) xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Şəki xan sarayı Şəki 1740-cı illər 1743
1826
Hacı Çələbi Xan
Cəfərqulu Xan
Hüseyn Xan
UNESCO mirasıdır.

Quba xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xan Sarayı Quba 1720-ci illər 1726
1806
I Surxay Qazıqumuxlu
Fətəli xan Qubalı
Şeyxəli xan Qubalı
Sovet dövründən etibarən yaşayış binası kimi istifadəyə verilmişdir

Gəncə xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xan Evi Gəncə 1700-cü illər 1746
1828
Şahverdi xan Ziyadoğlu-Qacar
Məhəmmədhəsən xan Ziyadoğlu-Qacar
Cavad xan
Burada ərzaq və silah anbarları da yerləşdirilib.

Salyan xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xanağa Mülkü Salyan XI əsr 1747
1791
İbrahim Bəy
Qubadsoltan
Şeyxəli xan
Salyan Xanlığının əsas sarayı olub lakin bina XI əsrdə tikilib

Dərbənd xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Dərbəndilər Sarayı Dərbənd X əsr 1747
1806
İmamqulu Xan
Şamxalqədi Tabasaranlı
Əhməd Xan
Muzey kimi fəaliyyətdədir

Talış xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xan Evi Lənkəran 1713 1747
1826
İmamqulu Xan
Şamxalqədi Tabasaranlı
Əhməd Xan
Hal-hazırda Xan Muzeyi kimi fəaliyyət göstərir

Borçalı xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Ağca Qala İmarəti Ağcaqala XVI əsr 1752
1755
Hüseynqulu xan
Musaqulu xan
Arxeoloji qazıntılar aparılır və tarixi məkandır

İrəvan xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Sərdar Saray İrəvan XVI əsr 1746
1828
Mir Mehdi xan
Həsən xan Makulu
Hüseynqulu xan
1918-ci ildə düşmən ermənilər sarayı yerlə-yeksan etmişlər

Naxçıvan xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xan Mülkü Naxçıvan XVIII əsr 1747
1828
Heydərqulu xan Kəngərli
Şükurəli xan Kəngərli
Ehsan xan Kəngərli
Naxçıvan Şəhər Xalq Mədəniyyət Mərkəzi kimi fəaliyyət göstərir

Cavad xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Cavadqulu İmarəti Saatlı XVIII əsr 1747
1801
Qiyas xan
Həsən xan Tala
İbrahim bəy
Ailəvi istirahət mərkəzidir.

Cənub Azərbaycan xanlıqları — Ərdəbil xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xanzadələr Sarayı Ərdəbil XV əsr 1747
1808
Bədr xan Şahsevən
Nəzərəli xan Şahsevən
Nəsir xan
Gəzinti yeridir hal-hazırda

Xoy xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Dimili Saray Kompleksi Xoy 1730-cu illər 1747
1813
Şahbaz xan Dünbili
Hüseynqulu xan Dünbili
Cəfərqulu xan Xoyski
İndi məscid kompleksidir

Gilan xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Bəylərbəyi Sarayı Rəşt XVI əsrin ortaları 1747
1802
Əmirgünə Əfşar
Ağasəfi Gilanlı
Hidayətullah
"Sipah Bank"-ın şöbə binasıdır

Qaradağ xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Çaykənarı İqamətgahı Rəşt XVIII əsr 1747
1828
Məhəmmədkazım xan Qaradağlı
Mustafaqulu xan
Məhəmmədqulu xan
Qonaq Evi kimi istifadədədir

Marağa xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Karvansara Sarayı Marağa XIII əsrin sonu 1747
1802
Əliqulu Müqəddəm
Əliməhəmməd Müqəddəm
Cəfərqulu xan
Baxımsız vəziyyətdədir

Maku xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Şəhərabad Sarayı Maku XVII əsr 1747
1922
Əhmədsultan Xan
Teymur Paşa xan
Murtuzaqulu xan Bayat
Maku İcra Hakimiyyətinin binasıdır

Sərab xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Çahartağı Sarayı Sərab II əsr 1747
1822
Əliqulu
Sadıq xan Şəqaqi
Cahangir Şəqaqi

Təbriz xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   İqbaləssəltənə Sarayı Təbriz XIV əsrin ortası 1747
1802
Nəcəfqulu
Xudadat
II Cəfərqulu
Pəhləvi rejimi dövründə dağılıdmışdır

Urmiya xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Hakimiyyət Sarayı Urmiya 1745-ci il 1747
1865
Fətəlixan Ərşadlı
Azadxan Əfqan
Nəcəfqulu Qasımlı
Pəhləvi rejimi dövründə dağılıdmışdır

Xalxal xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Səfa Mülkü Xalxal 1740-cı illər 1747
1809
Əmirgünə ağa
Fərəculla
Məhəmmədhüseyn
Şəhərin qonaq evidir indi

Zəncan xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Hüqqüzarlı Sarayı Zəncan 1740-cı illər 1747
1810
Zülfüqar Əmirli
Əli Zayirli
Amanulla Usanlı Avşar
Arxeoloji Muzey bu binada yerləşir

Səri-Pul xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xan Malikanəsi Meymana, indiki Əfqanıstandadır 1520-ci illər 1747
1900
Hacıxan
Allahyar
Kamalxan
Xarabalığa çevrilmişdir.

Qarayilər xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qarayi Mülkü Herat 1790-cı illər 1801
1833
Sərdarisaq Türbət
Yusifxan Türbət
Sərdar Məhəmməd
Dağıdılmışdır.

Azərbaycan sultanlıqları — Qarabağlar sultanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Əsgərgərdən Evi Şərur 1540-cı illər 1747
1803
Zəlzələ nəticəsində ağılıb

İlisu sultanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Atamanlar İmarətgahı Qax 1550-ci illər 1562
1844


Daniyal sultan
Dövlət tərəfindən qorunur

Ərəş sultanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1 Sultanlıq İqamətgahı Ağdaş 1570-ci illər 1747
1795
Xəlifə Ərdoğdu
Məlik Əliməhəmməd Təkəli
Məlik Əlihüseyn Xan
Bir müddət karvansara kimi fəaliyyət göstərmişdir, hal-hazırda icra hakimiyyətinin binasıdır.

Çors sultanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Şahzadə Sarayı Maku 1720-ci illər 1749
1770
Şərəfxan İstirahət mərkəzidir

Şəmşəddil sultanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qonaqqarşılama Qəsri Tovuz 1530-cu illər 1747
1801
Allahverdi Zülqədər
Sultan Əli
Nəsib Sultan
Səfəvi İmperiyası dövründə tikilib

Pəmbək-Şörəyel sultanatlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Padşah Mülkü Gümrü 1720-ci illər 1768
1809
Məmməd xan
Budaq sultan
Səfəvi İmperiyasının dövründə tikilib

Qazax sultanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Avey Sarayı Qazax 1730-cu illər 1747
1801
Əliağa Salahlı
Mustafa ağa Arif
Müəllimlər Seminariyası bu binaya köçürülmüşdür

Qutqaşın sultanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Dağ Qala Saray Qəbələ V əsr 1747
1797
Hacı Səfi Sultan
Kalbalı Sultan
Hacı Nəsrulla
Hal-hazırda rayonun cənubunda arxeoloji qazıntı işləri aparılmaqdadır

Car-Balakən Azad Camaatlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Zaqatala Qalası Zaqatala 1820-ci illər 1825
1833
Hacı Mahmud Mühafizə olunan tarixi abidədir

Qacar İmperiyası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Alcaraz Qala Tehran III əsr 1782
1797
Ağa Məhəmməd şah Qacar Hazırda Tehranın ən məşhur turist zonalarından biridir
2   Fərəhabad Mülkü Mazandaran 1590-cı illər 1797
1834
Fətəli şah Qacar Məscid kimi fəaliyyət göstərir
3   Salamiyyə Ev (Gülüstan Kompleksi) Tehran 1530-cu illər 1834
1848
Məhəmməd şah Qacar Muzeydir
4   Gülüstan Sarayı Tehran 1320-ci illər 1848
1870
Nasirəddin şah Qacar UNESCO-nin Mədəni İrs Siyahısına daxil edilmişdir
5   Niavərən İmarəti Tehran 1820-ci illər 1870
1896
Nasirəddin şah Qacar Hazırda İran prezidentinin sarayıdır
6   Firdovsi Bağı Evi 1840-cı illər 1896
1907
Müzəffərəddin şah Qacar İndi Film Muzeyi kimi fəaliyyət göstərir
7   Mələkrüba İqamətgahı Buşehr 1840-cı illər 1907
1909
Məhəmmədəli şah Qacar Muzeydir
8   Sədabad sarayı Tehran 1840-cı illər 1909
1926
Əhməd şah Qacar İran Ayətullahının Sarayıdır

Cəbəl Şammar Əmirliyi

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qışlaq Saray Hail XIX əsrin əvvəlləri 1836
1921
Abdullah bin Rəşid
Bəndər Əl-Rəşid
Abdullah bin Mütib
Xalq bazarına çevrilib.

Muğan Müvəqqəti Hərbi Diktaturası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1 Göytəpə Qəza Nümayəndəliyi Cəlilabad 1850-ci illər 1918
1919
Lazar Biçexarov Burada Göytəpə Bələdiyyəsi yerləşir

Qaşqayıstan xanlığı

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Səadət Sarayı Şiraz 1877 1903
1937
İsmayıl xan Qaşqay
Nəsir xan

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrü

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   İcra Binası Bakı 1900 1918
1920
Məhəmməd Əmin Rəsulzadə

Araz Türk Cümhuriyyəti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Qərərgah Binası Naxçıvan 1810-cu illər 1918
1919
Əmir bəy Əkbərzadə

Cənub-Qərb Qafqaz Cümhuriyyəti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Başçı Binası Qars 1910-cu illər 1918
1919
İbrahim bəy Cahangirzadə Rus arxitekturasında tikilən bina indi Bələdiyyə binasıdır

Sentrokaspi Diktaturası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Tacirlər Sarayı Bakı XX əsrin əvvəli 1918 E. Kuzmınskiy Zadəgan Dadaşovların tikdirdiyi bu saray indi Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyidir

Muğan Sovet Respublikası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Xan Evi Lənkəran 1713 1918
1919
Denis Çirkin Hal-hazırda Xan Muzeyi kimi fəaliyyət göstərir

Gilan Sovet Sosialist Respublikası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   İcraiyyə Mərkəzi Rəşt 1895 1920
1921
Mirzə Kiçik xan Hal-hazırda İcra Hakimiyyətinin binası kimi fəaliyyət göstərir

Azadıstan

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Şəhər Mərkəzi Hökumət İcraiyyəsi Binası Təbriz 1501 1920 Şeyx Məhəmməd Xiyabani Təbriz Şəhər İcra Hakimiyyətinin binasıdır

Azərbaycan Milli Hökuməti (Azərbaycan Demokrat Firqəsi)

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Saatlı Qüllə Sarayı Təbriz 1921 1945
1946
Seyid Cəfər Pişəvəri Hazırda Təbriz Şəhər Qonaqqarşılama Mərkəzidir

Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   İsmailiyyə Binası Bakı 1908 1920
1933
Mirzə Davud Hüseynov
Nəriman Nərimanov
Yelena Stasova
2   De-Burun Sarayı Bakı 1891 1933
1947
Mircəfər Bağırov
3 Hökumət Evi Bakı 1937 1947
1979
Mircəfər Bağırov
İmam Mustafayev
Heydər Əliyev
4   Prezident Aparatı Bakı 1977 1979
1991
Heydər Əliyev
Əbdürrəhman Vəzirov
Ayaz Mütəllibov

Muxtariyyətlər

Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti

Qeyd: 1923–1990-cı illərdə Dağlıq Qarabağ Sovet Sosialist Muxtar Vilayəti olaraq adlandırılmışdır.

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   "Ulduz" Prezident İqamətgahı Xankəndi 1910-cu illər 1923–1991 Mənsurzadə Elman
Zamaryev Styopa
Vaqif Cəfərov
Xanlıq dönəmində tikilən bu bina hal-hazırda qondarma rejimin prezident aparatı binasıdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası

Qeyd: 1924–1990-cı illərdə Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası adlandırılmışdır.

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   Məclis Sarayı Naxçıvan 1920-ci illər 1924
hal-hazırda
Bahadır Vəlibəyov
Afiyəddin Cəlilov
Vasif Talıbov
2010-cu illərdə binada abadlıq işləri götülmüşdür

Ən son dövrdə

Müstəqil Azərbaycan Dövləti

Şəkli Adı Yer Tikilmə tarixi İstifadə dövrü İstifadə edənlər Əlavə məlumatlar
1   "Zuğulba" iqamətgahı Bakı 1830 1991
2004
Ayaz Mütəllibov
İsa Qəmbər
Əbülfəz Elçibəy
2   Gülüstan Sarayı Bakı 1891 2004
hal-hazırda
İlham Əliyev

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Сургуладзе Н.И. Из истории государственного строя Сефевидского Ирана (чиновники финансового ведом-ство). Автореферат канд.дис., Тбилиси, 1979.
  2. . 2017-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-23.
  3. Y. Yusifov – Qədim Şərq tarixi, Bakı, 1994
  4. . 2012-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-31.
  5. . 2012-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-31.
  6. . 2022-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-31.
  7. . səh. 19
  8. Naxçıvan Ensiklopediyası. I cild (Təkmilləşdirilmiş və yenidən işlənmiş ikinci nəşr). Naxçıvan: AMEA Naxçıvan bölməsi. V. Y. Talıbov. 2005. səh. 112. ISBN 5-8066-1468-9.
  9. 2016-03-04 at the Wayback Machine Azadlıq Radiosu
  10. . səh. 82
  11. Əfəndizadə, Rəna. Архитектура Советского Азербайджана. Москва: Стройиздат. 1968. səh. 316.
  12. 2018-06-05 at the Wayback Machine Gülüstan Sarayı Haqqında
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023