Takahaşi Yoşitoki (高橋至時?, 22 dekabr 1764, Osaka – 15 fevral 1804, Edo[d]) – Edo dövründə yaşamış Yaponiya astronomu və təqvim islahatçısı. Onun tərəfindən tərtib olunmuş 1798-ci ildə istifadə olunmağa başlanmışdır. Kartoqraf müəllimi olmuşdur.
Takahaşi Yoşitoki | |
---|---|
yap. 高橋 至時 | |
Doğum tarixi | 22 dekabr 1764 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 15 fevral 1804 (39 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Vəfat səbəbi | vərəm |
Fəaliyyəti | alim |
İlk illəri və karyerası
Takahaşi Yoşitoki 1764-cü ildə Yaponiyanın Osaka şəhərində doğulmuşdur. Atası aşağı rütbəli məmur idi. O, gənc yaşlarından etibarən riyaziyyata maraq göstərmişdir. 1779-cu ildə atasının peşəsini götürmüş, boş vaxtlarını intellektual fəaliyyətə həsr etməyə qərar vermişdir. 1787-ci ildə təqvim alimi Asada Qoryudan dərslər almağa başlamışdır. O, Asadanın digər tələbəsi olan ilə yaxın əlaqələr qurmuşdur.
Takahaşi Asadanın dəstəyi ilə daha dəqiq Ay təqvimi hazırlamaq üçün riyaziyyat və müşahidə texnikalarını öyrənməyə davam etmişdir. Asadanın məktəbində tərəfindən redaktə olunmuş "Təqvim elmi və astronomiya kompendiumuna sikvel" əsərini oxuyaraq Kepler qanunları və Covanni Kassininin Günəş ilə Ayın hərəkətləri haqqında olan işləri ilə tanış olmuşdur.
Elmi töhfələri
Asada məktəbinin reputasiyasının güclənməsi və elmdə əldə olunan irəliləyişlərlə əlaqədar olaraq Tokuqava şoqunluğu köhnəldiyi və təqvim islahatının vacib olduğu qənaətinə gəlmişdir. Təqvim islahatı layihəsinə Asada dəvət olunsa da, xəstə olduğu üçün Takahaşi və Hazamanı məsləhət görmüşdür. Onlar şəhərinə getmiş və Takahaşi 1795-ci ildə Astronomiya bürosuna qəbul edilmişdir. Təqvim islahatı üçün planlar 1797-ci ildə tamamlanmış və adlı yeni təqvim 1798-ci ildə rəsmi olaraq istifadə olunmağa başlamışdır.
Takahaşi hesab edirdi ki, Ay təqviminin dəqiq olması üçün coğrafi uzunluqların və enliklərin də dəqiq hesablanması lazımdır. O, tələbəsi köməyi ilə milli ölçmə işi başlatmışdır. Gördükləri iş nəticəsində Yaponiya ilə bağlı böyük xəritə kolleksiyası yaranmışdır. O, İnonun coğrafi uzunluqlar və enliklər haqqındakı işlərinə böyük təsir göstərmişdir.
Takahaşi Qərbdən bir çox ideya götürmüş, üçün episiklik nəzəriyyə üzərində işləmişdir. O, "Astronomiya haqqında traktat" əsərinin holland versiyasını tərcümə etməyə başlamış və "Laland astronomiyasının təhlili" adlı əsər tərtib etmişdir. Lakin əsərin tərcüməsini tamamlaya bilməmişdir. Həyatının sonlarına doğru planetlərin hərəkətini hesablamaq üçün dəqiq metodlar hazırlamağa çalışmışdır.
Ailəsi
Takahaşinin iki oğlu da astronom olmuşdur. O, öləndə böyük oğlu atasının Astronomiya bürosundakı yerini tutmuşdur. İkinci oğlu isə Şibukava ailəsi tərəfindən qəbul edilmişdir.
Takahaşi Kaqesuke atasının yarımçıq işini götürərək Jerom Lalandın əsərinin tərcüməsini başa çatdırmışdır.
İstinadlar
- ↑
Ədəbiyyat
- (ingiliscə). Springer. 2007. səh. 1121. ISBN 9780387304007. İstifadə tarixi: 19 sentyabr 2022.