Lessinq kafirotu (lat. Camphorosma monspeliaca subsp. lessingii) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin kafirotu cinsinin camphorosma monspeliaca növünə aid bitki yarımnövü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın nadir növüdür.
Lessinq kafirotu | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||
Domen:
Klad:
Ranqsız:
Aləm:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Dəstə:
Fəsilə:
Yarımfəsilə:
Triba:
Cins:
Yarımnöv:
Lessinq kafirotu
|
||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
||||||
|
Təbii yayılması
Monqolustan, İran və Rusiyada yayılmışdır.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 20-60 sm olan çoxgövdəli yarımkolcudur. Aşağı hissələri odunlaşmışdır. Üzəri xırda ağımtıl tüklüdür. Yarpaqları 2-6 mm uzunluğunda, xətli bizvaridir. Çiçəkləri sünbülvari çiçək qruplarında tək-tək sıx yerləşir. Çiçəkyanlığı dəyirmi ovalşəkillidir. 4 oxşar dişcikləri vardır. May-iyul aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri xırda, çox vaxt ikicinsli, çiçəkyanlığı 4 və ya 5 hissəlidir. Erkəkcikləri 4-5-dir. Meyvəsi çılpaq pərdəli meyvəyanlığına malikdir. Oktyabr ayında meyvə verir. Toxumları dəyirmi, bozumtul qara rəngli, xırdadır. Toxumla çoxalır.
Ekologiyası
Şoran və daşlı yamaclarda, duzlu göllərin sahillərində yarımsəhralarda, çöllərdə bitir.
Azərbaycanda yayılması
Böyük Qafqaz, Kür-Araz ovalığı, Kür düzündə və Naxçıvanda, aran və aşağı dağ qurşağında kiçik cəngəlliklər və qruplar əmələ gətirir.
İstifadəsi
Heyvanlar üçün qidalı yemdir. Tərkibində alkoloidlər, efir yağları vardır.
Qısa morfoloji təsviri
Gövdəsi aşağı hissədə odunlaşmış, çoxsaylı, 20-80 sm hündürlükdə yarımkolcuqdur. Yarpaqları 2-6 sm uzunluqda, xətvari, bizşəkilli, incə tüklüdür, dəstələrlə qısalmış budaqların qoltuğundadır, çiçəkləri təkdir, yarpaq qoltuğunda sıx, sünbülçiçək qrupundadır. Sütuncuq uzundur, iki uzun sapşəkilli dişicik ağızcıqlıdır. Meyvə vertikal, çılpaq meyvəyanlıdır. Toxmu dairəvi, qonur, qaramtıl, 1mm diametrindədir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə və meyvə əmələgətirmə dövrü may-sentyabr aylarına təsadüf edir. Kserofit-halofit, işıqsevən, duzlaşmaya davamlıdır. Toxumla çoxalır. Dağ ətəyində, şoran yerlərdə təmiz kamforosmanlıq və birillik şorangəli –taxıllı, kamforosmalıq qruplaşmaları əmələ gətirir.
Yayılması
Xəzəryanı və Kür-Araz ovalığında, Qobustan, Kür və Naxçıvan düzənliyi (Sədərək rayonu Vəlidağ ətrafı; Culfa rayonu Darıdağ ətrafı).
Sayı və tendensiyası
Yaşayış mühitinin keyfiyyətinin davam edən pisləşməsi populyasiyanın gələcəkdə azalma təhlükəsini ehtimal etməyə əsas verir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Antropogen amillər (otarılma, tapdalanma, infrastrukturun inkişafı).
Mühafizə tədbirləri
Mühafizə üçün xüsusi tədbirlər aparılmır, yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq üçün yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma yerlərinin axtarılması təklif olunur.