Sarıqamış döyüşü — 29 sentyabr 1920-ci il tarixində türk Ankara Hökuməti ilə Ermənistan Demokratik Respublikası arasında baş vermiş döyüş.
| Sarıqamış döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi | |||
| Tarix | 29 sentyabr 1920 | ||
| Yeri | Sarıqamış | ||
| Səbəbi | Şərq cəbhəsində Erməni-Gürcü birliklərin irəliləməsi | ||
| Nəticəsi | Türkiyənin qələbəsi, Ermənilərin geri çəkilməsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|
|||
|
| |||
Döyüşdən öncə
17–18 yanvar 1919-cu ildə Qarsda keçirilən konqresdə Cənub-Qərbi Qafqaz Demokratik Respublikası Müvəqqəti Milli Şurası quruldu. Əvvəllər bu şuraya tərəfsiz olan ingilislər sonrada hökuməti tanımayacaqlarını ifadə etdilər və Qars bölgəsinin Ermənistana verilməsini təkid etdilər. Bundan sonra müvəqqəti hökumət özünü buraxdı və Qars bölgəsi ermənilərə qaldı. Qısa zamanda hərəkətə keçən Erməni qüvvələri 17 fevral 1920-ci ildə Çıldıra qədər irəlilədilər. İngilislər Artvin bölgəsinin Gürcülərə verilməsini istəyirdi. Ərdəhan və Batumidə hakimiyyəti ələ keçirdiyini bildirən "Qars Milli İslam Şurası" adlı hökumət Gürcülər tərəfindən dağıdıldı. Bu hadisələrlə paralel olaraq Batumidə "" təşkilatı bölgənin Gürcüstana birləşdirilməsi üçün çalışırdı. 1920-ci ildə Artvin, , və Batumidə ingilislər çıxdıqdan sonra hakimiyyət Gürcülərin əlinə keçdi.
Döyüş
Gürcü və Erməni birliklərin irəlilədiyi bir vaxtda Mustafa Kamal Atatürk komandanı Kazım Qarabəkir paşadan səfərbərlik başladıb Dağıstan və Azərbaycan hökumətləri ilə əlaqə qurması istədi. Bu zaman 4 divizya, 15811 əsgər, 20782 tufəng, 56 pulemyot və 40 topla 15-ci Ordu hərəkətə gətirildi. Kazım Qarabəkir paşa Ankara hökumətindən icazə istəməsi və icazənin gecikməsi ilə Sarıqamış əməliyyatı biraz gecikdirildi. Çünki bu zaman hələ Ankara hökumətinin başı qarışmışdı və Sovet Rusiyası hökuməti ilə lazımi bağlantılar qurulmamışdı. Roma konfransından sonra Rusiya hökumətindən ermənilərin lehinə hərəkətə keçməyəcəkləri ilə bağlı razılıq alan Atatürk 20 sentyabr 1920-ci il tarixində əməliyyat əmrini verdi. 28 sentyabr 1920-ci il tarixində Kazım Qarabəkir paşanın başçılığı ilə ordu hərəkətə keçdi.
Nəticə
Kazım Qarabəkir paşanın başçılığı ilə ordunun Sarıqamış bölgəsinə girməsi ilə erməni silahlıları bölgəni boşaltdılar. Erməni birlikləri — Bayburt — xəttinə geri çəkilirlər. 21 oktyabrda Kazım Qarabəkir paşanın istəyi qəbul edilərək, erməni ordusunun məhv edilməsi əmri verildi. 28 oktyabrda Türk ordusu Qars istiqamətində yenidən hərəkətə başladı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Türkiyə Vikipediyası — Sarıkamış muharebesi (1920)". 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-08.
- . 2021-03-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-09-08.
- . 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-08.
- . 2015-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-09.