Səyyar universitet (pol. Uniwersytet Latający) — üç müxtəlif gizli ali təhsil müəssisəsinin qeyri-rəsmi adı. Bunlardan birincisi 1885-ci ildən 1905-ci ilədək , o birilər 1977-dən 1981-dək Polşa Xalq Respublikasında fəaliyyət göstərmişdilər. PXR dövründə fəaliyyət göstərən iki müəssisə 1885-ci ildən Polşa Çarlığında fəaliyyət göstərmiş və 1905-ci ildən sonra rəsmi Elmi kursları cəmiyyətinə (pol. Towarzystwo Kursów Naukowych), o da öz növbəsində 1918-ci ildə çevrilmiş gizli birinci Səyyar universitetlə mənəvi əlaqənin mövcudluğuna iddialıydılar. “Səyyar universitet” adı təhsil müəssisələrinin qanuni yerlərinin olmadığı və tələbələr üçün mühazirələrini daim müxtəlif konspirativ yerlərdə keçirdiklərindən gizli vəziyyətindən irəli gəlirdi..

Keçmiş Azad polyak universitetinin binasında xatirə lövhəsi, Varşava, Stefan Banax küç., 2. Lövhədə "Səyyar universitet" qeyd olunur.

Tarix

Belə təhsil müəssisələrinin yaradılmasının məqsədi polşalı gənclərə hakim iqtidarın qoyduğu ideoloji tələb və çərçivələrin nəzarətində olmayan təhsil vermək imkanının yaradılması idi. XIX əsrdə Polşada geniş və siyasəti aparılırdığından burada əsas diqqət polyak özünüdərkinə aid elmi fənnlərin tədrisinə yetirilirdi .

Polşa Çarlığı dövründə Səyyar universitetin yaradılması və təşkili təcrübəsi 1939-1944-cü illərdə alman işğalı zamanı polşalı professor-müəllim heyətinə buna bənzər ali kursların təşkilində yardımçı olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi illərində gizli ali kurslar quruluşunun və mülki müqavimətin əsas elementlərindən biri idi.

Polşa Xalq Respublikası illərində gizli təhsil müəssisəsində oxumağın əsas motivi tədris prosesinə dövlət senzurası və nəzarəti çərçivələrindən kənarda təhsil almaq imkanı idi.

Səyyar universitet (1885—1905)

1882-ci ildə Varşavada gizli mənzillərdə o zamanlar rəsmi ali təhsil müəssisələrində təhsil almaları qadağan olan qadınlar üçün gizli kurslar təşkil olunmuşdu. 1882/1883-cü tədris ilini bir neçə dinləyici qrupu üçün professrolar , , və aparırdılar. 1885-ci ildə bu qadın kursları qeyri-rəsmi “Səyyar universitet” adı almış gizli ali məktəbə çevrildilər. 1885-ci ildə müdavimlərdən biri – pərakəndə qruplar üçün ümumi tədris proqramı yazaraq onları bir strukturda birləşdirdi . Aylıq tədris haqqı müəyyən edildi (2-4 manat). Yığılan mələğlər müəllimlərin haqlarının ödənilməsinə və gizli elmi kitabxananın təşkilinə yönəldilirdi. Səyyar universitetdə təhsil altı il dava edirdi və elmi fənlərin dörd blokunun tədrisini əhatə edirdi: ictimai, tarixi-filoloji, pedaqoji və riyazi-təbii elmlər. Həftə ərzində tələbələr 8-11 saat ərzində mühazirələr dinləyirdilər. Mühazirəçilər arasında tarixçi və , ədəbiyyatşünas , , və , filosof , sosioloq və bioloq kimi polşalı alimlər var idi .

Hesab olunur ki, Səyyar universitetin mövcud olduğu illərdə onu beş minə yaxın adam bitirmişdir . Universitetin ən məşhur məzunu Nobel mükafatı laureatı olmuş Mariya Sklodovskaya-Küri olmuşdur ,. Başqa məşhur tələbələrdən Sofya Nalkovskaya və qeyd etmək olar .

1905-ci ildən Səyyar universitet gizli fəaliyyətdən çıxaraq “Elmi kursları cəmiyyəti” kimi qeydiyyata alnmışdır. Öz fəaliyyətini qanuni təşkilat kimi davam etdirən Elmi kurslar cəmiyyəti 1918-ci ildə Azad Polyak Universitetinə çevrilmişdir.

Səyyar universitet (1977—1979)

1977-ci ildə bəzi müxalifət nümayəndələri şəxsi mənzillərdə gizli kurslar təşkil edərək bu kurslara Polşa Çarlığında fəaliyyət göstərmiş tarixi gizli təhsil müəssisəsi ilə analogiyaya görə Səyyar universitet adı verdilər. Bu kurslarda humanitar və ictimai elmlər tədris olunurdu. Bu gizli qrup 1979-cu ildə kommunist hökuməti tərəfindən qismən dağıdıldı.

Elmi kurslar cəmiyyəti (1978—1981)

1978-ci ildə siyasi dissidentlərin bir qrupu gizli kurslar təşkil edərək onlara 1905-1918-ci illərdə Polşada qanuni fəaliyyət göstərmiş Elmi kurslar cəmiyyəti ilə analoji ad verdilər. Gizli təhsil müəssisəsnin yaradılmasının məqsədi insanlara dövlət senzurasından azad təhsilin verilməsi idi. Mühazirələr şəxsi mənzillərdə və katolik kilsələlərində keçirilirdi. Tədris proqrammını , , , , , , və hazırlamışdılar. 1978-ci ildən Səyyar universitet üzərində hamiliyi də Elmi kurslar cəmiyyəti həyata keçirirdi. 1981-ci ildə ölkədə elan olunduqdan sonra Elmi kurslar cəmiyyətinin fəaliyyəti dayandırılır.

İstinadlar

  1. 2019-02-14 at the Wayback Machine ISBN 0-312-15560-3
  2. (ed.), Ted Tapperm, Understanding Mass Higher Education, Routledge (UK), 2004, ISBN 0-415-35491-9, 2021-03-09 at the Wayback Machine.
  3. Abraham Ascher, The Revolution of 1905: A Short History, Stanford University Press, 2004, ISBN 0-8047-5028-9 2012-11-06 at the Wayback Machine.
  4. Peter Brock, John Stanley, Piotr J. Wróbel, Nation And History, University of Toronto Press, 2006, ISBN 0-8020-9036-2, 2012-11-06 at the Wayback Machine.
  5. . 2012-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-04-13.
  6. Betty Jean Lifton, The King of Children: The Life and Death of Janusz Korczak, 2021-06-04 at the Wayback Machine, St. Martin’s Press, 1997, ISBN 0-312-15560-3
  7. 2019-02-14 at the Wayback Machine ISBN 0-231-05352-5
  8. 2019-02-14 at the Wayback Machine ISBN 0-231-05352-5
  9. . 2019-02-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-04-13.
  10. Betty Jean Lifton, The King of Children: The Life and Death of Janusz Korczak, 2021-06-04 at the Wayback Machine, St. Martin’s Press, 1997, ISBN 0-312-15560-3
  11. Norman Davies, God’s Playground: A History of Poland, Columbia University Press, 1982, ISBN 0-231-05352-5, Google Print, p. 235.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023