Səkkizminliklər — Yer planetində yerləşən və hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 8000 metrdən çox yüksəklikdə olan 14 dağ zirvəsi. Bütün səkkizminlik dağlar Asiyada Himalay və Karakorum dağ silsilələrində yerləşir. Bu zirvələrin hər biri ölüm zonasında yerləşir.
İlk dəfə səkkizminlik zirvəni Pakistanın dağında [en] və [en] 1895-ci ildə fəth etməyə cəhd edib. Ancaq bu cəhd nəticəsində Mammeri və Raghobir Thampa və Goman Singh adlı iki [en]nın ölümü ilə nəticələndi və zirvə fəth edilə bilmədi.
İlk dəfə olaraq uğurlu birinci səkkizminliyi fəth etmə cəhdi və 3 iyun 1950-ci ildə Annapurna zirvəsinin fəth etməsi oldu.
Hündürlüyü 8000 metrdən çox olan 14 zirvənin hamısını fəth etmiş birinci şəxs Raynhold Messner olub. O bu tapşırığın öhdəsindən 16 oktyabr 1986-cı ildə gəldi. 1 il sonra 1987-ci ildə 14 hündürlüyü 8000 metrdən çox olan bütün zirvələri fəth edən ikinci şəxs oldu. Messner 14 zirvənin hər birini oksigen balonu olmadan fəth edib. Bu nailiyyət 9 il sonra 1995-ci ildə tərəfindən təkrarlandı. Nepallı 1998–2011-ci illər arasında səkkizminlik zirvələri ən çox fəth etmiş şəxs kimi tarixə düşüb. O bu tapşırığın öhdəsindən 30 dəfə gəlib. 1985–2011-ci illərdə 8000 metrdən hündür zirvələri 25 defə fəth etməklə Furba Taşidən sonra ikinci yerdədir.
14 hündürlüyü səkkizmindən yüksək olan zirvələri fəth etmiş alpinstlərin çoxu İtaliya, Cənubi Koreya (5 alpinst) və İspaniyadandır (4 alpinst). Qazaxıstan və Polşadan isə Himalay zirvəsini fəth etmiş 3 alpinst var. Bütün 14 səkkizminlik zirvələrin hamısını fəth etmiş ilk qadın isə Cənubi Koreyadan olan O In Sondur. O bu nailiyyətini 27 aprel 2010-cu ildə Annapurna zirvəsini fəth etməklə qazanıb. Ancaq onun Kançencaqra zirvəsini fəth etməsi iddiası bir çox ekspertlər tərəfindən şübhə ilə qarşılanıb. O In Sun sonralar qəbul etdi ki, o Kançencaqra zirvəsinin bir neçə metr aşağısında dayanıb. Ona görə də, Koreya Alpinst Federasiyası O In Sunun bu zirvəni fəth etmədiyi haqqında qərar çıxarıb. Bundan sonra məşhur alpinizm saytı ExplorersWeb bütün 14 zirvəni fəth etmiş ilk qadın kimi [en]ı hesab edib.
2011-ci ilin avqustunda Avstriyalı alpinist Qerlinde Kaltenbrunner 14 səkkizminlik zirvəni oksigen balonu istifadə etmədən fəth edən ilk qadın olub.
Səkkizminliklərin siyahısı
Zirvə | Hündürlük |
Yer |
İlk yürüş |
İlk fəth edən(lər) |
Qışda ilk yürüş | Qışda ilk fəth edən(lər) | Yürüşlər |
Ölümlər |
Ölüm dərəcəsi |
1990-cı ildən ölüm dərəcəsi |
1990–2003-cü illərdə ölüm dərəcəsi |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Everest | 8848 m |
Nepal/ Çin |
29 may 1953 |
Edmund Hillari Tensinq Norgey |
17 Fev 1980 |
Kşiştof Veliçki Leşek Cichi |
5656 | 223 | 3.9% | 37% | 4.4% |
K2 | 8611 m |
Pakistan/
Çin/ |
31 iyul 1954 |
|
306 | 81 | 26.5% | 41% | 19.7% | ||
Kançencaqra | 8586 m |
Nepal/ Hindistan |
25 may 1955 |
Corc Band |
11 Yan 1986 |
Kşiştof Veliçki Eji Kukuçka |
283 | 40 | 14.1% | 21% | 22% |
Lhotze | 8516 m |
Nepal/ Çin |
18 may 1956 |
Frits Luçsinger Ernst Rayss |
31 Dek 1988 | Kşiştof Veliçki | 461 | 13 | 2.8% | 14% | 2% |
Makalu | 8485 m |
Nepal/ Çin |
15 may 1955 |
Jan Couzi Lionel Terray |
09 Fev 2009 |
Denis Urubko |
361 | 31 | 8.6% | 16% | 8.5% |
Ço-Oyu | 8201 m |
Nepal/ Çin |
19 Okt 1954 |
Cozef Joçler Pasanq Dava Lama Herbert Tiçi |
12 Fev 1985 |
Masey Berbeka Masey Pavlikovski |
3138 | 44 | 1.4% | ||
Dhaulagiri | 8167 m | Nepal | 13 may 1960 |
Kurt Diemberger Peter Diener Navang Dorje Albin Sçelbert |
21 Yan 1985 |
Andjey Çok Eji Kukuçka |
448 | 69 | 15.4% | 31% | 11% |
Manaslu | 8163 m | Nepal | 9 may 1956 |
Toşio İmanişi Gyalzen Norbu |
12 Yan 1984 |
Masey Berbeka Rişard Gajevski |
661 | 65 | 9.8% | 35.16% | 13.42% |
Nanga Parbat | 8126 m | Pakistan | 3 iyul 1953 | Hermann Bul | 335 | 68 | 20.30% | 77% | 5.5% | ||
8091 m | Nepal | 3 iyun 1950 |
Moris Ersoq Lui Laşenal |
3 Fev 1987 |
Eji Kukuçka Artur Hajzer |
191 | 61 | 32% | 66% | 19.7% | |
Gaşerbrum I | 8080 m |
Pakistan/ Çin |
5 iyul 1958 |
Endryu Kaufman Pet Şeninq |
9 mart 2012 |
Adam Beletskiy Yanuş Golab |
334 | 29 | 8.7% | 15.5% | 8.75% |
Broud-Pik | 8051 m |
Pakistan/ Çin |
09 iyun 1957 |
Frits Vintersteller Markus Sçmuck Kurt Dimberger Hermann Bul |
5 mart 2013 |
Masey Berbeka Adam Beletskiy Tomaş Kovalski Artur Malek |
404 | 21 | 5.2% | 5% | 8.6% |
8035 m |
Pakistan/ Çin |
7 iyul 1956 |
Frits Moravek Yosef Larch Hans Villenpart |
2 Fev 2011 |
Simone Moro Denis Urubko Kori Riçards |
930 | 21 | 2.3% | 7.8% | 0.44% | |
Şişabanqma | 8027 m | Çin | 2 may 1964 |
Syuy Tszin Çan Çun-yen Van Fuçjou Çen San Çen Tyan-lyan Vu Tsunq-yue Sodnam Doji Miqmar Traşi Doji Yonten |
14 Yan 2005 |
Petr Moravski Simone Moro |
302 | 25 | 8.3% | 2% | 16.8% |
14 səkkizminliyin hamısını yoxlanılmaqla fəth edən alpinistlər
Siyahıdakı insanların hər biri 14 zirvənin hamısını O2 balonu olmadan fəth ediblər.
Ardıcıllıq
|
O2 balonu istifadə etmədən (ardıcıllıqla) | Adı | Tarix | Doğum | Yaş | Milliyyət |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | 1 | Raynhold Messner | 1970–1986 | 1944 | 42 | İtaliyalı |
2 | Eji Kukuçka | 1979–1987 (həlak olub) | 1948 | 39 | Polşalı | |
3 | 2 | Erhard Loretan | 1982–1995 (həlak olub) | 1959 | 36 | İsveçrəli |
4 | Karlos Karsolio | 1985–1996 | 1962 | 33 | Meksikalı | |
5 | Kşiştof Veliçki | 1980–1996 | 1950 | 46 | Polşalı | |
6 | 3 | Xuanito Oiarzabal | 1985–1999 | 1956 | 43 | İspaniyalı |
7 | Serxio Martini | 1983–2000 | 1949 | 51 | İtaliyalı | |
8 | Pak Yun Sok | 1993–2001 (həlak olub) | 1963 | 38 | Koreyalı | |
9 | Om Honq-gil | 1988–2001 | 1960 | 40 | Koreyalı | |
10 | 4 | Alberto İnurrategi | 1991–2002 | 1968 | 33 | İspaniyalı |
11 | Han Vanq-yonq | 1994–2003 | 1966 | 37 | Koreyalı | |
12 | 5 | Ed Visturs | 1989–2005 | 1959 | 46 | Amerikalı |
13 | 6 | Silvio Mondinelli | 1993–2007 | 1958 | 49 | İtaliyalı |
14 | 7 | İvan Valexo | 1997–2008 | 1959 | 49 | Ekvadorlu |
15 | 8 | Denis Urubko | 2000–2009 | 1973 | 35 | Qazaxıstanlı |
16 | Ralf Dujmovits | 1990–2009 | 1961 | 47 | Almaniyalı | |
17 | 9 | Veikka Qustafsson | 1993–2009 | 1968 | 41 | Finlandiyalı |
18 | Endryu Lok | 1993–2009 | 1961 | 48 | Avstraliyalı | |
19 | 10 | Juan Qarsia | 1993–2010 | 1967 | 43 | Portuqaliyalı |
20 | Petr Pustelnik | 1990–2010 | 1951 | 58 | Polşalı | |
21 | Edurne Pasaban | 2001–2010 | 1973 | 36 | İspaniyalı | |
22 | Abele Blank | 1992–2011 | 1954 | 56 | İtaliyalı | |
23 | Minqma Şerpa | 2000–2011 | 1978 | 33 | Nepallı | |
24 | 11 | Gerlinde Kaltenbrunner | 1998–2011 | 1970 | 40 | Avstriyalı |
25 | Vasili Pivtsov | 2001–2011 | 1975 | 36 | Qazaxıstanlı | |
26 | 12 | Maksut Zumayev | 2001–2011 | 1977 | 34 | Qazaxıstanlı |
27 | Ce-Su Kim | 2000–2011 | 1961 | 50 | Koreyalı | |
28 | 13 | Mario Panzeri | 1988–2012 | 1964 | 48 | İtaliyalı |
29 | Hirotaka Takeuçi | 1995–2012 | 1971 | 41 | Yaponiyalı | |
30 | Çhanq Dava Şerpa | 2001–2013 | 1982 | 30 | Nepallı | |
31 | 14 | Kim Çanq-Ho | 2005–2013 | 1970 | 43 | Koreyalı |
32 | Xorxe Egoçeaga | 2002–2014 | 1968 | 45 | İspaniyalı | |
33 | 15 | Radek Yaroş | 1998–2014 | 1964 | 50 | Çexiyalı |
Mübahisələr
14 zirvənin hər birini fəth etdiyinə dair yoxlanılmış kifayət qədər sübut yoxdur. Mübahisəyə səbəb olmuş fəthlər mötərizədə verilib.
Şəkillər
-
Nö. 1 – Everest
-
Nö. 2 – K2
-
Nö. 3 – Kançencaqra
-
Nö. 4 – Lhotze
-
Nö. 5 – Makalu
-
Nö. 6 – Ço-Oyu
-
Nö. 7 – Dhaulagiri
-
Nö. 8 – Manaslu
-
Nö. 9 – Nanga Parbat
-
Nö. 10 – Annapurna
-
Nö. 11 – Gaşerbrum I
-
Nö. 12 – Broud-Pik
-
Nö. 13 –
-
Nö. 14 – Şişabanqma
Həmçinin bax
İstinadlar
- . ExplorersWeb. 8 iyun, 2013. 2014-01-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-06. (Subscription required (help)).
- . 8000ers.com. 2022-06-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-06.
- . ExplorersWeb. 27 aprel, 2010. 2012-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-06. (Subscription required (help)).
- . ExplorersWeb. 30 avqust, 2010. 2012-03-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-06. (Subscription required (help)).
- . ExplorersWeb. 10 dekabr, 2010. 2016-04-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-06. (Subscription required (help)).
- . BBC News. 23 Avqust 2011. 2011-08-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-06.
- . AsiaOne. 30 avqust, 2011. 2012-10-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-06.
-
↑
. 8000ers.com. 2012-08-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10. - ↑ . The Economist. 29 May 2013. 2015-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10As of March 2012
- ↑ Çin Milli Coğrafiyası, avqust 2006, səh 77.
- 2018-10-25 at the Wayback Machine K2 lies in Pakistan, near the northern border with China.
- . 8000ers.com. 2012-05-26. 2019-02-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- Karlos Karsolio 1988-ci ildə Makaludan enən zaman təcili olaraq oksigen tələb edirdi.
- Coley, Mariah. . Alpinist.com. 2022-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- EverestNews2004.com, News (age calculated: in 2004 Hong-Gil Um was 44). . 2009-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- Kukuxumusu, Spanish News. . 2009-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . Mounteverest.net. 2008-12-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- Mounteverest.net. . 2008-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
-
. PlanetMountain.com. 2016-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
13/07 interview with Silvio Mondinelli after the summit of his 14th 8000m peak without supplementary oxygen.
-
. Mounteverest.net. 2008-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
Implied in text: ...Following İtaliyalı Silvio "Gnaro" Mondinelli last year and American Ed Viesturs in 2005, Ivan also became only the seventh mountaineer in the world to have done them all without supplementary oxygen.
-
. Mounteverest.net. 2008-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
...Ivan also became only the seventh mountaineer in the world to have done them all without supplementary oxygen.
- . PlanetMountain.com. 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . Ralf-dujmovits.de. 2010-07-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . Andrew-lock.com. 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-04-14.
- . Andrew Lock. 2009-10-02. 2013-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . Explorersweb.com. 2016-03-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-02-21.
- . Explorersweb.com. 2016-04-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . Planetmountain.com. 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ . 8000ers.com. 2021-11-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-02-21.
- . Mounteverest.net. 2005-05-18. 2012-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-01-21.
- . Montagna.tv. 2013-11-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ . Nikkei.com. 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . 8000ers.com. 2014-08-13. 2019-02-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . MountEverest.net. 2009-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- AdventureStats.net, Official records. . 2013-07-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- MountEverest.net. . 2010-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- Russianclimb.com, Mountaineering World of Russia & CIS. . 2013-03-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . Everestnews2004.com. 2012-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-02-21.
- . Google.com. 2010-04-24. 2010-04-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . Explorersweb.com. 2010-04-26. 2012-03-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . BBC News. 2010-08-27. 2011-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-09.
- (PDF). Himalayandatabase.com. 2013-05-13 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . Desnivel.com. 2015-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.