Qotlar (Qot dilində: Gut-þiuda yaxud Gutans; : Gutar/Gotar; alm. Goten; lat. Gothi; yun. Γότθοι, Gótthoi) — Şərqi German tayfası idi. Onlar Roma İmperiyasının dağılması və Orta əsrlərə keçiddə böyük rol oynamışdı.
Kökləri
Onlar haqda ən önəmli mənbələrdən biri olan İordanın VI əsrdəki, yarı-əfsanəvi əsərində Qot tarixinin onların şimal köçməsi ilə başladığını bildirir. Skandzanın Skandinaviya, Qotiskandzanın isə Pomeraniya olduğu düşünülür. III əsrdə Qotlar dənizlə yaxud Dunayı keçərək Kiprə, Afinaya, İstanbula və Spartaya qədər gedib çıxmışdılar. IV əsrdə Daçiyanı fəth edib iki hissəyə bölündülər. tərəfindən idarə olunan və Amali sülaləsi tərəfindən idarə olunan . Ən güclü vaxtlarını Kral və Atanarix dövrü yaşayan qotların dövləti qərbdə Dunaydan şərqdə Volqayacan, şimalda Baltik dənizindən cənubda Qara Dənizəcən uzanırdı.
Dördüncü əsrin sonlarında Hunlar şərqdən qot torpaqlarına girdilər. Xalqların böyük köçü başlandı. Çox qot Hunlara qoşulsa da başçılığı ilə Dunayı keçən qotlar Roma torpaqlarına girdilər və həlledici qələbə qazandılar. Qotlar adlı bir arian təriqətli xristian tərəfindən xristianlıq öyrəndilər və Bibliya qot dilinə tərcümə olundu. Beşinci və altıncı əsrlərdə Qotlar iki yerə ayrıldı. Romalıların muzdluları olan Vestqotlar və Hunların müttəfiqi olan Ostroqotlar.
Tarixi
Ostroqotlar 454-cü ildə Nedao döyüşündə Hunları məğlub edərək müstəqil oldu. başçılığı ilə İtaliyada dövlət quran Ostroqotlar tezliklə Bizans tərəfindən məğlub edilərək qalan hissələri tayfalarına qoşuldu.
Alarixin başçılığı ilə hərəkət edən vestqotlar isə Akvitaniyada dövlət qursa da Franklar onları Pireney yarımadasına köçməyə məcbur etdi. Altıncı əsrdə katolik olan vestqot dövləti səkkizinci əsrdə Əməvilərin işğalına məruz qaldı. Vestqot əyanlarından Pelagi quraraq Rekonkistanı başlatdı. Qotların son qalığı olan Krım qotları da 16-cı əsrdə yox oldu.
Jordanesin dediyinə görə ilk Qotlar Skandinaviyadan üç gəmi ilə başçılığı ilə gəldilər. Onlar tayfasını sürgün edərək Vandalları da öz təsirləri altına saldılar.
Yenə Jordanesin yazdıqlarına əsasən qotlar Skif padşahlığını adlı kralın başçılığı ilə işğal edərək dağıtdılar. Qara dəniz sahillərində Amalilər tərəfindən idarə olunan Ostroqotlar, Baltilər tərəfindən idarə olunan Vestqotlar olaraq ikiyə ayrılan qotlar Jordanes tərəfindən şərq qotları və qərb qotları deyə göstərilir.
260-cı illərdə Qotlar Skandinaviyadan gələn başqa bir tayfa olan Herullarla birlikdə , və Bizansı yağmaladılar. Afina, Korinf, Arqos, Olimpiya və Sparta işğala məruz qalsa da Afinalıların başçısı onları qovdu. 268-ci ildə Qotlar Gepidlər, Herullar və birgə yenidən hücuma keçdilər. yazdıqlarına görə onların 6000 gəmisi və 325000 əsgəri vardı. Onlar Krit, Rodos və Kipr adalarını yağmalayıb Troya və Efesə girərək Artemida məbədini dağıtdılar. Qotlar ən sonuncu dəfə 270-ci ildə başçılığı ilə Romaya hücum edərkən general tərəfindən məğlub edildilər.
332-ci ildə İmperator Konstantin qotların hücumuna qarşı kömək aldı. Qot ordusu Sarmatlara qarşı gələ bilmədi, 100.000 qot əsgəri öldürüldü və 300.000 sarmat Roma torpaqlarına gəldi. Bu məğlubiyyətdən sonra bir daha özünə gələ bilməyən qotlar Roma ordusuna daxil oldular. İmperator Konstantin onları xristianlığa gətirdi.
Şimaldakı qotlar isə yazdıqlarına əsasən 370-ci illərdə Hunlar tərəfindən məğlub edildilər. Qotların başçısı olan imperator Valensin torpaqlarına girərək 378-ci ildə onu öldürdü.
Ostroqotlar 454-cü ildə Nedao döyüşündə Hunlardan azad olub isə həll edici qələbə qazandı. 488-ci ildə Ostroqot kralı oldu, 507-ci ildə isə Vestqot kralı ölümündən sonra Vestqotların da hökmdarı olan Teodorix xalqı yenidən birləşdirdi. Ostroqot dövləti 553-cü ildə Bizans ordusunun işğalına məruz qalaraq dağıldı. Vestqot dövləti isə 711-ci ilə qədər hakimiyyətinin bitməsinə qədər hökm sürdü.
Dili
Qot dili ölü dillərdəndir. O Hind-Avropa dillərindəndir, Germanik olsa da müasir xələfi yoxdur. Qot dili VIII əsrdə İspaniya və Portuqaliyada, VI əsrdə isə Fransada unuduldu.
Din
Qotlar çoxallahlı idilər. tərəfindən Arian Xristianlığa keçmişdilər. Vestqotlar 7-ci əsrdə katolik oldular.
Təsirləri
İsveç kralları özlərini "Qotların və Vendlərin kralı" adlandırırdı. Bu adət VI Qustavın ölümündən sonra ləğv edildi.
Qotlar haqda mənbələr
- : De Spiritu Sancto əsəri
- : Res Gestae Libri XXXI.[65]
- Avreli Viktor: Sezarlar
- : Məktublar
- : Skifika
- : Sofistlərin həyatı
- kitabı
- : Xronika
- : Zalımların ölümü haqda
- : Bütpərəstlərə qarşı tarix
- : Germania, 17 və 44-cü hissələr
- : Nitqlər
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
Etnik qrup haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
|