Qerzel-Aul (Yuxarı Qerzel) (çeç. Гезлой-Эвла) — Çeçenistan Respublikasının Qudermes rayonundakı kənddir. Qerzel-Aul kənd qəsəbəsinin inzibati mərkəzidir.
| Qerzel-Aul | |
|---|---|
| çeç. Гезлой-Эвла | |
 | |
| 43°14′50″ şm. e. 46°24′09″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya
|
| Region | Çeçenistan |
| Rayon | Qudermes rayonu |
| Başçı | İsa Nurdinoviç Marjinov |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əvvəlki adları |
1944-cü ilə qədər - Qerzel-Aul 1958-ci ilə qədər - Şixşabəy |
| Mərkəzin hündürlüyü | 149 m |
| İqlimi | mülayim |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 4647 (2020) nəfər (2010) |
| Milli tərkibi | çeçenlər |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 366218 |
| Nəqliyyat kodu | 95 |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
Coğrafiyası
Kənd, Aksay çayının sol sahilində, "Qafqaz" P217 federal yolu yaxınlığında, Qudermes bölgə mərkəzindən 25 km cənub-şərqdə və Qroznı şəhərindən 62 km şərqdə yerləşir.
Ən yaxın kəndlər: şimal-şərqdə - Boraqanqeçuv kəndi, şərqdə Xamavyurt və Tsiyab-Tsoloda kəndləri, cənub-şərqdə Tuxçar kəndi, cənubda İşxoy-Yurt kəndi, qərbdə Koşkeldi və Biltoy-Yurt kəndləri və şimal-qərbdə Kadi-Yurt və Enqel-Yurt kəndləridir..
Tarixi
Qerzel-Aul kəndinin əsası Kaçkalıqlılar tərəfindən qoyulmuşdur. A.V. Tverdiyə görə, adın mənası türk dilindəki güzel - "gözəl" sözündəndir, yəni "gözəl aul" mənasını verir.
F. V Totoyev xəbər verir ki, əfsanələrə görə, Çingiz xan Çeçen dərələrinin çıxışında və girişində qüllələr tikdirmiş və daha sonra Mamay xana tabe olan valiləri, Çingizləri burada qoydu. Onlardan birinin, qərargahı Qerzel-Aulda qalan və çeçenlərin adətlərinə görə hökm sürən Yaxsay xanın adı xalqın yaddaşında qorunub saxlanılmışdır.
1812-ci ildə polkovnik-leytenant Butskovski Çeçen kəndləri arasında Xasa Mekent, Balçı, Qerzeli, Dadayurt və Umaracını qeyd edir ki, onlarda Qumıq knyazlarına tabe idi. Kəndin cənub qurtaracağında, XIX əsrə aid Rus istehkamının qalaları qorunub saxlanılmışdır.
1883-cü ildə Qerzel-Aul kəndində 681 nəfərin yaşadığı 128 ev var idi. Orada yaşayanların çoxu çeçenlər idi.
1944-cü ildə Çeçenlərin və İnquşların deportasiyasından və Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası ləğv edildikdən sonra Qerzel-Aul kəndi Şixşabəy adlandırıldı və qonşu Dağıstandan olan dağlılar tərəfindən məskunlaşdırıldı. Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası bərpa edildikdən sonra, 1958-ci ildə qəsəbə əvvəlki adına Qerzel-Aula qaytarıldı və dağıstanlılar yenidən Dağıstana köçürüldü.
1990-cı illərdə Qudermes-Xasavyurd dəmir yolu xəttinin şimalında yerləşən Nijni Qerzel kəndi Qerzel-Aulun tərkibinə daxil edildi.
Əhalisi
- Milli tərkibi
2010-cu il Ümumrusiya Əhali Siyahıyaalınmasına əsasən:
| Xalq | Əhalinin sayı |
Əhalinin оümumi hissəsi% |
|---|---|---|
| çeçenlər | 3 862 | 99,36 % |
| digərləri | 25 | 0,64 % |
| ümumi | 3 887 | 100,00 % |
Tanınmış sakinləri
- Xansultan Çapayeviç Daçiyev — Sovet İttifaqı Qəhrəmanıdır.
Küçələri
Qerzel-Aul kəndinin küçələri::
|
|
|
|
İstinadlar
- ↑ (doc). 2012-02-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-12-11.
- (rar). не ранее 1995. 2012-03-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-01-02.rar. Объём 8 МБ.
- Академия наук Чеченской Республики Институт гуманитарных исследований История Чечни с древнейших времен до наших дней В четырех томах Том III Грозный ФГУП «ИПК «Грозненский рабочий» 2013. С 13
- Топонимический словарь Кавказа. А.В. Твердый. 2011
- Общественный строй Чечни: вторая половина ХVIII в.--40-е годы XIX века Лицевая обложка Ф. В Тотоев ГП КБР "Республиканский полиграфкомбинат им. Революции 1905 г., 2009 с. 96
- Буцковский А. М. Военно-топографическое и статистическое описание Кавказской губернии. Выдержки из описания Кавказской губернии и соседних горских областей. 1812 г.
- Общественный строй Чечни: вторая половина ХVIII в.--40-е годы XIX века Лицевая обложка Ф. В Тотоев ГП КБР "Республиканский полиграфкомбинат им. Революции 1905 г., 2009 с. 240
- . 2017-05-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-11.
- Карта Дагестанской АССР, масштаб 1:400000. — М.: ГУГК, 1947.
- . 2015-09-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-16.
- . 2014-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-08-25.