Noqay çölüTerekKuma çayları arasında, Şimali Qafqaz ərazisində meşə örtüyünə sahib olmayan quru və düzən əraziyə sahib çöl. Ərazi Dağıstan, Çeçenistan, Stavropol diyarı ərazisində yerləşir. Çölün adı noqayların adı ilə bağlıdır.

Noqay çölü
rus. Ногайская степь
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü -28–150 m
Coğrafiyası
Çay Kuma çayı
Yerləşməsi
44°40′ şm. e. 45°39′ ş. u.
Ölkə  Rusiya
RF subyektləri Dağıstan
Çeçenistan
Stavropol diyarı
Noqay çölü xəritədə
Noqay çölü
Noqay çölü
Noqay çölü xəritədə
Noqay çölü
Noqay çölü

Bitki örtüyü kserofit və qalofitlərdən ibarət olsa da, ərazisinin böyük hissəsini qumlu sahələr təşkil edir.

İqlimi

Noqay çölünün iqlimi quru kontinentaldır. İllik yağıntının miqdarı 300 mm keçmir. İsti dövrün orta temperaturu (aprel — oktyabr) +22-25 °C , soyuq fövrün isə (noyabr — mart) 0 - 2 °C arasında dəyişir. Minimum temperatur −33 °C (yanvar, fevral), maksimum isə +45 °C (avqust) olmuşdur. Qışı az yağıntılı olması ilə seçilir. Ortalama 30 mm təşkil edir. Bu isə az qar örtütü düməkdir.

Torpaq örtüyü

Çöl üçün tünd şabalıdı və açıq şabalıdı torpaqlar üstünlük təşkil edir. Üstəlik torpaqların böyük əksəriyyəti şoranlaşmışdır. Qərbində göl və şoranlıq ərazilər vardır. Digər ərazilər isə zəif yapışqanlı qumlar ilə örtülüdür.

Hidroqrafiya

Daimi axara malık çay şəbəkəsibdən məhrumdur. Qrunt suları dərində yerləşməsinə baxmayaraq güçlü şəkildə minerallaşmağa məruz qalmışdır. Burada əkinçilik ancaq suvarılma əkinçiliyə əsaslana bilər. Üstəlik su kənardan gətirilməlidir.

Səhralaşma

Noqay çölü əsasən köçəri maldarlıq üçün əlverişlidir. Sovet dönəmində Noqay çölü və ətraf ərazilərə maşınlarla, sayları milyonları keçən heyvanlar Dağıstan, Çeçenistan, İnquşetiya, Şimali Osetiya, Cənubi OsetiyaGürcüstan əraziləri bura köçürülürdü.

Sosializmin gur dönəmində güçlü şəkildə istifadə edilməsi otlaq ərazilərinin 70 % orta, güçlü və olduqca güçlü şəkildə zərər görmüşdür. 25% ərazi isə heyvanlar üçün zərərli bölgəyə çevrilmişdir.

Noqay çölünün cənub və cənub-şərq hissəsinin güclü intensiv şəkildə istifadəsi onun qumlu səhraya çevrilməsinə səbəb olmuşdur. Əvvəllər isə otlaq bitkiləri qumların hərəkətinə maneə olurdu. İnsanın bu kor təbii fəaliyyəti nəticəsində Noqay çölünün tanıtma kartı olan Sayqalar itirilmişdir

İstinadlar

  1. . 2020-11-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-22.
  2. . 2014-07-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-22.
  3. . 2014-07-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-22.
  4. . 2020-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-22.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023