Martinika (fr. Martinique [maʀtiˈnik], Matinik və ya Matnik) – Karib dənizi hövzəsində daxil olan ada. Fransaya məxsusdur və onun daxildir. Martinikanın qədim sakinləri onu "Çiçəklənən ada" – Madinina adlandırmışlar. Bu ada Fransanın ərazisi kimi Avropa Birliyinə inteqrasiya olunmuşdur.

Martinika
Martinique
Bayraq[d]
Bayraq[d]
Marselyeza

14°39′00″ şm. e. 61°00′54″ q. u.


Ölkə
İnzibati mərkəz For-de-Frans
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 21 mart 1946
Sahəsi
  • 1.128 km²
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 360.749 nəf. (1 yanvar 2021)
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu FR-972
İnternet domeni .mq
Avtomobil nömrəsi 972
Martinika xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

Martinika adası Atlantik okeanında, Karib dənizi hövzəsinə aid Kiçik Antil arxipelaqına aid olub Dominikan Respublikasından 25 km cənubda, Sent-Lüsiyadan 37 km şimalda yerləşmişdir. Adanın uzunluğu 73 km, eni isə 39 km-dir.

Sahilinin uzunluğu təxminən 350 km-dir. Ada ilə Paris arasındakı məsafə 6850 km-dir. Ada dağ silsiləsinə malikdir. Burada 1397 m hündürlüyə malik (fr. Montagne Pelée — Keçəl dağ) vulkanı yerləşir.

 
Fort de Frans
 
Sant Piyer

İqlimi

 

Tropik iqlimə malikdir. Yağış mövsümü iyundan oktyabradək davam edir. Şimalı rütubətli olub zəngin bitki örtüyünə malikdir. Cənubu isə əksinə quraqdır və bir çox turist infrastrukturlarına malikdir. Yanvar-fevral aylarında havanın temperaturu 21-27 °C, avqust-sentyabr aylarında isə 24°-30 °C-dir. Yağışlı günlərin sayı fevralda 12 iyulda isə 22-dir. Suyun hərarəti iyul-oktyabrda 28 °C, fevralda isə 26 °C-dən aşağı olmur. İyun və noyabr aylarında tufanlı hava şəraitinə malik ola bilir.

Əhalisi

Əhalisinin 90%-ni afrikalılar və afrika-hindu, təxminən 5%-ni avropa mənşəlilər, qalan 5%-ni isə hindlilər və çinlilər təşkil edirlər. Müstəmləkəçi nəslinin və yuksək təbəqənin nümayəndələri sayılan Martinikanın ağdərili sakinləri Béké adlandırılırlar. Onlar 30 ailədən və 2600 nəfərdən ibarətdirlər. Martinikada dünyaya gəlmiş həm ağ, həm də qaradərili sakinləri Kreol adlandırırlar. Rəsmi dil fransız dili, yerli dil isə kreol dili sayılır. Dini etiqadına görə əhalisinin 85%-i katolik, 10,5%-i protestant, yalnız 0,5%-i müsəlmanbuddist lərdən ibarətdir.

İdarəetmə üsulu və inzibati bölgüsü

Martinika Fransanın aid inzibati-ərazi vahididir.

Region və departament eyni idarəçilik məsuliyyətinə malik olsalar da müxtəlif idarəetmə institutlarına: 45 deputatdan ibarət bölgə məclisinə və baş məclisə aiddirlər. Prefekt mərkəzi hakimiyyəti təmsil edir. Fransa Milli Məclisində Martinika 4, senatda isə 2 nümayəndə ilə təmsil olunmuşdur. Martinika Fransa ərazisi olduğundan Avropa Birliyinin tam hüquqlu üzvü sayılır. Milli pul vahidi avrodur.

Arrondissement
Dairə
Əhali
(1999)
Sahə
(km²)
Əhali sıxlığı Kantonlar İcmalar
166 139 171 972 16 4
106 818 409 261 13 12
23 464 210 112 5 8
85 006 338 252 11 10

Tarixi

 

İlk məskunlaşma e.ə. 4000-ci ilə aiddir. Sonralar e. 100-cü ilindən Venesueladan aravaklar bura köçmüşlər. X əsrdən başlayaraq bura kariblilər gəlmişlər. Martinikanın ilk avropalı sakini onu ilk dəfə 15 iyun 1502-ci ildə dördüncü səyahəti zamanı kəşf etmiş Xristofor Kolumb olmuşdur. Adada qızıl tapılmadığından ispanların nəzərindən kənar qalan ada 1635-ci ildən Fransa tərəfindən mənimsənilərək 1648-ci ildə tamamilə satın alaraq onu öz müstəmləkəsi elan edir və indiki inzibati mərkəzi sayılan əsası qoyulur. Burada geniş şəkər qamışı plantasiyaları salınmağa başlanılır. 1660-cı ildə buna qarşı çıxmaq istəyən yerli sakinlər fransızlar tərəfindən birdəfəlik məhv edilirlər. Əvəzində isə plantasiyalarda qul kimi işlətmək üçün adaya Afrikadan qara zəncilər gətirilir.

Niderlandla ittifaqda olduğuna görə Martinikanın fransız sakinləri İngiltərə donanması tərəfindən hücuma məruz qalırlar və 6 iyulda ingilislər Sent-Pyerdə fransız eskadrilyasını məğlubiyyətə uğradır. isə Fransanın İngiltərənin tərəfində iştirakına görə 16 iyul 1674-cü ildə ada holland admiralı Mişel de Ruyterin hücumuna məruz qalır.

17621763-cü illərdə britaniyalılar adaya sahib olurlar.

Napoleon Bonapartın xanımı Jozefina Boharne 23 iyun 1763-cü ildə Martinikada, Fort de Fransda şəkər qamışı plantasiyasına malik sahibkar ailəsində anadan olmuşdur. 1787-1802-ci illərdə adanı qul qiyamları bürüyür. 1794-cü ildə Fransa konvensionu Fransa inqilabının ruhuna uyğun olaraq səs çoxluğu ilə adada quldarlığı ləğv edir. Lakin çox keçmədən Napoleon Bonapart 1802-ci ildə quldarlığı yenidən bərpa edir. 22 may 1848-ci ildə quldarlıq tamamilə ləğv edilir.

8 may 1902-ci ildə Mon Pele vulkanı püskürərək 30 000 nəfərin həyatına son qoyur. Sen-Pyerdə cəmi iki nəfər sağ qala bilir. 1946-cı ildən Martinika Fransa (fr. Départements d'Outre-Mer / DOM) daxil edilərək ana ərazinin siyasi inzibati strukturuna qatılır. 1958-ci ildən başlanan muxariyyət hərakatı, 1983-cü ildə region məclisinin mərkəzdən qaçma meyilləri, 2003-cü ildə adanın ikiqat status: region və departament statuslarını əldə etməsi ilə nəticələnir.

Fransa hökumətinin 10 yanvar 2010-cu ildə təşkil etdiyi xalq səsverməsində daha yüksək muxtariyyət 79% səs çoxluğu ilə qəbul olunmamışdır.

Təsərrüfatı

Ada, Lamentində yerləşmiş bir Beynəlxalq hava limanına (fr. Aéroport International Martinique Aimé Césaire) malikdir. Parisdən Martinikaya uçuş 8 saat 30 dəqiqə davam edir.

Adanın avtomabil yol rabitəsi çox yaxşıdır. Əksəriyyəti dörd cığırlıdır. Adada dəmir yolu mövcud deyildir.

İxracatını əsasən tropik meyvələr: banan (40%), ananas, şəkər qamışı, spirtli içkilərdən rom və s. təşkil edir. Turizm sektoru yaxşı inkişaf etmişdir.

Tanınmış şəxsiyyətləri

  • (1760–1794), Fransa Milli Məclisinin prezidenti
  • Jozefina Boharne (1763–1814), Fransa imperatriçəsi
  • (1887–1960), yazıçı
  • (1913–2008), yazıçı və siyasətçi
  • (1915–2006), müəllif və şair
  • (1925–1961), psixiatr, siyasətçi və yazıçı
  • (* 1935), caz-pianist və Komponist
  • (* 1953), yazıçı
  • (* 1970), həndbolçu
  • (* 1982), yüngül atlet
  • (* 1983), basketbolçu
  • (* 1987), futbolçu
  • (* 1977) , futbolçu

İstinadlar

  1.  (alm.). 1994.
  2. . Fransa Statistika və İqtisadi Araşdırmalar üzrə Milli İnstitutu, 2023.
  3. ASE, VI, maddə Martinika
  4. . 2014-04-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-01-18.
  5. . 2010-01-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-01-14.

Xarici keçidlər


Həmçinin bax

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023