Müqəddəs Pyotr bazilikasının əsas orqanı1953-1962-ci illər arasında Roma şəhərində və mühəndis Valkerin orqan nümunələri əsasında Tamburini adlı məşhur italyan şirkəti tərəfindən hazırlanmışdır. Xor sütunlarının arxasında yerləşən orqan iki hissəyə ayrılıb və 80 registrdən ibarətdir. Musiqi nöqteyi-nəzərindən orqan binanın ümumi həcminə uyğun gəlmirdi və bu səbəbdən də o, “Dünyanın ən möhtəşəm xor orqanı” tituluna layiq görülmüşdür. XIX və XX əsrin başlanğıcında bir çox ustaların təklif buyurduqları daha sadə, lakin öz proporsiyaları ilə xor hissəsinə ahəngdarlıq bəxş etmə qabiliyyətinə sahib olacaq orqan layihələrindən heç birisi reallaşdırılmamışdır.
Yuxarıda adı qeyd olunmuş korpusun qarşısındakı xor kapellalarında iki ədəd iki manuallı orqan quraşdırılmışdır. 1887-ci ildə hazırlanmış Morettini orqanı 18 registrə, Tamburini şirkətinə məxsus orqan isə 21 registrə malikdir. Almaniyalı siyasətçi və SPD partiyasının üzvü Helmut Şmidt tərəfindən Roma Papasına 1981-ci ildə hədiyyə edilmiş Valker orqanı özündə cəmi 11 registri birləşdirir.
1989-cu ildən etibarən, MPB-nın baş orqanisti vəzifəsini Ceyms Edvard Göttçe icra edir.
Mündəricat
Əsas orqan
Tarix
XVI-XVIII əsrlər
Bazilikanın inşası zamanı, günbəzin aşağısındakı hər dörd emporanın divarlarında kilsə musiqisinin ifa edilməsi üçün orqanların yaradılması planlaşdırılırdı. Qalereyalardan səslənən multixoral musiqisi o dövrün ifaçılıq təcrübəsinə uyğun gəlir; günümüzdə buna bənzər ansamblı Zalsburq kafedralında görmək mümkündür. Məşhur italyan kompozitoru və orqanisti olmuş Cirolamo Freskobaldinin yaşadığı illərdə, MPB-da üç ədəd işlək vəziyyətində olan orqan mövcud idi. O dövrdə interyerin cəmi bir nəhəng orqan ilə doldurulması təhlükəsizlik və boş sahənin kasadlığı səbəbindən qeyri-mümkün idi. Bitkin formaya malik orqanlardan birisi hazırda Samrament kapellasını bəzəyir; onun prospekt hissəsi olduqca böyük həcmə malikdir. Həmin orqan 1582-ci ildə hazırlanmış və qızıl suyuna çəkilərək bir müddət altarın sağ tərəfindəki boşluqda quraşdırılmışdır. O dövrün digər musiqi alətləri təəssüf ki, günümüzə kimi qorunub saxlanılmamışdır.
1626-cı ildə Tornabuoni kapellası yeni orqana sahib olur, bununla belə Morettinin orqanı 1885-ci ildə cidi dəyişikliklərə məruz qalır; belə ki, onun əvvəlki strukturu dəyişdirilərək, yeni ikili prospektlə püxtələşdirilmişdir. 1975-ci ildə isə Tamburini şirkəti orqana bəzi yeniliklər əlavə edir.
XIX əsr
XIX əsrdə MPB-da hələ də nəhəng sahəni doldurmağa olacaq böyük orqan formalaşdırılmamışdır. Romaya təşrif buyurmuş yazıçı və militarist Stendal bunları qeyd edirdi:
Müqəddəs Pyotr, daxilindəki əzəmətli boş sahəsinə malik olmasına baxmayaraq layiqli bir orqana sahib deyil.
Orijinal mətn (fr.)
« Il manque dans Saint-Pierre un orgue digne d’un tel vase. »
Parisin məşhur Sen Sulpis və Notr-Dam kilsələri üçün orqanları yaratmış, Fransada XIX əsrin ən böyük orqan sənətkarı şöhrətinin pik nöqtəsində 5 manualdan və 124 registrdən ibarət olması planlaşdırılan nəhəng orqanın layihəsini tərtib edir. Layihəsi bəyənilən müəllifin orqanı Fransa memarı tərəfindən bazilikanın şərq divarıda asılmalı idi.
Başlanğıcda layihəyə rəğbətlə yanaşan Roma papası IX Piy daha sonra öz mövqeyini dəyişir və bunu lakonik tərzdə suspendimus organa nostra ifadəsi ilə mülahizə edir. 1887-ci ildə XIII Lev masştabı 1:10-a bərabər olan yeni bir layihəni təqdim edir lakin bu model də uğur əldə edə bilmir. Həmin model əvvəlki kimi, günbəzin ətəyindəki anbar odasında saxlanılır. Müəllif olduğu layihənin reallaşmayacağını bilən Aristid Kavaye isə tezliklə vəfat edir.
Aristid Kavaye Koll tərəfindən tərtib edilmiş dispozisiya layihəsi (1875)
I Grand-Orgue C–c4
Montre front
16′
Bourdon
16′
Montre
8′
Diapason
8′
Flûte Harmonique
8′
Viole de Gambe
8′
Bourdon
8′
Dulciana
8′
Grosse Quinte
51/3′
Prestant
4′
Octave
4′
Flûte
4′
Quinte
22/3′
Doublette
2′
Grande Fourniture IV
Grosse Cymbale V
Fourniture III
Cymbale IV
Basson
16′
Trompette Harmonique
8′
Basson
8′
Clairon
4′
I Grand-Chœur C–c4
Basse Acoustique
16′
Grosse Flûte Harmonique
16′
Diapason
8′
Violoncelle
8′
Flûte Harmonique
8′
Unda Maris
8′
Prestant
4′
Flûte Octaviante
4′
Octavin
2′
Grand Cornet V
8′
Sesquialtera III
8′
Tuba Magna
16′
Tuba Mirabilis
8′
Quinte Trompete
51/3′
Clairon
4′
Clairon Doublette
2′
II Bombarde C–c4
Principale Basse
16′
Quintatön
16′
Flûte Harmonique
8′
Flûte Conique
8′
Kéraulophone
8′
Bourdon
8′
Grosse Flûte
4′
Octave
4′
Grosse Tierce
31/5′
Nazard
22/3′
Septième
22/7′
Octavin
2′
Grosse Cornet V
16′
Bombarde
16′
Trompette
8′
Clairon
4′
III Positif C–c4
Violon Basse
16′
Bourdon
16′
Diapason
8′
Flûte Traversière
8′
Cor de Nuit
8′
Salicional
8′
Voix Angélique
8′
Flûte Douce
4′
Dulciana
4′
Quinte
22/3′
Doublette
2′
Plein Jeu V
8′
Cor d'Harmonie
16′
Trompette Harmonique
8′
Cromorne
8′
Basson et Hautbois
8′
IV Récit expressif C–c4
Bourdon
16′
Corni Dolci
16′
Flûte Harmonique
8′
Flûte à Pavillon
8′
Viole de Gambe
8′
Voix Céleste
8′
Dulciana
4′
Flûte Octaviante
4′
Octave
4′
Flageolet
2′
Cornet V
8′
Musette
8′
Voix Humaine
8′
Basson
16′
Trompette Harmonique
8′
Clairon Harmonique
4′
Tremolo
V Solo expressif C–c4
Soubasse
16′
Flûte Conique
16′
Diapason
8′
Flûte Traversière Harmonique
8′
Quintatön
8′
Flûte Octaviante
4′
Nazard
22/3′
Doublette
2′
Tierce
13/5′
Larigot
11/3′
Septième
11/7′
Piccolo
1′
Cor Anglais
16′
Clarinette
8′
Trompette Harmonique
8′
Violon Harmonique
4′
Tremolo
Pédale C–f1
Principale Basse
32′
Montre
32′
Gros Bourdon
32′
Basse Acoustique
32′
Grosse Flûte
16′
Contre-Basse
16′
Violon-Basse
16′
Soubasse
16′
Grosse Quinte
102/3′
Grosse Flûte
8′
Diapason
8′
Violoncelle
8′
Bourdon
8′
Grand Tierce
62/5′
Grosse Quinte
51/3′
Septième
44/7′
Octave
4′
Contre Bombarde
32′
Bombarde
16′
Quinte Bombarde
102/3′
Trompette
8′
Clairon
4′
1894:Valker orqanı
Bazilikadakı ruhani liturgiyaların musiqili müşahidəsi məqsədilə, Almaniyanın Lüdviqsburq şəhərində yerləşən E.F. Walcker & Cie şirkəti tərəfindən olduqca kiçikhəcmli, diyircəkli əsasa malik pnevmatik musiqi aləti hazırlayırlar (alət 20 registrdən, nizamlanmış manual və pedal sistemlərindən ibarət idi; yüksək təzyiqli iki registrə sahib olmasına baxmayaraq, yeni alət, öncəkilərdə olduğu kimi, böyük interyeri doldurmaq imkanına malik deyildi. Dahi Valker orqanının tərtibatı o dövrün çağdaş orqanistləri tərəfində müsbət qarşılanmışdır və bu səbəbdən də, Müqəddəs Pyotr bazilikasının baş orqanisti vəzifəsini icra etmiş və eyni zamanda da professoru olmuş Remicio Rendzi eyni formaya malik daha bir orqan sifariş edir.
Valker tərəfindən tərtib edilmiş dispozisiya layihəsi (1895)
I Grand’Organo C-g3
Bourdon
16′
Principal
8′
Flûte
8′
Viola di Gamba
8′
Dolce
8′
Octave
4′
Rohrflöte
4′
Fourniture IV–V
Trompete
8′
II Espressivo C-g3
Schwellbar:
Violon Principal
8′
Lieblich Gedackt
8′
Aeoline
8′
Voix Céleste
8′
Flauto Dolce
4′
Clarinette
8′
Nicht schwellbar:
Stentor Flûte
8′
Stentor Gamba
8′
Pedale C–f1
Sous Basse
16′
Violon Basse
16′
Violon
8′
XX əsr
Zahirən Valker orqanını təkrarlamqla daha mobil və külliyyatlı orqanın ekspluatasiyaya verilməsi məqsədilə, 1902-ci ildə Karlo Vegezzi Bossi adlı mühəndis işə cəlb olunur. İki manual üzərində yerləşən və 25 registrdən və pedaldan ibarət Bossi aləti xorların sağ tərəfində quraşdırılmış Valker orqanı ilə müqayisə edərək, hansı orqan alətinin daha mükəmməl olduğu barəsində disputlar aparılırdı.
Bossi tərəfindən layihələndirilmiş qrqan dispozisiyası (1902)
I Grand'Organo C-a3
Principale
16′
Principale
8′
Salizionale
8′
Flauto Traversiere
8′
Unda Maris
8′
Ottava
4′
Decimaseconda
22/3′
Decimaquinta
2′
Ripieno VI
Tromba
8′
II Espressivo C-a3
Bordone
8′
Concerto Viole
8′
Viola Gamba
8′
Viola Celeste
8′
Flauto armonico
4′
Oboe
8′
Tremolo
Pedale C-d1
Subbasso
16′
Contrabbasso
16′
Bordone
8′
Violoncello
8′
1910:Şarl Mutenin layihəsi
Kavay-Kollun bir zamanlar yaratmaq istədiyi layihənin daha müasirləşdirilmiş versiyası pontifikat X Piyin hakimlik dövründə xələf orqanist Şarl Muten tərəfindən təşəbbüs göstərilmişdir.Yeniliklərdən birisi, Kavay-Kollun yaratdığı dispozisiya siteminin genişləndirilməsi idi; belə ki, registrlərin sayı 153, elektrik təsirli boruların sayı isə 10,603-ə qədər artırılmışdır. Bununla belə, papa XI Piy bu cür böyük orqanın şərq divarında yerləşdirilməsinin qəti əleyhdarı olur və onun daşınabilən funksiyaya malik olmasını arzu edir.
Məşhur fransız pedaqoqu və orqanisti Şarl-Mari Vidor həmin layihənin reallaşdırılması üçün təxminən 60 000 frank toplayır. Lakin qəfil baş vermiş Birinci Dünya müharibəsi və çox güman kimi, onu ardınca baş vermiş Sesilianizm hərəkatı nəticəsində layihənin reallaşdırılması mümkün olmur. Toplanmış 60 000 frank isə Müqəddəs Pyotr xorlarının döşəmələrinin yenidən qurulması istiqamətində istifadə olunmuşdur.
Şarl Muten tərəfindən layihələndirilmiş orqan dispozisiyası (1910)
I Grand-Orgue
Montre
16′
Gambe
16′
Bourdon
16′
Quinte
102/3′
Montre
8′
Diapason
8′
Flûte Harmonique
8′
Viole de Gambe
8′
Bourdon
8′
Dulciana
8′
Grosse Quinte
51/3′
Prestant
4′
Octave
4′
Flûte Octavinante
4′
Quinte
22/3′
Doublette
2′
Tierce
13/5′
Grande Fourniture
IV
Grosse Cymbale
V
Fourniture
III
Cymbale
IV
Bombarde
16′
Basson
16′
Trompette harm.
8′
Basson
8′
Clairon
4′
Soprano
4′
II Bombarde
Principale Basse
16′
Quintatön
16′
Jubal
8′
Flûte harm.
8′
Flûte Conique
8′
Kéraulophone
8′
Bourdon
8′
Grosse Quinte
51/3′
Grosse Flûte
4′
Principal
4′
Violon
4′
Tierce
31/5′
Nazard
22/3′
Septième
22/7′
Octavin
2′
Piccolo harm.
1′
Grosse Cornet V
16′
Plein Jeu
V
Tuba Magna
16′
Tuba Mirabilis
8′
Trompette Quinte
51/3′
Clairon
4′
Clairon Doublette
2′
III Positif
Violon Basse
16′
Bourdon
16′
Diapason
8′
Flûte Traversière
8′
Cor de Nuit
8′
Salicional
8′
Viola
8′
Voix Angélique
8′
Principal
4′
Flûte Douce
4′
Nazard
22/3′
Flageolet
2′
Carillon
III
Cornet
V
Cor d'Harmonie
16′
Trompette harm.
8′
Cromorne
8′
Basson-Hautbois
8′
Violon harm.
4′
IV Récit expressif
Gambe
16′
Bourdon
16′
Diapason
8′
Flûte harm.
8′
Flûte à Pavillon
8′
Bourdon
8′
Viole de Gambe I
8′
Viole de Gambe II
8′
Voix Célestes I
8′
Voix Célestes II
8′
Quinte
51/3′
Prestant
4′
Flûte Octavinante
4′
Viole d'Amour
4′
Eoline
4′
Grosse Tierce
31/5′
Nazard
22/3′
Septième
22/7′
Octavin
2′
Tierce
13/5′
Larigot
11/3′
Septième
11/7′
Piccolo
1′
Cornet V
8′
Plein Jeu
VII
Clarinette
16′
Clarinette
8′
Voix Humaine
8′
Musette
8′
Bombarde
16′
Trompette harm.
8′
Quinte Trompette
51/3′
Clairon harm.
4′
Clairon Doublette
2′
V Solo expressif
Soubasse
16′
Flûte Conique
16′
Diapason
8′
Flûte Traversière
8′
Quintatön
8′
Viola da Gamba
8′
Violon
4′
Flûte Octaviante
4′
Nazard
22/3′
Septième
11/7′
Piccolo
1′
Cor Anglais
16′
Cor Harmonique
8′
Trompette harm.
8′
Clairon harm.
4′
Tuba Magna en Cham.
16′
Tuba Mirabilis en Cham.
8′
Quinte Trompette en Cham.
51/3′
Cor Harmonique en Cham.
4′
Pédale
Basse Acoustique
32′
Principale Basse
32′
Montre
32′
Grosse Flûte
16′
Contre-Basse
16′
Violon-Basse
16′
Soubasse
16′
Grosse Quinte
102/3′
Grosse Flûte
8′
Diapason
8′
Violoncelle
8′
Bourdon
8′
Grand Tierce
62/5′
Grosse Quinte
51/3′
Septième
44/7'
Octave
4′
Viole
4′
Flûte
4′
Tierce
31/5′
Quinte
22/3′
Contre Bombarde
32′
Bombarde
16′
Quinte Bombarde
102/3′
Trompette
8′
Quinte Trompette
51/3′
Clairon
4′
Tamburini şirkəti tərəfindən həyata keçirilən yeniləmələr
1950-ci ilə kimi, Æolian-Skinner, Willis və G. F. Steinmeyer & Co. şirkətləri yekun böyük orqanın yaradılması məqsədilə bir neçə layihəni təqdim edirlər, lakin Kavaye-Koll və Muten kimi, onların işləri müvəffəqiyyətsizliyə düçar olur.
Məşhur italyan orqanist ustası Fernando Germani Tamburini şirkətinin birgə əməkdaşlığı ilə nəhayət iki mövcud orqanın yenidən inşası və genişləndirilməsini nəzərdə tutan kontraktın imzalanmasına müvəffəq olur. Bu istiqamətdə inşaat işləri 1953-1962-ci illər arasında həyata keçirilirdi.
Yeni orqanların hər ikisi transportabellik ideyası əsasında hazırlanmalı idilər, lakin sonda onların xordakı taxçalara quraşdırılmasına dair qərar qəbul edilmişdir. Hər iki orqan hazırda elektrik əsasa malik olub, dörd manuallı oyun masasından (xor skamyasından) ibarətdirlər. Orqan çoxsaylı oktavalara və yüksək təzyiqli boru dilçəklərinə sahib olur, lakin onun arxasındakı massiv sütunlar təkrarolunmaz akustikanın yaranmasına maneəçilik törədir, hər bir halda, orqanın yeri dəyişdirildikdən sonra mövcud problem aradan qaldırılacaqdır.
Ümumi götürdükdə, cari orqan alətləri 80 registrdən ibarətdirlər. 2002-ci ildə Mascioni şirkəti orqanları yenidən təmir edərək, onlara üç manuallı funkşpil masalarını əlavə edir.
1963-cü ilin dispozisiyası
I Positivo C–c4
1.
Principale
16′
2.
Principale forte
8′
3.
Principale dolce
8′
4.
Ottava
4′
5.
Duodecima
2 2⁄3′
6.
Decimaquinta
2′
7.
Decimasettima
1 3⁄5′
8.
Ripieno V
2′
9.
Ripieno VI
1 1⁄3′
10.
Tromba
8′
II Grand’Organo C–c4
11.
Sub Diapason
16′
12.
Principale stentor
8′
13.
Diapason
8′
14.
Principale
8′
15.
Flauto aperto
8′
16.
Corno di Camoscio
8′
17.
Ottava Diapason
4′
18.
Prestante
4′
19.
Duodecima
2 2⁄3′
20.
Decimaquinta
2′
21.
Gran Ripieno VII
2′
22.
Ripieno Acuto V
1′
23.
Cimbalo III
1⁄2′
24.
Tromba bassa
16′
25.
Tromba orrizontale
8′
26.
Tromba forte
8′
27.
Tromba a squillo
8′
28.
Tromba a squillo
4′
III Recitativo (schwellbar) C–c4
29.
Tibia profunda
16′
30.
Principale di legno
8′
31.
Tibia
8′
32.
Bordone
8′
33.
Viola forte
8′
34.
Voce celeste
8′
35.
Flauto in selva
4′
36.
Fugara
4′
37.
Nazardo
2 2⁄3′
38.
Flauto silvestre
2′
39.
Ripieno V
2′
40.
Tuba
8′
41.
Tromba armonica
8′
42.
Tuba Clarone
4′
Tremolo
IV Solo C–c4
43.
Diapason
8′
44.
Bordone
8′
45.
Viola
8′
46.
Voce celeste
8′
47.
Ottava Diapason
4′
48.
Flauto orchestrale
4′
49.
Ottavino
2′
50.
Tromba bassa
16′
51.
Tromba orrizontale
8′
52.
Tromba forte
8′
53.
Tromba a squillo
8′
54.
Tromba armonica
8′
55.
Tromba a squillo
4′
56.
Trombina
4′
Tremolo
Pedale C–
57.
Basso acustico
32′
58.
Acustico
32′
59.
Diapason
16′
60.
Principale
16′
61.
Tibia profunda
16′
62.
Subbasso I
16′
63.
Subbasso II
16′
64.
Contrabbasso
16′
65.
Violone Contrabbasso
16′
67.
Gran Quinta
10 2⁄3′
68.
Ottava
8′
69.
Basso
8′
70.
Flauto basso
8′
(Fortsetzung)
71.
Bordone
8′
72.
Violone
8′
73.
Ottava 1
4′
74.
Ottava 2
4′
75.
Tromba bassa
16′
76.
Trombone
16′
77.
Bombarda
16′
78.
Tromba forte
8′
79.
Trombone
8′
80.
Tromba
8′
81.
Clarone
4′
Qeydlər
↑ Pedale II.
Spesifikasiyalar
77 + 2 registr, 80 boru komplekti, tütəklər.
Oyun masası:
2 sərbəst yerləşimli oyun masası, onlardan birisi radio ilə təchiz olunmuşdur.
3 həmçinin 4 manuallı.
Traktur:
Tontraktur: elektrik əsaslı.
Registrtraktur: elektrik əsaslı
Xor kapellasında yerləşən orqanlar
Bazilika nefinin sol tərəfindəki xor kapellalarında iki kiçik orqan yerləşir. Onlar musiqilərin səsləndirildiyi böyük emporalarda bir-birinin qarşısında yerləşərək, demək olar ki, identik xarici görünüşə malikdirlər.
Morettini orqanı (1887)
Tarix
Sol emporada quraşdırılmış orqan, 1887-ci ildə orqan ustası Nikola Morettini tərəfindən italyan mühəndisi Filippo Kapoççinin layihəsi əsasında hazırlanmışdır. Musiqi aləti 18 registrdən, iki manualdan və pedaldan ibarətdir. Trakturalar mexanik əsaslıdır.
1887-ci ilin dispozisiyası
I Grand'Organo C–g3
1.
Principale mostra
16′
2.
Principale
8′
3.
Viola
8′
4.
Bordone
8′
5.
Salicionale
8′
6.
Ottava
4′
7.
Pieno V
8.
Tromba
8′
II Espressivo C–g3
9.
Principale
8′
10.
Flauto
8′
11.
Voce Umana
8′
12.
Ottavino
4′
13.
Ottava
4′
14.
Pieno III
15.
Clarino
8′
16.
Trombina
4′
Pedale C–d1
17.
Subbasso
16′
18.
Basso
8′
Tamburini orqanı (1974)
Tarix
Sağ və künc emporada yerləşən orqan 1974-cü ildə məşhur italyan orqan istehsalı üzrə ixtisaslaşdırılmış Tamburini firması tərəfindən istehsal edilmişdir. Musiqi aləti iki manual üzərində 25 registrdən və pedaldan ibarətdir. Trakturalar elektrik əsasa malikdirlər. Oyun masası 1999-ci ildən etibarən kapella otağının birinci mərtəbəsində yerləşir.
1974-cü ilin dispozisiyası
I Grand'Organo C–c4
1.
Principale
16′
2.
Principale
8′
3.
Flauto Armonico
8′
4.
Dulciana
8′
5.
Ottava
4′
6.
Flauto a camino
4′
7.
XV
2′
8.
Ripieno I
9.
Ripieno II
10.
Tromba
8′
II Espressivo C–c4
11.
Bordone
16′
12.
Flauto Traverso
8′
13.
Viola d'Amore
8′
14.
Corno di Notte
4′
15.
Flauto Silvestre
2′
16.
Pienino III
17.
Tromba Armonica
8′
18.
Voce Celeste
8′
Tremolo
Pedale C–g1
19.
Acustico
32′
20.
Contrabbasso
16′
21.
Subbasso
16′
22.
Ottava
8′
23.
Bordone
8′
24.
Flauto Corale
4′
25.
Bombarda
16′
Kiçik orqan
Bazilikada əlavə olaraq Valkerin layihəsi əsasında hazırlanmış iki manuallı və 11 registrli kiçik orqan yerləşir. Orqan 1981-ci ildə Helmut Şmidt Müqəddəs Pyotr meydanında təşkil olunan sərgi zamanı Roma Papası II İohann Pavelə hədiyyə edilmişdir. Abraziv musiqi aləti mexaniki oyun və registr trakturalarına malikdir
Cécile und Emmanuel Cavaillé-Coll: Aristide Cavaillé-Coll. Ses origines, sa vie, ses œuvres. Fischbacher, Paris 1982, S. 133–136 (Erstausgabe: 1929).
Robert Moynihan: Zur Ehre Gottes und Freude der Menschen. In: Vatican Magazin. Nr. 12, Dezember 2010, S. 26 ( 2017-03-16 at the Wayback Machine [PDF; 1,1 MB]).
2022-03-31 at the Wayback Machine, abgerufen am 23. November 2014.
Graziano Fronzuto: Organi di Roma. Guida pratica orientativa agli organi storici e moderni. Leo S. Olschki Editore, Florenz 2007, ISBN 978-88-222-5674-4, S. 75.
2014-11-03 at the Wayback Machine (PDF; 4,0 MB) Diverse Zeitungsartikel zur Übergabe der Orgel in vom April 1981, zugegriffen am 14. April 2012
Ədəbiyyat
François Comment: Les orgues de la Basilique Saint-Pierre de Rome. In: La Tribune de l'Orgue. Band 57, Nr. 2, 2005, ISSN 1013-6835, S. 24–27.
Zur Erinnerung an Frankreichs größten Orgelbauer. Entwurf zu einem monumentalen Orgelwerke für die St. Peterskirche in Rom von Aristide Cavaillé-Coll. * In: Alexander Wilhelm Gottschalg (Hrsg.): Urania: Musik-Zeitschrift für Orgelbau, Orgel- und Harmoniumspiel. Band 57, Nr. 2, 1900, S. 11–12.
Aart de Kort: Orgels in Rome. In: Orgels in Rome. De Orgelvriend. Band 43, 7/8 und 9, 2001, S. 34–39 sowie S. 24–27.
Robert Moynihan: Zur Ehre Gottes und Freude der Menschen. In: Vatican Magazin. Nr. 12, Dezember 2010, S. 22–26 (leonardy.org [PDF; 1,1 MB]).
Jean-Michel Sanchez: Saint-Pierre de Rome, Aristide Cavaillé-Coll et Alphonse Simil. Un projet d’orgue monumental non réalisé (1875). In: L’Orgue. Nr. 286, 2009, S. 63–71.
Gilberto Sessantini: Il sogno di Aristide. In: Arte Organaria e Organistica. Band 6, Nr. 28, 1999, S. 26–33.
Neue Orgel für die Peterskirche in Rom. In: Neue Musikalische Presse. Band 4, Nr. 36, 1895, S. 8 (Vgl. ebenso Band 5, 1896, Nr. 5, S. 13.).
Ein neues originelles Orgelwerk. In: Urania: Musik-Zeitschrift für Orgelbau, Orgel- und Harmoniumspiel. Band 52, 1895, S. 70.
Neue Werke von E. Fr. Walcker & Comp. In: Urania: Musik-Zeitschrift für Orgelbau, Orgel- und Harmoniumspiel. Band 52, 1895, S. 76.
Wilhelm Widmann: Monumentalorgel für St. Peter in Rom. In: Der Kirchenchor. Band 39, 1909, S. 93 sq.