Lənkəran anodontu (lat. Anodonta lenkoranensis) — Anodonta cinsinə aid növ. Cinsin Qafqazda 5 növ və 2 yarım növü, Azərbaycanda isə 2 növü və 1 yarım növü yayılmışdır. Sayı azalmaqda olan endemik növdür, antropogen təsirlərə həssasdır.

Lənkəran anodontu
Elmi təsnifat
XƏTA: parentrang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Lənkəran anodontu
Beynəlxalq elmi adı
  • Anodonta lenkoranensis

Qısa təsviri

Yumurtaya bənzəyir. Bədən hissəsi nisbətən şişkindir. İki canağa malik olur. Çanağın uzunluğu 140, hündürlüyü 70, şişkinliyi isə 60 mm-ə qədərdir. Çanaq iri, qalın divarlı və sərtdir. Qismən sıxılıb girdələnmiş ön kənar üst kənarla, əsas növ üçün xarakter olan küt bucaq əmələ gətirmir. Aşağı hissə çəpinə kəsilmişdir. Arxa kənar qismən kəsik, getdikcə girdələnərək arxaya uzanır və sanki küt “dimdik” əmələ gətirir. Çanağın zirvəsi (təpə nöqtəsi) çanağın ön 1/3-də yerləşmişdir. Liqament kilid uzun və möhkəmdir. Çanağın üzəri sıx qabırğalarla örtülüdür. İllik həlqələr aydın görünür. Epidermis zəif inkişaf etmişdir. Kilid dişsizdir. Çanağın içəri səthi hamar və parlaqdır. Onun üzərində zəif görünür. Şüalar çanağın zirvəsindən kənara uzanır. Sədəfi ağ-mavi rəngdədir, o, çanağın ön tərəfində daha qalındır. Balıqların qida və inkubasiya obyekti kimi əhəmiyyət kəsb edir. Kərkə balığının çoxalması bilavasitə bu cinsin ayrı – ayrı növləri ilə bağlıdır.

Yayılması

Əsasən çaylarının mənsəbində rast gəlinir. Xüsusi ilə və Təngərüdçayı görmək olar. Arealı sürətlə kiçilir. Bəzi alimlər onlara Kür çayının mənsəbində də qeyd olunması haqda məlumat verirlər. Azərbaycanın endemik canlısıdır. Çayların bitkilərlə zəngin olan zəif axarlı sahələrində rast gəlinir.

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Çayların bitkilərlə zəngin olan zəif axarlı sahələrində lilli-qum biotopunda rast gəlinir. Cinsi məhsullar may – iyul aylarında əmələ gəlir. Mayalanma daxilidir. (sürfələr) molyuskların qəlsəmələrində yetişir. Tam formalaşmış qloxidilər yaz fəslində qəlsəmələri tərk edib balıqlara keçir və əsasən onların parazitlik edir. Beləliklə də onlar yayılırlar. Az hərəkətli olub, yarıya qədər torpaqda yaşayır.

Sayı

Areal daxilində hər m² sahədə 1 – 3 ədəd, bəzən isə 7 – 10-a qədər olur (). Fəsillərdən və digər amillərdən asılı olaraq sayı dəyişilir.

Çoxalması

Cinsi aktivlik aprel-may aylarına təsadüf edir. Balalar parazitar həyat sürür və əsasən balıqların qəlsəmələrində müşahidə edilir. Az hərəkətli olub, yarıya qədər torpaqda yaşayır. Balıqların qida və inkubasiya obyekti kimi əhəmiyyət kəsb edir. Kərkə balığının çoxalması bilavasitə bu cinsin ayrı – ayrı növləri ilə bağlıdır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Çayların su rejiminin dəyişilməsi və onların sənaye və məişətin çirkab suları ilə çirklənməsi.

Tədbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri

Heç bir tədbir görülməmişdir və görülmür. Növün yayıldığı çayların təbii rejiminin dəyişilməsinə imkan verməmək, çayların çirklənməsinin qarşısını almaq, heyvanın kütləvi toplanmasını qadağan etmək, növün yayıldığı ərazilərə xəbərdarlıq nişanları qoymaq və qorunan növ kimi təbliğini genişləndirmək.

Əhəmiyyəti

Biomüxtəliflikdə rolu böyük sayılır. Qida zəncirində və təbiətdə enerji axımında xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Canaqları sədəf sanayesində istifadə edilir. Heyvandarlıqda onların canaqları üyüdülərək yemə qatılır. Digər əhəmiyyətləri və ziyanveriçilik xüsusiyyətləri tam örgənilməmişdir.

Ədəbiyyat

  1. Жадин В.И. 1938. Моллюски (сем. Unionidae). Фауна СССР, т. IV, вып. 1. Изд. АН СССР, М-Л. стр. 95 – 96, 134 - 136;
  2. Касымов А.Г. Пресноводая фауна Кавказа. Баку: Элм АН АзССР, 1972. - 286 с.;
  3. Kontor Y.İ., Vinarski M.V., Schileyko A.A., Sysoev A.V. 2010. Catalogue of the Continental
  4. Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZI KİTABI", II cild, Fauna, Bakı 2013

Xarici keçidlər

İstinadlar

  1. Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZI KİTABI", II cild, Fauna, Bakı 2013
  2. . 2015-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-07.
  3. Kontor Y.İ., Vinarski M.V., Schileyko A.A., Sysoev A.V. 2010. Catalogue of the Continental
  4. Жадин В.И. 1938. Моллюски (сем. Unionidae). Фауна СССР, т. IV, вып. 1. Изд. АН СССР, М-Л. стр. 95 – 96, 134 - 136;
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023