IV Qoca Hakon və ya IV Hakon Hakonsson (q.skan. Hákon Hákonarson, norv. Håkon Håkonsson) — 1217–1263-cü illərdə (). Onun hakimiyyəti 46 il davam etmişdir. Bu isə sonra Norveçdəki ən uzunmüddətli hakimiyyət idi. O, və övladı idi. Hakon anadan olmuşdu. 1217-ci ildə kralı olmuşdur. Onun hakimiyyəti dövründə vətəndaş müharibəsi və digər daxili münaqişələr sona çatmışdır. Birkebeynerlər fraksiyasının kralı olaraq, Hakonsson son taxt iddiaçısı olan 1227-ci ildə qaldırdığı üsyanı yatırmışdır. Sonuncu üsyan onun qayınatası qraf qaldırılmışdır ki, o da 1240-cı ildə vəfat etmişdir. O, Hakonssonun hakimiyyətinin ilk dövrlərində səltənət naibi olmuşdur. 1247-ci ildə Hakon onun tacqoyma mərasimi Bergendə rəhbərliyi ilə keçirilmişdir.
Hakon Hakonsson | |
---|---|
q.skan. Hákon Hákonarson | |
| |
iyun 1217 – 16 dekabr 1263 | |
Əvvəlki | |
Sonrakı | |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 1204[…] |
Vəfat tarixi | 16 dekabr 1263 |
Dəfn yeri |
|
Atası | III Hakon[d] |
Anası | Varteyqli İnqa[d] |
Həyat yoldaşları |
|
Uşaqları | |
Dini | xristianlıq |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Onun hakimiyyəti dövrü Norveçin ən qüdrətli və ya qızıl dövrü hesab olunur. O, qonşu ölkələrlə də diplomatik əlaqəli möhkəmləndirmişdir. IV Hakon Hakonsson 1258-ci ildə qızı Kastiliya kralının qardaşına ərə vermişdir. Roma Papası və Müqəddəs Roma İmperatoru ilə dostluq əlaqəli quran Hakonsson müxtəlif vaxtlarda papadan imperator tacını almaq, İrlandiya krallarının nümayəndələrindən İrlandiyanın ali kralı olmaq və Fransa kralından fransız səlib donanmasının komandiri olmaq təkliflərini almışdır. O, həməsr Avropa ədəbiyyat nümunələrini qədim skandinav dilinə tərcümə etdirərək və Avropa üslublu monumental daş tikililər inşa etdirərək Avropa mədəniyyətinin Norveçdəki təsisirini qüvvətləndirmişdir. Əlavə olaraq, Hakonsson fəal və istilaçı bir xarici siyasət tətbiq etmişdir. Onun hakimiyyəti dövründə İslandiya və Qrenlandiya Norveç taxtından asılı vəziyyətə düşmüşdür.
IV Hakon Hakonsson 1262-ci ildə elçilər göndərmişdir. 1263-cü ildə o, Şotlandiya kralı oraya iddiasını bəyan etdikdən sonra Hebrid adalarını müdafiə etmək üçün böyük bir donanma qurmuşdur. Bir neçə döyüşdən sonra Böyük Britaniyanın şimal və qərbindəki adaları tutmaqdan başqa bir nəticə əldə edə bilməyən Hakonsson donanmasını Orkney adalarında sahilə çıxmışdır. Qışı orada keçirməyə çalışan IV Hakon Hakonsson 17 dekabr 1263-cü il tarixində vəfat etmişdir.
Həyatı
Tarixi mənbələr
Hakonsson barədə olan əsas mənbə onun ölümündən bir qədər sonrakı illərdə yazılan "" əsəridir. Oğlu sifarişi ilə yazılan əsər İslandiya yazıçısı və siyasətçisi (Snorri Sturlusonun qardaşı oğlu) tərəfindən yazılmışdır. İslandiyadakı krallıq nümayəndələri ilə münaqişəyə girən Sturla Hakonsson ilə barışmaq üçün 1263-cü ildə Norveçə gəlmişdir. Oraya çatanda Sturla Hakonssonun Şotlandiyada olduğunu və onun yerinə Norveçi oğlu Maqnusun idarə etdiyini öyrənir. Maqnus ilk vaxtlarda Sturlaya soyuq yanaşsa da, onun rəvayətçilik və bacarıqları Maqnusun və onun yoldaşlarının Sturlayayla səmimi əlaqə qurmasına səbəb olmuşdur. Sturlanın müəllifi olduğu bu saqa Norveç kralları barədə olan ən ətraflı və faktiki saqa hesab olunur. Əsərin məzmunu arxiv materialı və Hakonssonun yaxınları tərəfindən verilən şifahi məlumatlara əsaslanır. Əsər Sverrelər sülaləsinin siyasi məramnaməni və Hakonssonun krallığını açıq şəkildə dəstəkləyir.
Mənşə və uşaqlıq
Hakon Hakonsson 1204-cü ildə Folkenborqda (indiki ) anadan olmuşdur. Onun 1204-cü ilin yayında və ya mart–aprel aylarında anadan olduğu güman edilir. Onun anası olduğu bir fakt olsa da, tarixçilər onun atasının isə fraksiyasının kralı olduğuna inanırlar, çünki İnqa 1203-cü ilin axırlarında Borqdakı (indiki ) Sverresson ilə bir yataqxanada olmuşdur. Hakon Sverresson Hakonun anadan olmasından əvvəl vəfat etmişdir, ancaq İnqanın iddiası Hakon Sverressonun yoldaşları tərəfindən dəstəklənmişdir. Hakon nəzarətində olan bir ərazidə anadan olmuşdur və onun anasının iddiası onları təhlükəli mövqeyə qoymuşdur. Baqlerlər Hakonu axtarmağa başlasalar da, döyüşçülərdən ibarət bir birkebeynerlər dəstəsi 1205-ci və ya 1206-cı ildə Hakonu özləriylə götürərək oradan qaçıblar və Nidarosdakı (indiki ) yeni birkebeynerlər kralının yanına gediblər. Dəstə gözlənilməz bir çovğuna yaxalanır, buna görə də Torsteyn Skevla və Skyervald Skrukka xizək vasitəsilə Hakonu Lillehammerdən aparıblar. Onlar axırda Hakonu kral İnqenin sarayına gətiriblər. Bu hadisə müasir dövrdə Norveçdə adlı illik xizəksürmə bayramı ilə qeyd olunur. Hakonun təhlükəli uşaqlığı xristianlığı Norveçə gətirən kral uşaqlığı, eləcə də İsa Məsihin uşaqlığı ilə müqayisə olunurdu. Bu isə onun nüfuzuna müsbət təsir göstərirdi.
Hakimiyyət
Vərəsəlik uğrunda mübarizə
Papa tərəfindən tanınma
Mədəni təsir və qanuni islahatlar
Xaricə müdaxilələr
Şotlandiya yürüşü və ölümü
Evlilik və uşaqları
Hakonssonun hakimiyyətinə görüşlər
Populyar mədəniyyətdə
Qeydlər
Mənbə
İstinadlar
- . səh. 183
- King of Norway Haakon IV Haakonsson // .
- Haakon IV Haakonsson // (ing.).
- ↑ . . aftenposten.no (norveç). . 19 oktyabr 2011. 19 dekabr 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 18 fevral 2019.
- . səh. 74
- . səh. 91
- . səh. 75
- . (norveç). . 17 fevral 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 18 fevral 2019.
Ədəbiyyat
- . From Gang Leader to the Lord's Anointed: Kingship in Sverris saga and Hakonar saga Hakonarsonar. The Viking Collection: Studies in Northern civilization. 8. Odense University. 1996. ISBN 8778381088. ISSN .
- Barrou, Q. U. S. Kingship and Unity: Scotland 1000-1306. Edinburq: Edinburgh University. 1981. ISBN 9780748601042.
- Derri, T. K. A history of Scandinavia: Norway, Sweden, Denmark, Finland, and Iceland. Minnesota: University of Minnesota. 2000. ISBN 9780816637997.
- Forte, Angelo; Oram, Riçard D.; Pedersen, Frederik. . Kembric: Cambridge University. 2005. ISBN 9780521829922.
- Fray, Plantagenet Somerset; Fray, Fiona Somerset. . Abinqdon: Routledge. 1991. ISBN 9780415048880.
- . Under kirke og kongemakt: 1130-1350. Aschehougs Norgeshistorie. 3. Oslo: Aschehoug. 1995. ISBN 8203220312.
- . Norges historie. 2. Kristiyaniya (Oslo): P. T. Malling. 1870.
- Luis, Suzann. . Oklend: University of California. 1987. ISBN 9780520049819.
- Lidon, Ceyms F. The Making of Ireland: From Ancient Times to the Present. Abinqdon: Routledge. 1998. ISBN 9780415013482.
- Layn, Filipp. Kingship and state formation in Sweden, 1130-1290. Amsterdam: BRILL. 2007. ISBN 9789004155787.
- O'Kallaqan, Cozef F. The Norwegian Alliance // The Learned King: The Reign of Alfonso X of Castile. Filadelfiya: University of Pennsylvania. 1993. 202–204.
- O'Kallaqan, Cozef F. . University of Pennsylvania. 2011. ISBN 9780812243024.
- Orfild, Lester B.; Boyer, Bencamin F. The Growth of Scandinavian Law. Nyu-Cersi: The Lawbook Exchange. 2002 [İlk nəşr: 1953]. ISBN 9781584771807.
Xarici keçidlər
- Qutenberq layihəsində.
- Haakon // Britannika Ensiklopediyası (XI). 1911.