Abidənin yaradılması çox çətin keçdi. Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasında başlayan iş Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının dağılmasından sonra müstəqil Azərbaycan Respublikasında başa çatmışdır. Tunc heykəlinin yaradılması bahalı bir iş idi. Əvvəlcə vəsaitlərin ayrılması ilə əlaqədar heç bir problem yox idi, lakin SSRİ-nin dağılması ilə əlaqədar abidənin tikintisini maliyyələşdirilməsi dayandırıldı. Yalnız Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra, Qarabağ münaqişəsinə baxmayaraq, abidə üzərində iş tamamlanıb.

Ömər Eldarov xatırladıb ki, Hüseyn Cavid abidəsinin yaradılması ideyası Heydər Əliyevə aiddir. Abidənin üzərində, daha sonra isə yüksək rahatlığa malik olan heykəltaraş Hüseyn Cavidin həyatını və işini öyrəndi. Lakin Eldarovun bədii planına əsasən, Hüseyn Cavidin deyil, XX əsrin ilk yarısında siyasi repressiyalar qurbanlarından olan digər azərbaycanlıların xatirəsini əbədiləşdirmək lazım idi.

Abidənin açılışına həsr olunmuş mitinq şair Ərtoğrul Cavid Rasizadənin oğlu tərəfindən yazılmış "Patriotlar marşı" nın ilk icrası ilə nəticələndi.

Hüseyn Cavidin böyük bir 5,5 metrlik heykəlində tam böyümə şəklində təsvir edilir. Kompozisiyanın əsası Hüseyn Cavidin "" və "Vətən" əsərləridir. Heykəltaraşlıq və memarlıq ansamblı bürünc abidədən ibarətdir. Abidənin bədii tərkibinin əsas ideyası insan ruhunun yaxşı və pisliyi arasındakı mübarizədir. Kompozisiyanın altındakı İblisin şəxsiyyətli Şər əlində bir qılınc ilə yerə enir. Kompozisiyanın yuxarı hissəsində mehribanlığı təcəssüm etdirən vətənin təsviridir. İblislə Vətən arasında ananın varlığı, İblisdən uzaqlaşmaq və yaxşılıq etmək üçün yuxarıya çırpmaq istəyən bir insanın təsviri var. Abidənin tərkibində Ömər Eldarov, Cavidin güllərə olan sevgisini vurğuladı.

1. 2014-01-02 at the Wayback Machine
2. 2015-09-23 at the Wayback Machine