Dalyan (çin. 大连市) və ya DalniÇin Xalq Respublikasının şimal-şərqində, Lyaonin əyalətində şəhər.

Dalyan görüntüləri

Əhalisi

2011-ci ildə şəhərin əhalisi 5,9 milyon nəfər olmuşdur.

Coğrafiyası

Bu şəhər həm də Lyaodun yarımadasının cənubunda, Sarı dənizdəki Dalyanvan körfəzinin sahilində donmayan portdur.

Nəqliyyat qovşağı Dalyan–Şenyan (Mukden) avto magistralıdır. Beynəlxalq aeroport Çjouşuyszıdadır.

Tarixi

1898-ci il konvensiyasına görə, Dalyan Rusiya İmperiyasının Çindən müvəqqəti icarəyə götürdüyü ərazidə, Tsinniva adlı balıqçı qəsəbəsinin (1860-cı ildən Dalyan adlanırdı) yerində salınmış və Dalni adlandırılmışdı. Eyni zamanda yaxınlığında Port-Artur hərbi-dəniz qalasının əsası qoyulmuşdur. Kommersiya portu kimi tikilmiş, 1901-ci ildən Çin-Şərq dəmir yolunun (ÇŞDY) qolu vasitəsilə Xarbinlə birləşdirilmişdir. 1904–1905-ci illər Rusiya-Yaponiya müharibəsi zamanı, 1904-cü ilin mayında Yaponiya tərəfindən tutulmuş, 1915-ci il Portsmut sülhünə görə Yaponiyanın nəzarətinə keçmiş və İkinci dünya müharibəsi qurtaranadək Dayren adı ilə yaponların onun hakimiyyəti altında qalmışdır. 1945-ci ilin avqustunadək Dalyanda yeni port qurğuları (o cümlədən quru doklar), dəmir yolu, gəmiqayırma, sement, kimya, toxuculuq və s. sənaye müəssisələri inşa edilmişdir. 1930-cu illərdə Dalyan portu buraxılış qabiliyyətinə görə Şanxaydan sonra Çində 2-ci yeri tuturdu.

14 avqust 1945-ci ildə bağlanmış Sovet-Çin müqaviləsinə görə, Çin hökuməti Dalyanı azad port kimi tanıdı. Port qurğuları (körpülər, anbarlar və s.) 30 il müddətinə SSRİ-yə icarəyə verildi. ÇXR yarandıqdansonra 1950-ci ildə əvəzsiz olaraq Çinə qaytarıldı.

Görməli yerləri

Çində ən iri meydanlardan biri olan Honkonqda Çinin suverenliyinin bərpası ilə əlaqədar yaradılmış şəhərin görməli yerlərindəndir.

Şəhərdə çoxsayda parklar var ki, bu da şəhər ərazisinin 40%-indən çoxunu təşkil edir. Əsas parkları Əmək parkı və Sinxay parkıdır.

Şəhərdə təbiətşünaslıq muzeyi (1998), Rəssamlıq qalereyası, zoo park, Quş parkı (1991; 1000-dən artıq quş növü), Xutan peyzaj parkı, akvapark var.

Elm və təhsil

 
Dalyan Texnologiya Universiteti

Dalyan iri elm və təhsil mərkəzidir. Şəhərdə 300-dən çox elmi-tədqiqat institutu, 17 universitet və institut, o cümlədən 1949-cu ildə yaradılmış Dalyan Texnologiya Universiteti, Dalyan Yüngül Sənaye Universiteti, Dalyan Xarici Universiteti (1964), Lyaonin Normal Universiteti (1951), Dalyan Tibb Universiteti, Dalyan Dəniz Universiteti (1909) və sair universitetlər var.

İqtisadiyyat

Şəhərdə hər il Beynəlxalq ticarət-investisiya yarmarkası "Dalyan – İmpeks", Münxen "Oktoberfest"indən sonra dünyada ən böyük Pivə festivalı 1999 ildən, Beynəlxalq moda festivalı, Dalyan beynəlxalq marafonu, sofora bayramı keçirilir.

XX əsrin sonlarından şəhərin iqtisadiyyatında xidmət sferası sürətlə inkişaf edir.

1984-cü ildən Dalyan Çinin açıq dənizyanı şəhərləri sırasına daxildir. Texniki-iqtisadi inkişaf zonası da daxil olmaqla, şəhərin xüsusi iqtisadi rayonlarında 1600-dən çox müəssisə yaradılmışdır. Bunun üçün 2003-cü ilin məlumatlarına görə 30-dan çox ölkədən təqribən 2 milyard dollar investisiya cəlb edilmişdir. İqtisadiyyatda elektronika və informatika, biotexnologiyalar, ən yeni materialların işlənib hazırlanması, elektrik enerjisinə qənaət, resurslardan kompleks istifadə və s. üstün sahələrdir.

Bu şəhərdə 10-dan çox xarici bankın, o cümlədən, Tokio Bankı, Yaponiya Sənaye Bankı, Honkonq Bankı, Koreya Mübadilə Bankı və digərlərinin nümayəndəlikləri fəaliyyət göstərir.

Dalyan Çinin ən iri sənaye və xarici ticarət mərkəzlərindən biridir. 3 mindən çox sənaye müəssisəsi fəaliyyət göstərir; şəhərin ixrac məhsullarının dəyəri təqribən 7 milyard dollardır ki, bu da Lyaonin əyaləti ixracının təqribən 50%-ini təşkil edir.

İri yükdaşıyan gəmilər (o cümlədən su basımı 300 min ton olan neft tankerləri – Çində ən böyük olan "Sinçuan" şirkəti tərəfindən istehsal edilir. Vaqonqayırma zavodu, qara metallurgiya, neft-kimya, kimya, elektron, əczaçılıq, yeyinti (o cümlədən balıq məhsulları və meyvə emalı), toxuculuq, kağız, ağac emalı sənayesi müəssisələri fəaliyyət göstərir; tikinti materialları istehsal edilir. Balıqçılıq; dəniz kələmi və qonur yosun süni yetişdirilir. Dalyan yaxınlığında 500-dən çox müxtəlif faydalı qazıntı, o cümlədən almaz (ölkənin ümumi ehtiyatının təqribən 54%-i), əhəngdaşı, asbest, maqnezit, talk və s. yataqları yerləşir.

İdman

1994–2005-ci illərdə 8 dəfə Çin çempionu; 1998-ci ildə Asiya çempionlar liqasının finalçısı olan "Dalyan Şide" futbol klubu təqribən 60 min yerlik "Xalq stadionu"nda çıxış edir.

Turizm

Ümumçin əhəmiyyətli turizmin inkişaf zonalarından biri Dalyanda yaradılmışdır.

İstinadlar

  1. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. səh. 270. ISBN 978-9952-441-11-6.
  2. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. səh. 271. ISBN 978-9952-441-11-6.

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023