Dünya ətrafında 80 xəzinə (ing. Around the World in 80 Treasures) - BBC tərəfindən istehsal olunmuş on seriyalı incəsənət və səhayət sənədli filmidir. İncəsənət tarixi üzrə mütəxəssis tərəfindən hazırlanmış sənədli film ilk dəfə 2005-ci ilin mart-aprel aylarında yayımlanmışdır. Filmin adı Jül Vernin məşhur "80 gün dünya ətrafında" romanının adından götürülmüşdür.

Dünya ətrafında 80 xəzinə
ing. Around the World in 80 Treasures
Janr sənədli film
İstehsalçı BBC
Kanal
İlk baxış tarixi 21 fevral 2005-25 aprel 2005
Filmin növü tammetrajlı sənədli film
Müddət 56 dəq.
Ölkələr Böyük Britaniya Birləşmiş Krallıq
Dil ingiliscə
Mövsüm sayı 1
Bölüm sayı 10
IMDb

Serialda beş aylıq dünya turuna başlayan tədqiqatçı insanlar tərəfindən yaradılmış və müxtəlif ölkələrdə yerləşən 80 xəzinəni təqdim edilir. Mühüm əhəmiyyətli xəzinələr arasında memarlıq nümunələri və tarixi artefaktlar vardır. Dünya turu çərçivəsində ümumilikdə 34 ölkəni ziyarət edən Kruinkşank yeddi qitədən altısında olur (Antarktidaya getmir). Həmin dövrdə təhlükəli ərazi olduğuna görə tədqiqatçı İraqa getməkdən imtina edir.

Serial boyunca tədqiq edilən 80 xəzinədən başqa tədqiqatçı səfər etdiyi yerlərdə müxtəlif qeyri-ənənəvi qida nümunələrinin (qoyun xayası, beyin, müxtəlif cücülər və sair) dadına baxır, yerli adətlər və ərazinin tarixi haqqında məlumat verir. Nəqliyyat vasitəsi kimi təyyarə, qatar, dəvə, ulaq, , hava şarı, velosiped, , avtomobil və qayıq istifadə edilir.

Tədqiqatçının memarlığa olan sevgisi filmdə özünü açıq göstərir. Seçilmiş xəzinələrin bir çoxu memarlıq və tarixi abidələrdir. UKTV serialı bir neçə dəfə təkrar efirə verib. Lakin kommersiya standartlarına uyğun olaraq (arada reklamların yerləşdirilməsi üçün) bir saat müddətinə sığması üçün seriyalar montaj edilərək davam etmə müddəti 46 dəqiqəyə qədər azaldılıb.

Kitab

Sənədli filmləri müşayət edən iki cildli kitab nəşr edilmişdir. Den Kruinkşank tərəfindən səfər zamanı gündəlik kimi yazılmış kitablarda çoxsaylı səhnə arxası səhnələrin təsviri, xəzinələrin detallı təsviri və tədqiqatçının ziyarət etdiyi yerlər haqqında şəxsi fikirləri yer alır.

Seriya 1: Perudan Braziliyaya

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
1 Andlar, Peru Maçu Pikçu İnk İmperiyasının bütün dünyada məşhur olan və 1911-ci ildə kəşf edilmiş paytaxtı.   13°09′47″ c. e. 72°32′45″ q. u.
2 Andlar, Peru İnklərin yerləri Dağlıq keçidlərdə XV əsrdə inklər tərəfindən hazırlanmış və duz alınması üçün istifadə olunmuş terras formalı quyulu yerlərdir. Ərazidə toplanmış suyun günəş şüaları altında buxarlanmasından sonra yerdə qalan duzlar toplanır.   13°18′01″ c. e. 72°09′18″ q. u.
3 , Peru Naska xətləri Yalnız yüksəklikdən görünən 300-dən çox geometrik və canlı təsvirləridir. B.e. III-VI əsrlərinə aid edilir. Quraqlıq iqlim sayəsində günümüzə çatmışdır.   14°43′20″ c. e. 75°09′34″ q. u.
4 , Peru Sipan hörümçək torları Tanrı-hörümçək təsvir edilmiş Moçe sivilizasiyasına məxsus boyunbağılarıdır. B.e. I-II əsrlərinə aid edilən zinət əşyaları Sipan hakiminin məzarından aşkarlanıb. Hazırda Sipan hökmdar məzarları muzeyində saxlanılır.   6°42′18″ c. e. 79°53′57″ q. u.
5 , Peru Çan-Çan Bişmiş gildən inşa edilmiş ən böyük şəhərdir. Əsası b.e. XIV əsrində çimu sivilizasiyası tərəfindən qoulub.   8°06′38″ c. e. 79°04′29″ q. u.
6 Pasxa adası Moai tərəfindən ən geci 1000 il əvvəl hazırlanması ehtimal edilən, bəziləri monolit olan, insan başı formalı nəhəng daş heykəllərdir.  
7 , Braziliya Umahra baş geyimləri Rəngarəng tutuquşu lələklərinin insan saçları vasitəsi ilə bir-birinə bağlanması vasitəsiylə hazırlanan və Amazoniyanın simvolu olan baş geyimləridir.  
8 Rio-de-Janeyro, Braziliya İsa Məsihin heykəli İsa Məsihin 38 metr hündürlüyündə olan heykəlidir. Dünyada Ar-deko stilində hazırlanmış ən böyük heykəldir.   22°57′05″ c. e. 43°12′38″ q. u.

Seriya 2: Meksikadan Amerikaya

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
9 Cənubi Meksika Mayalıların ən böyük şəhəridir, b.e. VII əsrində inşa edilib, sivilizasiyanın memarlıq bacarığını, heykəltəraşlıq və yapışdırma relyef sahəsindəki bacarığını gözəl nümayiş etdirir.   17°28′59″ şm. e. 92°02′58″ q. u.
10 , Meksika Tula nəhəngləri B.e. X əsrində tayfası tərəfindən hazırlanmış nəhəng daş sütunlardır. Sütunlar tolteklərin tanrılarını qoruyan döyüşçülər formasında hazırlanmışdır. Başlarında lələklərdən hazırlanmış geyim olan döyüşçülər qılınc, ox və nizələrlə silahlandırılıblar.  
11 Mexiko, Meksika Dieqo Riveranın Nelson Rokfellerin sifarişi ilə işlədiyi nəhəng divar rəsmidir. Əsərdə kapitalizmkommunizm arasındakı qarşıdurma göstərilib. Rokfeller əsəri bəyənmədiyi üçün dağıdılmasını əmr verib. Nyu-Yorkda məhv edilmiş əsəri Rivera Mexikoda yenidən yaradıb.   19°26′08″ şm. e. 99°08′28″ q. u.
12 , Kolorado, ABŞ 1851-ci il revolveri ABŞ Vətəndaş müharibəsi zamanı istifadə olunmuş, Vəhşi Qərbin tabe edilməsindən sonra «Manifest Destiny» şüarı ilə açıq saxlanmasına icazə verilmiş, kütləvi istehsal olunan altı gülləli revolverdir.  
13 Qayalı dağlar kanyonu, Kolorado, ABŞ B.e. XI əsrində naməlum sirrli xalq tərəfindən inşa edilmiş kiçik qayalıq şəhəridir.   37°11′01″ şm. e. 108°29′19″ q. u.
14 , Virciniya, ABŞ Montiçello XVIII əsrin sonlarında Tomas Ceffersonun layihəsi əsasında onun üçün inşa edilmiş mülkdür. Bina ABŞ müstəqilliyinin simvolu hesab edilir.   38°00′32″ şm. e. 78°27′11″ q. u.
15 Nyu-York, Nyu-York, ABŞ Azadlıq heykəli İstiqlal bəyannaməsinin yubileyi münasibətilə fransız xalqı adından Fransa dövləti tərəfindən ABŞ-a hədiyyə edilmiş 46 metr hündürlüyü olan bürünc heykəldir.   40°41′21″ şm. e. 74°02′40″ q. u.
16 Manhetten, Nyu-York, ABŞ göydələni Dünyada ilk ofis göydələni. XX əsrin 50-ci illərinin ortalarında inşa edilmiş bina, memarlıqda sadəlik və funksionallığın etalonu hesab edilir.   40°45′30″ şm. e. 73°58′19″ q. u.

Seriya 3: Avstraliyadan Kambocaya

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
17 Sidney, Avstraliya Son klassik stildə, 1819-cu ildə inşa edilmiş kilsədir. Kilsənin memarı ingilis dustaq Frensis Qrinuemdir. Kilsənin inşası Sidneyin dustaqlar şəhərindən paytaxt şəhərə çevrilməsi prosesinin əsasını qoymuşdur.   33°52′10″ c. e. 151°12′40″ q. u.
18 Avstraliyanın şimalında Qayaüstü təsvirlər Əksəri bir-birinin üstünə keçən bir neçə yüz qayaüstü təsvir. Təsvirlərin əksəri 20-30 min il əvvəlki dövrə aid edilir.   12°25′16″ c. e. 132°40′23″ q. u.
19 Toracaland, İndoneziya Qayığa bənzər damları olan və insanın digər aləmlərdəki həyatını simvolizə edən qeyri-adi evlərdir. Bu cür evlər xoruz təsvirləri və dəfn zamanı qurban kəsilmiş camışların buynuzları ilə bəzədilir. Bu yer, tayfanın ölmüş sakinlərinin mütləq keçməli olduğu məkan hesab edilir.  
20 Toracaland, İndoneziya Ölülər şəhəri "Tau Tau" Toraca xalqının ölmüş nümayəndələrinin təsvir edildiyi taxta heykəllərdən ibarət şəhərcikdir. Heykəllər dəfn yerlərinin yuxarısındakı qayalıqlarda yerləşdirilir və onlar vasitəsiylə yaxınları ölmüş ailə üzvlərinin ruhları ilə əlaqə saxlayırlar.  
21 Yava, İndoneziya Borobudur Cənub yarımkürəsindəki qədim abidələr arasında ən böyük olanı, dünyanın ən böyük buddist məbəd kompleksidir.Buddistin nirvanaya gedən yolunu əks etdirir.   7°36′29″ c. e. 110°12′14″ q. u.
22 , Tailand Qızıl şir Qızıldan hazırlanmış və qiymətli daş-qaşlarla bəzədilmiş nəfis fil heykəlciyi. Heykəlcik 1420-ci ildə qüdrətli hökmdarın hakimiyyət üstündə fillər üzərində duelə çıxmış və nəticədə hər ikisi həlak olmuş oğullarının xatirəsinə hazırlanmışdır. tapılmış heykəlcik hazırda Ayutaya Milli Muzeyində saxlanılır. N/A
23 , Kamboca Anqkor Vat Hinduizmin baş tanrısı olan həsr edilmiş məbəd kompleksidir. XII əsrin ortalarında, kralı II Suryavarmana tərəfindən inşa etdirilmişdir. Kral məbədi sifariş edərkən daşlar üzərində səmavi həyatı əks etdirməyi qarşısına məqsəd qoymuşdu. 13°24′45″ c. e. 103°52′00″ q. u.
24 Anqkor, Kamboca Anqkor Txom şəhərində daş üzləri Anqkor Txom şəhəri onun banisi VII Cayyavarmananın hərbi triumfunu əks etdirən abidədir. Şəhərin mərkəzində isə Bayon buddist məbədi yerləşir. Məbədin bütün divarları müxtəlif insan üzlərini əks etdirən daş plitələrlə örtülmüşdür.   13°26′28″ c. e. 103°51′31″ q. u.

Seriya 4: Yaponiyadan Çinə

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
25 Tokio, Yaponiya Katana Samurayların əsrlərdir istifadə etdikləri və yapon mədəniyyətinin simvollarından biri hesab edilən samuray qılıncıdır.  
26 Himeci, Yaponiya Himeci qəsri Hime dağının ətəyində qəsrin inşasına XIV əsrin ortalarında (Muromati dövrü) başlanmışdır. Qəsr adını möhtəşəm ağ quşu xatırladan xüsusi forması və eleqant görünüşünə görə almışdır. Yaponiyanın dövrümüzə çatmış ən qədim qəsrlərindən biridir. Qəsr kompleksinə daxil olan 83 binanın hamısı ağacdan inşa edilmişdir.   34°50′22″ c. e. 134°41′28″ q. u.
27 Kyoto, Yaponiya Dzen stilində hazırlanmış bağı Ryöan-dzi 1450-ci ildə tərəfindən inşa etdirilmişdir. Məbədin havadarları Toyotomi HideyösiTokuqava İeyasu olmuşlar. Məbədin adı «əjdahanın dincəldiyi məbəd» anlamını ifadə edir.   32°02′04″ c. e. 135°43′06″ q. u.
28 Pekin, Çin Yasaq şəhər Yasaq şəhər dünyada ən böyük saray kompleksidir. Kompleksin ümumi sahəsi 720.000 kv.m.-dir. Kompleksə 8707 otaq (əfsanəyə görə 9999 otaqdır, lakin onlardan bəziləri gizli olduğundan bilinmir) daxildir.   39°54′53″ c. e. 116°23′26″ q. u.
29 Pekin, Çin İxeyuan yay sarayının parkı Pekin şəhəri yaxınlığında yerləşən, Tzin sülaləsi hökmdarlarının yay iqamətgahıdır. 3000-dən çox tikilinin daxil olduğu park kompleksi UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına salınmışdır.   39°59′51″ c. e. 116°16′08″ q. u.
30 Çin Böyük Çin səddi Qədim Çin memarlığının ən gözəl nümunələrindən biri olan və Çinin şimal sərhəddləri boyunca uzanan möhtəşəm divardır. İlkin hissələri e.ə. IV-III əsrlərdə inşa edilib. E.ə. 221-ci ildə Çinin birləşdirilməsindən sonra imperator Sin Şi Xuandi imperiyanın şimal və şimal-qərb sərhədlərinin köçəri xalqların hücumlarından qorunmasını təmin etmək üçün səddin davamının inşa olunmasını əmr etmişdir.   40°25′ c. e. 116°05′ q. u.
31 Sian, Çin Terrakota ordusu 8099 Çin döyüşçüsü və onların atlarının tam ölçülü heykəllərinin dəfn edildiyi yerdir. 1974-cü ildə imperator Sin Şi Xuandinin məzarının yanında aşkar edilib.   34°23′05″ c. e. 109°16′23″ q. u.
32 Şanxay, Çin Min sülaləsinin çinisi Çində kəşf olunmuş çini qablar Çin mədəniyyətinin simvollarından biri hesab edilməklə dünyanın ən məşhur muzeylərinin kolleksiyalarını bəzəyir. Min sülaləsi dövründə (13681644) istehsal edilmiş çini məhsulları isə öz incəliyi və naxışları ilə daha məşhurdur. Şanxay muzeyi dünyada ən böyük Min çinisi kolleksiyalarından birinə malikdir.

Seriya 5: Hindistandan Şri-Lankaya

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
33 Kəlkətə, Hindistan İlahə Durqa İlahə-döyüşçü Durqa şeytanlarla savaşaraq tanrıları və yer üzündə sabitliyi qoruyur. Bu ilahə adətən on əlli, şir və ya pələng üzərində təsvir edilir. İlahənin əllərində silahlar və ya lotus gülü, üzündə isə sakit təbəssüm olur. Əlində heç nə olmayan ilahə fiqurlarının barmaqları müxtəlif simvolik formalarda təsvir edilir.  
34 Şri-Lanka Dəniz səviyyəsindən 370 metr, ətraf düzənlikdən isə 170 metr yüksəklikdə yerləşən qayalıq yayladır. Yayla Şri-Lanka adasının mərkəzində yerləşir. 1982-ci ildən Siqiriya UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına salınmışdır. Yaylada 470-480-ci illərdə kral Kasiyapa tərəfindən qala divarları ilə əhatə olunmuş və mərkəzində saray yerləşən şəhər salınmışdır. Şəhərin xarabalıqları dövrümüzə çatmışdır.   7°57′25″ c. e. 80°45′35″ q. u.
35 , Şri-Lanka Nəhəng Budda heykəli Nəhəng Budda heykəli təxminən 1180-ci illərdə hazırlanmışdır. Hündürlüyü 40 metrə yaxındır. Nəhəng qranit qayadan yonulmuş heykəldə Budda uzanmış vəziyyətdə təsvir olunub.   7°57′58″ c. e. 81°00′17″ q. u.
36 Kandi, Şri-Lanka Bu dişin sehrli gücə malik olmasına inanılır: dişə sahib olan hakimiyyətin sonsuz gücünə də sahib olur. Buna görə də dişin sahibi hökmdar sülaləsi hesab edilir. Təxminən e.ə. 540-cı ildə Buddanın kremasiyasından sonra dörd dişi qalmışdır ki, onlar da dünyanın müxtəlif hissələrində saxlanılır.   7°17′38″ c. e. 80°38′19″ q. u.
37 , Hindistan Koççi ədviyyatları Əsrlər boyu Koççi ədviyyat ticarətinin mərkəzi olmuşdur. Şərqdən gələn bütün ədviyyat tacirləri bu şəhərdən keçmişlər ki, bu da şəhərin tarixində öz izini qoymuşdur.  
38 , Hindistan Minakşi məbədi Hindistanın Tamilnad ştatının Maduray şəhərində yerləşən hinduist məbədidir. Tanrı Şivanın arvadlarından biri olan ilahə şərəfinə adlandırılıb. Şəhərin düz mərkəzində yerləşən məbədin ətrafında hər il müxtəlif bayramlar və rituallar keçirilir. 258 metr uzunluğu, 223 metr eni olan məbədin hündürlüyü 51.9 metrdir.   9°55′10″ c. e. 78°07′10″ q. u.
39 Caypur, Hindistan 1727—1734-cü illərdə racput maharacası II Savay Cay Sinqh tərəfindən, bir qədər əvvəl inşa etdirdiyi şəhərdə yaradılmış rəsədxanadır. Bu həmin hökmdar tərəfindən Hindistanda inşa etdirilmiş beş rəsədxanadan ən böyüyü və ən yaxşı saxlanılmış olanıdır. Rəsədxanadakı ölçü alətləri nəhəng ölçülərinə görə fərqlənir. Cantar-Mantar rəsədxanasındakı günəş saatı dünyanın ən böyük günəş saatı hesab edilir (27 metr diametrində).   26°55′29″ c. e. 75°49′30″ q. u.
40 Aqra, Hindistan Tac Mahal Camna çayının sahilində yerləşən türbə-məsciddir (memar Ustad İsa, Əhməd Lahauri və başqaları). Əmir Teymurun nəslindən olan Böyük Moğol İmperiyasının sultanı Şahcahan tərəfindən ölmüş həyat yoldaşı Mümtaz Mahalın xatirəsini əbədiləşdirmək üçün inşa etdirilib. Sonradan sultan özü də burada dəfn olunub.   27°10′29″ c. e. 78°02′31″ q. u.

Seriya 6: Özbəkistandan Suriyaya

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
41 Səmərqənd, Özbəkistan Səmərqənd kaşıları Səmərqənd Özbəkistanın ikinci ən böyük şəhəridir. Bu şəhər Teymurilər dövlətinin paytaxtı olmuş, Əmir Teymurun hakimiyyəti dövründə şərqin ən məşhur və istedadlı sənətkarları bu şəhərin inşasına cəlb edilmişdir. Şəhər binalarının inşasında istifadə edilmiş kaşılar rəngarəngliyi və incəliyi ilə diqqət çəkir. Onların ən gözəl nümunələri Teymur və onun nəvəsi Uluqbəyin dəfn edildiyi Əmiri-Gur türbəsinin inşası zamanı istifadə olunub. Türbə inşa olunub.   39°38′54″ c. e. 66°58′08″ q. u.
42 Buxara, Özbəkistan Buxaranın ticarət qübbələri Orta əsrlərdə şərqin ən böyük mədəniyyət və ticarət mərkəzlərindən biri olmuş Buxara şəhərində ticarətin mərkəzi olmuş xüsusi gümbəzli tikililər əsasən XVI əsrdə inşa edilmişdir. Hazırda da həmin binalar inşa edildiyi məqsədlə istifadə olunur.   39°46′41″ c. e. 64°25′23″ q. u.
43 Bakı, Azərbaycan Atəşgah Qədim dövrlərdə yerli əhali yerdən çıxan təbii alovu ilahiləşdirirdi. «Atəşgah» süzü «Atəş evi» və ya «Alov yeri» anlamını verir. Məbədin qədim inşa tarixi bilinməsə də, bu ərazilərdə atəşə inanmanın çox qədim kökləri olduğu məlumdur. Bu ərazilərin yerdən çıxan alovu Zərdüştü qədim dini inanc sistemi və fəlsəfi düşüncəsini formalaşdırmağa ilhamlandırmışdır. O, təxminən 2.5 min il əvvəl bu ərazilərdə olmuş, bu qəribə alovlarla qarşılaşmış və onlarda tək tanrını görmüşdür. Lakin, həmin dövrdə bütün dinlər çoxtanrılı idi. Bu hadisə din tarixinin ən mühüm hadisələrindən biri idi. Çünki, məhz bu ərazilərdə tək tanrıya inamın əsası qoyulmuşdur. Azərbaycanda İslamın yayılmasından sonra, XVII-XVIII əsrlərdə baxımsız qalmış məbəd qismən Hindistandan gələn tacirlər tərəfindən bərpa və istifadə olunmuşdur.   40°24′55″ c. e. 50°00′31″ q. u.
44 İsfahan, İran İmam məscidi Məscid cənub tərəfində yerləşir və ən gözəl nümunələrindən biri hesab olunur. İsfahanın ən böyük məscididir.   32°39′16″ c. e. 51°40′39″ q. u.
45 Şiraz, İran Fars xalçası fars mədəniyyəti və incəsənətinin önəmli hissəsidir. Xalçaçılığın İran ərazisində tarixi qədim olmaqla, Əhəmənilər dövrünə qədər gedib çıxır. Son orta əsrlər dövründən etibarən fars xalçaları Avropada da yüksək qiymətləndirilir.  
46 Kirmanşah ostanı, İran Bisütun kitabəsi Ekbatan xarabalıqlarından cənub-qərbdə, müasir KirmanşahHəmədan şəhərləri arasında Bisütun qayası üzərində Əhəməni hökmdarı I Daranın sifarişi ilə üç dildə (, elamakkad) mixi yazı ilə yazılmış və e.ə. 523-521-ci illərdə baş vermiş hadisələrdən bəhs edən kitabədir. Kitabə qədim dillərin və əlifbaların oxunmasında açar rolunu oynayıb.   34°23′26″ c. e. 47°26′09″ q. u.
47 Fars ostanı, İran Persepolis Əhəmənilərin qədim paytaxtının qalıqlarıdır. Şəhər Makedoniyalı İskəndər tərəfindən dağıdılıb. Şərq ədəbiyyatında Təxti-Cəmşid adı ilə də məşhurdur.   29°56′04″ c. e. 52°53′25″ q. u.
48 Dəməşq, Suriya Dəməşqin qədim məhəlləsində yerləşən tarixi bazar küçəsidir. Suriyanın ən böyük və mərkəzi bazarıdır.   33°30′39″ c. e. 36°18′03″ q. u.

Seriya 7: İordaniyadan Efiopiyaya

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
49 İordaniya Petra Nəbatilər dövləti paytaxtıdır. Yunan mənşəli olan bu sözün mənası "daş" deməkdir. Nəbatilər öz evlərini dağın qoynunu oyaraq düzəltdiklərinə görə ora belə adlandırılmışdır. 1812-ci ildə tərəfindən kəşf edilmişdir.   30°19′44″ c. e. 35°26′26″ q. u.
50 , İordaniya Madaba şəhərindəki pavoslav Müqəddəs Georgi kilsəsinin döşəməsində mazoik xəritədir. VI əsrə aid xəritədə Müqəddəs torpaqlarYerusəlim detallı təsvir edilmişdir. Panno Müqəddəs torpaqların ilk xəritəsi hesab edilir.   31°43′03″ c. e. 35°47′39″ q. u.
51 Yerusəlim, İsrail Məbəd dağı Yerusəlimin Qədim şəhər hissəsinin cənub-şərqində yerləşən dağ, iudaizm və islamda müqəddəs hesab edilən yerdir. Müasir dövrdə qala divarları ilə əhatə olunmuş Məbəd dağı Qədim şəhərin digər hissələrindən ayrılır. Məbəd dağında islam dinində müqəddəs yerlər hesab edilən Qübbətüs-SəhraMəscidül-Əqsa yerləşir.   31°46′40″ c. e. 35°14′08″ q. u.
52 Aksum, Efiopiya Aksum stellaları Aksumda, əksəri b.e. IV əsrinin sonlarında hazırlanmış 200-dən çox bazalt stella qeydə alınmışdır ki, onların da ən böyüyünün hündürlüyü 33 metrdir. 14 mərtəbəli bina hündürlüyündə olan həmin stella hazırda aşmış vəziyyətdədir. Dik vəziyyətdə olan ən böyük stellanın hündürlüyü isə 21 metrdir.   14°07′ c. e. 38°44′ q. u.
53 , Efiopiya Məryəmin möcüzələri əlyazması İsanın anası Məryəmin müxtəlif möcüzələrindən bəhs edən illüstrasiyalarla zəngin qədim əlyazmadır. Əlyazma Efiopiyanın qədim dillərindən olan yazılıb.   14°22′21″ c. e. 39°17′24″ q. u.
54 Lalibela, Efiopiya Lalibela qaya kilsələri XII əsrdə inşa edilmiş 11 qaya kilsə kompleksidir. Efiopiya ənənəsində kilsələrin mələklərin köməkliyi ilə inşa edildiyinə inanılır.   12°01′54″ c. e. 39°02′28″ q. u.
55 Lalibela, Efiopiya Lalibela xaçı Efiopiyanın ən müüm dini və tarixi artefaktlarından biri hesab edilən böyük, bəzəkli qızıl xaçdır. Xaç XII əsrə aid qaya kilsədə saxlanılır və keşişlər həmin xaç vasitəsiylə xeyir-dua verirlər. Xaçın şəfalı gücü olduğuna inanılır.   12°01′54″ c. e. 39°02′28″ q. u.

Seriya 8: Malidən Misirə

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
56 , Mali Cənnə Böyük məscidi Sudan-Sahel memarlıq üslubunun ən böyük nailiyyətlərindən biri və çoxlu memarların təxəyülünün məhsulu olan böyük çiy kərpic tikilisidir. Məscid Malinin Cənnə şəhərində Bani çayının çaybasar hissəsində yerləşir. Bu yerdə ilk məscid XIII əsrdə tikilib, lakin hazırkı struktur 1907-ci ilə təsadüf edir. Eləcə də, Cənnə icmasının mərkəzi olan bu yer Afrikanın ən məşhur memarlıq abidələrindən biridir.   13°54′19″ c. e. 4°33′20″ q. u.
57 , Mali Doqonların qayaüstü təsvirləri Bəzi tədqiqatçıların ən erkən nümunələrini XIII əsrə aid etdikləri qayaüstü təsvirlərdir. Təsvirlər daim yenilənir. Hər üç ildən bir bu təsvirlərin olduğu ərazidə sünnət ritualı həyata keçirilir.  
58 , Mali Doqonların maskaları Doqonların rəqs zamanı istifadə etdikləri maskalardır. Onlar müqəddəs hesab edilirlər və adi insanların həmin maskaların harda və necə saxlanması haqqında məlumatı olmur.  
59 Tripoli, Liviya Leptis-Maqna Müasir Liviya ərazisindəki tarixi (müasir dövrdə Tripolitaniya) vilayəti ərazisində yerləşən qədim şəhərin qalıqlarıdır. Şəhər Roma imperiyası dövründə çiçəklənmə dövrünü yaşayıb. Şəhərin xarabalıqlar Aralıq dənizi sahilində, Tripoli şəhərindən 130 km şərqdə, Homs ərazisində yerləşir. Planlaşdırma xüsusiyyətlərinə görə bu şəhər "Afrika Roması" adlandırılmışdır. Şəhərin təxminən e.ə. XI əsrdə salınması ehtimal edilir.   32°38′21″ c. e. 14°17′26″ q. u.
60 , Liviya anbarları Daş, gips və gildən istehsal edilmiş taxıl anbarlarıdır. Sakinlərin ən qiymətli məhsullarının qorunması üçün anbarların ətrafında qala divarları inşa edilmişdir. Bu anbarlarda təkcə taxıl yox, zeytun, şərab və sair məhsullar da saxlanmışdır. Anbarın divarları çox qalındır. Buna görə də ərazidə xüsusi havalandırma sistemi yaradılmışdır.   32°02′41″ c. e. 12°09′53″ q. u.
61 Misir Xeops ehramı Qədim Misir memarlığının ən məşhur nümunəsi, Dünyanın yeddi möcüzəsindən biri, Dünyanın yeni yeddi möcüzəsi sırasına düşməyə namizəd olmuş məşhur memarlıq abidəsidir.   29°58′45″ c. e. 31°08′03″ q. u.
62 Qahirə, Misir Firon Tutanxamonun mumiyasının qızıl dəfn maskası Misirin XVIII sülaləsinin incəsənət nümunələri arasında ən məşhur əsərlərdən biri hesab edirlər. Maskada gənc firon sıralı baş geyimində təsvir edilir. Onun başının qabağında çalağan və ilan fiqurları durur. Maskanın sinəsinə çiyin tərəflərdə şahin fiqurları ilə bəzədilmiş zəngin boyunbağı düşür.   30°02′52″ c. e. 31°14′00″ q. u.
63 Edfu, Misir Edfu məbədi Edfu məbədi Nil çayının qərb sahilində, yunan-roma dövründə Apollonopolis Maqna adı ilə məşhurlaşmış qədim Edfu şəhərində yerləşən məbəddir. Bu məbəd Qədim Misir məbədləri arasında dövrümüzə ən yaxşı çatmış məbəddir. Ptolomeylər sülaləsi dövründə(e.ə. 237-57-ci illər) inşa edilmiş məbəd tanrı Horusa həsr edilmişdir.   24°58′40″ c. e. 32°52′24″ q. u.
64 Luksor, Misir Nefertarinin II Ramzesin birinci həyat yoldaşı Nefertari Merenmutun türbəsidir. Türbə ictimayətə bağlıdır. Türbənin daxilində Qədim Misirin ən yaxşı saxlanılmış və ən zəngin interyerlərindən biri, çoxsaylı divar təsvirləri aşkarlanmışdır. Divar təsvirlərində Nefertarinin ölümündən sonra Yeraltı dünyaya səfəri və yenidən doğulması göstərilir.   25°43′40″ c. e. 32°35′33″ q. u.

Seriya 9: Türkiyədən Almaniyaya

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
65 Kappadokiya, Türkiyə Dərinquyu yeraltı şəhəri Təxminən VI-X əsrlərdə inşa edildiyi güman olunan yeraltı şəhərdir. Yerin 85 metr dərinliyində yerləşən və səkkiz təbəqəli olan şəhərin ümumi sahəsi 1500 m²-dir. İlkin olaraq şəhər yerli əhali tərəfindən yürüşlərdən qorunmaq üçün istifadə olunmuşdur. Sonradan erkən xristianlar bu erkən xristianlaq sığınacaq tapmışlar. 1963-cü ildə kəşf edilmiş şəhər qismən tədqiq olunduqdn sonra 1965-ci ildə turistlər üçün açıq elan edilmişdir.   38°22′33″ c. e. 34°44′10″ q. u.
66 İstanbul, Türkiyə Aya Sofya Əvvəl provoslav kilsəsi, daha sonra məscid, hal-hazırda isə muzey olan məbəddir. Bizans dövrunə aid olan Aya Sofya Bizansın "qızıl əsrinin" simvoludur. 537-ci ildə I Yustinianın sifarişi ilə inşasına başlanmışdır.   41°00′31″ c. e. 28°58′48″ q. u.
67 Moskva, Rusiya Moskva metropoliteni Dünyanın ən böyük metropoliten sistemi olan Moskva metrosu həm də dünyada ikinci ən çox istifadə olunan metrodur. 1935-ci ildə açılmış metropoliten daha çox stansiyalarının müxtəlif tərtibatları ilə məşhurdur. Bu stansiyalar sosial-realizmin gözəl nümunələridir.  
68 , Rusiya Rusiya şimalındakı ən böyük xristian qalası və dini mərkəzi olmuşdur. SSRİ dövründə QULAQ həbsxanası kimi işlədilmişdir.   65°01′28″ c. e. 35°42′38″ q. u.
69 Sankt-Peterburq, Rusiya I Pyotrun domiki hazırda Sankt-Peterburq şəhərinin yerləşdiyi keçmiş bataqlıq ərazisində inşa edilmiş ilk tikilidir. I Pyotrun yaşadığı taxta evdə onun şəxsi əşyaları saxlanılır. Ev 1703-cü ilin mayında üç gün ərzində inşa edilmişdir.   59°57′12″ c. e. 30°19′51″ q. u.
70 , Polşa Veliçka duz şaxtaları XIII əsrdən 2007-ci ilə kimi istifadə olunmuş nəhəng duz şaxtaları sistemidir. Bu tip şaxtalar arasında dünyada ən qədimlərindən biridir. Şaxtalarda fəaliyyət göstərən işçilərin yaşaması üçün duz otaqlar, kilsə və sair də var.   49°58′58″ c. e. 20°03′20″ q. u.
71 Berlin, Almaniya Volkswagen Volkswagen (VW) şirkəti tərəfindən 1938-2003-cü illərdə istehsal olunmuş, həm də "Volkswagen Type 1" adıyla tanınan ekonomik maşın modelidir. Hitlerin şəxsi göstərişi ilə hazırlanıb və ilk milli alman avtomobilidir.  
72 Dessau, Almaniya Bauhauzda Brno stulu (model MR50) tərəfindən 1929-1930-ci illərdə dizayn edilmiş konsol stuldur. Stul Çexiyanın Brno şəhərindəki üçün hazırlanmışdır.  

Seriya 10: Bosniyadan Fransaya

Ərazi Xəzinə Qısa təsvir Şəkil Koordinantları
73 Mostar, Bosniya və Herseqovina Mostar körpüsü Neretva çayı üzərində Memar Sinanın şagirdi Memar Hayreddin tərəfindən 1566-cı ildə inşa edilən körpüdür. Sultan Süleyman Qanuninin sifarişi ilə inşa edilmiş körpü, Balkanlarda İslam memarlığının ən nümunəvi əsərlərindən sayılır. Bu körpü Xorvat-Bosniya müharibəsi zamanı Xorvat hərbi qüvvələri tərəfindən 1993-cü ilin noyabrın 9-da dağıdılıb. Sonralar körpünün yenidən tikilməsi üçün layihə hazırlandı. Körpü 23 iyul 2004-cü ildə yenidən bərpa olunduqdan sonra açıldı.   43°20′13″ c. e. 17°48′53″ q. u.
74 Afina, Yunanıstan Parfenon Afina Akropolunun mərkəzində yerləşən, e.ə. V əsrə aid məbədin qalıqlarıdır. Qədim Yunanıstan mədəniyyətinin simvollarından biri hesab edilən məbəd, incəsənətin inkişafının müxtəlif dövrlərinə bu və ya digər dərəcədə təsir etmiş, romantizm hərəkatına təkan vermişdir.   37°58′17″ c. e. 23°43′35″ q. u.
75 Roma, İtaliya Panteon Romanın mərkəzində yerləşən "Bütün Tanrılar məbədi"dir. Məbəd dünyada ən qədim və ən böyük beton gümbəzə malikdir. Qədim Roma memarlığının ən məşhur nümunələrindən biri hesab edilir.   41°53′54″ c. e. 12°28′36″ q. u.
76 Florensiya, İtaliya İntibah dövründə Florensiyanın ən nüfuzlu ailəsi olmuş Mediçilərin sifarişi ilə Mikelancelo tərəfindən inşa edilmiş kapelladır.   43°46′30″ c. e. 11°15′12″ q. u.
77 Venesiya, İtaliya Kanal Qrande Venesiya şəhərini iki yerə bölən şəhərin ən böyük kanalıdır. Kanal hər iki tərəfdən mühüm memarlıq abidələri hesab edilən binalarla əhatə olunmuşdur. Kanal boyunca gəzməklə müxtəlif memarlıq üslublarında inşa edilmiş əsərlərlə tanış olmaq olar. Kanalın kənarında 100-ə yaxın saray var ki, ona görə bəzən ona "Saray Kanalı" da deyirlər.   45°26′12″ c. e. 12°19′59″ q. u.
78 Madrid, İspaniya Gernika Pablo Pikassonun 1937-ci il 26 fevral alman və italyan hava qüvvələrinin İspaniyanın Basklar ölkəsi regionunda Gernikanın bombardman edilməsinə həsr olunmuş məşhur əsər.   45°26′12″ c. e. 12°19′59″ q. u.
79 Qranada, İspaniya Əlhambra sarayı İspaniyanın Qranada şəhərində yerləşən İslam mədəniyyətinin ən məşhur tikililərindən biri. Əlhambra sarayının tikintisinə 1232-ci ildə Qranada əmirliyinin əmiri Məhəmməd Bin Nəsr dövründə başlanmışdır. Sarayın daxili tərtibatı, Məhəmməd Bin Ahmerdən sonra hakmiyyətə gəlmiş, Əbu Abdullah Məhəmməd, Əbu Həccac Yusif və V Məhəmməd tərəfindən Əlhambra sarayına əlavələr edilmiş və tikilinin daxili və xarici genişləndirilmişdir.   37°10′37″ c. e. 3°35′24″ q. u.
80 Şartr, Fransa Qotik memarlığın ən gözəl nümunələrindən biridir. Daha çox rəngarəng və möhtəşəm vitrajları ilə məşhurdur. Xristian məbədi olmasına baxmayaraq paqan simvolizmi ilə zəngindir. Mərkəzində mərmər labirint yerləşir.   48°26′50″ c. e. 1°29′16″ q. u.

Qeydlər

  1. Əksər müasir mənbələr, o cümlədən 2006-12-31 at the Wayback Machine şəhərin salınma tarixini e.ə. 1100-cü il kimi qeyd etsələr də, BSE-də başqa tarix qeyd edilir — [ölü keçid].

Ədəbiyyat

  • Cruickshank, Dan. . Weidenfeld & Nicolson (hardback). 17 February 2005. ISBN 978-0-297-84399-3.
  • Cruickshank, Dan. . Phoenix Books (paperback). 6 October 2005. ISBN 978-0-7538-1947-0.

Ev üçün buraxılış

Serialın rəsmi BBC DVD-si 19 may 2008-ci ildə satışa çıxarılıb. DVD formatda satış lisenziyası müxtəlif ölkələrdə müxtəlif şirkətlərə satılıb.

Xarici keçidlər


Həmçinin bax

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023