12 avqust 2009-cu ildə Afrikanın qərb sahillərində isti tropik dalğa yaranaraq, Atlantik okeanına daxil olub və qərbə doğru irəliləyir. ABŞ Milli Qasırğa Mərkəzinin mütəxəssisləri dalğanın tropik siklonlardan birinə çevrilmə ehtimalının yüksək olacağını proqnozlaşdırmışdılar, çünki onun hərəkəti geniş ərazidə başlayıb, yağış və tufan aktivliyi ilə müşayiət olunurdu. Sinoptiklərin proqnozlarına əsasən tropik dalğa avqustun 13-də Kabo-Verde adalarının cənubunda dərin aşağı təzyiq sahəsi yaradır.

Azor antisiklonunun sərhədindən qərbə doğru hərəkət edən çökəklik güclənməyə davam edir və avqustun 16-na keçən gecə ABŞ Milli Qasırğa Proqnozlaşdırılması Mərkəzi meteoroloji peyklərdən alınan görüntülərə əsaslanaraq, tropik fırtına kateqoriyasına keçirərək ona Bill adını verdi. Konvektiv axınların təşkilinin aydın daxili strukturunun olmaması səbəbindən fırtına sürətini artıra bilmədi, lakin avqustun 16-da günortadan sonra fırtına hava axınının əyri konveksiya zolağına girərək siklon fırlanmasının açıq spiralını əmələ gətirdi və o andan Bill sürətlənməyə başladı. Avqustun 16-da günün sonunda fırtınanın mərkəzində kompakt və kütləvi ildırım buludları meydana çıxdı ki, bu da sinoptiklərə tropik fırtınasının qasırğa gücünə inkişafını proqnozlaşdırmaq üçün hər cür əsas verirdi..

Avqustun 17-də, konvektiv axınların kütləvi dərin sahəsi olan siklonun kompakt fırlanma spirali sahəsində, fırtınanın aydın şəkildə müəyyən edilmiş gözü meydana gəldi, bundan sonra ABŞ Milli Qasırğa Proqnozlaşdırılması Mərkəzi tropik qasırğanın 2009-cu ildə Atlantik qasırğası mövsümündə ilk dəfə olaraq qasırğanın formalaşmasına yaxınlaşdığını açıqladı. Günortadan sonra ABŞ Milli Okean və Atmosfer Administrasiyasının meteoroloji tədqiqatı küləyin davamlı sürətini 85 km/saat və atmosfer təzyiqi 729 millimetr civə səviyyəsində qeydə alıb. Avqustun 18-də səhər saatlarında Bill Saffir-Simpson şkalası üzrə 2-ci kateqoriyalı qasırğaya çevrildi və isti okean cərəyanı sahəsi və yüksək rütubətli atmosfer zonası da daxil olmaqla əlverişli hava şəraiti olan ərazidə olduğu üçün güclənməyə davam etdi. Avqustun 18-i günortadan sonra Bill qasırğası 65 kilometr diametrli fırtınanın bir gözü ilə qaldığı üçün siklon güclənməyə davam etdi. Qasırğanın mərkəzi demək olar ki, tamamilə simmetrik olur. Avqustun 19-da səhər tezdən Bill qasırğası 3-cü kateqoriyaya qədər güclənir. Həmin gün küləklərin davamlı sürəti maksimum intensivliyinə 215 km/saat-a çatır.

Avqustun 19-da qasırğanın parametrləri sabitləşir, bunun əsas səbəbi hava axınlarının daha güclü konveksiyasının yaranmasına mane olan mülayim küləyin kəsilməsi olub. Növbəti günün əvvəlindən eyni külək kəsiminin artması ilə əlaqədar olaraq, qasırğa günortadan sonra üçüncü kateqoriya qasırğasına çevrilərək gücü zəifləməyə başladı. Avqustun 21-nə keçən gecə Bill qısa müddətə 4-cü kateqoriya qasırğasına qədər gücləndi və həmin günün səhəri yenidən zəiflədi. Bundan əlavə, siklonun daxili strukturunda struktur dəyişiklikləri baş verməyə başladı ki, bu da onun intensivliyinin daha da azalmasına səbəb oldu. Bu zaman Bill Azor antisiklonunun təsir zonasının qərb sərhədinə çataraq şimala doğru hərəkət vektorunu dəyişdi.

Avqustun 22-də axşam saatlarında (Ümumdünya vaxtı) Bill Amerika Birləşmiş Ştatlarının Şərq sahil bölgəsində olduğu zaman birinci kateqoriyaya qədər zəifləmişdi. Siklon uzun müddət 1-ci kateqoriyalı qasırğanın parametrlərini saxlayıb, yol boyu öz hərəkət istiqamətini şimaldan şimal-şərqə dəyişərək Azor antisiklonunun bölgəsini əhatə edib. Avqustun 24-nə keçən gecə Atlantik okeanının yüksək enliklərində və sərin sularında olan Bill tropik siklonun xüsusiyyətlərini sürətlə itirməyə başladı. Bir neçə saat sonra, avqustun 23-ü, günün əvvəlində Bill qasırğası intensivliyini tropik fırtına səviyyəsinə endirərək küləyin sürəti 120 km/saat olmaqla Kanadanın Nyufaundlend əyalətindəki Burin yarımadasını bürüdü. Şərq-şimal-şərq istiqamətində irəliləyən Bill bir neçə saat ərzində tropik fırtınanın bütün xüsusiyyətlərini itirərək, ekstratropik siklon kimi Atlantik okeanını keçdi və okeanın şərq hissəsində parçalanaraq nəhayət, Böyük Britaniyanın qərbində güclü leysan yağışlarına səbəb oldu.

18 avqust 2009-cu ildə Bermud Fövqəladə Hallar İdarəsi yerli sakinlərə Bill qasırğası haqqında öncədən məlumat verdi. Əmək, Sosial məsələlər və Mənzil Təsərrüfatı Departamentinin daimi katibi Derrik Binns deyirdi: "Biz fırtına yaranandan bəri hər dəqiqə onu izləyirik və düşünürəm ki, yerli sakinləri məlumatlandırmaq çox vacibdir ki, onlar evakuasiyanın zəruri olub-olmadığına əmin olsunlar." Adaların sakinlərinə evlərinin təhlükəsizlik cihazlarını yoxlamaıarı tövsiyə edilib, gəmilərin sahiblərinə isə gəmilərinin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bütün lazımi işləri yerinə yetirmək tapşırılmışdı. Avqustun 20-də də hazırlıq işləri uzadıldı, çünki avqustun 22-də səhər saatlarında Böyük Britaniyanın dəniz ərazilərindən 480 kilometr qərb-cənub-qərbdə qasırğa gözlənilirdi. Avqustun 21-i axşam saatlarında Müqəddəs Corc Parişini L. F. Veyd beynəlxalq hava limanı ilə birləşən Kozuvey körpüsü bağlanır və onlar arasında bərə reysləri avqustun 23-dək dayandırılır. Avqustun 21-i axşam saatlarında Bermud adalarında qeydə alınan fırtınalı küləyin şiddəti qasırğa gücünə çatırdı.

Qasırğanın Proqnozlaşdırılması Mərkəzinin xəbərdarlıqlarına uyğun olaraq, Atlantic Beach-dəki bütün yanğınsöndürmə bölmələri hazır vəziyyətə gətirilib.Nyu-Yorkun Lonq-Aylend şəhərinin yerli hökuməti də ağacların hündür budaqlarının kəsilməsi işləri də daxil olmaqla möhkəm hazırlıqlara başladı. Avqustun 17-də ABŞ Ordu komandanlığı onların fasiləsiz enerji təchizatını təmin etmək üçün sahilyanı 30 əsas binanı müəyyənləşdirir. Yerli sakinlər ərzaq və zəruri əşyalar ehtiyatı saxlamağa çağırılır. Təxmini hesablamalara görə, şərq sahillərində qasırğa baş verərsə, 650 mindən çox sakinin evi damsız qala bilərdi.

Avqustun 20-də fövqəladə halların idarə olunması agentliyinin Massaçusets bölməsi ABŞ Milli Hava Xidməti ilə fırtına xəbərdarlığının verilməsi zərurəti ilə bağlı bir neçə video konfrans keçirdi. Həmin vaxt qasırğa ştata kifayət qədər yaxın idi, ona görə də ştatda fövqəladə vəziyyətin mümkün tətbiqi tamamilə doğru addım idi.

Kanadanın Qasırğanın Proqnozlaşdırılması Mərkəzinin rəhbəri Piter Bouyer Yeni Şotlandiya əyalətinin sakinlərinə meteoroloji vəziyyəti daim izləməyi və bütün zəruri tədbirləri görməyi tövsiyə edirdi. Onun sözlərinə görə, "Kanadanın şərqinə qasırğanın gəlməsi demək olar ki, qaçılmazdır, lakin qasırğanın dənizin sahilyanı ərazilərini bürüyəcəyini və ya daha da içərilərə doğru gedəcəyini söyləmək hələ tezdir. Qasırğa bura hələ çox uzaqdır ki, bu barədə hər hansı bir əminliklə danışmaq mümkün deyil". Halifaks Beynəlxalq Hava Limanında onlarla reys ləğv edilib, Yeni Şotlandiya ilə Nyufaundlend arasında bərə reysləri müvəqqəti olaraq dayandırılmışdır. Şərq sahili boyunca ExxonMobil şirkəti 200-ə yaxın əməkdaşını təxliyə etdi. Avqustun 22-də səlahiyyətlilər qasırğanın keçməsi zamanı Yeni Şotlandiya əyalətində bütün parkların və meşə sahələrinin bağlandığını elan etdilər..

Avqustun 22-də Kanada Meteorologiya Agentliyi Şelbern qraflığının (Yeni Şotlandiya) Çarlzvil şəhərindən Halifaks bələdiyyəsinin Ekam Sekam şəhərinə qədər bütün ərazilər üçün tufan xəbərdarlığı edir. Bir neçə saat sonra Kanadanın şərq sahillərinin bütün ərazilərinə tufan xəbərdarlığı edilir, avqustun 23-nə keçən gecə də Nyufaundlend ştatının Stone Cove və Cape Bonavista arasında yerləşən əraziləri üçün də xəbərdarlıq edilir. Nyufaundlend əyalətində iki köhnə yaşayış binasından təxminən 150 nəfər təxliyə edilir, Anaheym şəhərində (Saskaçevan) tropik elementin mümkün təsiri ilə əlaqədar fövqəladə vəziyyət elan edilir.

Avqustun 25-də İrlandiyanın milli meteoroloji xidməti Met Éireann, İrlandiyanın cənubundakı ərazilər üçün fırtına xəbərdarlığını edir və təhlükə dəniz zonasını keçməyincə kiçik gəmilərin və qayıqların dənizə çıxmamasını tövsiyə edir. Meteoroloqlar ölkə ərazisində 25 mm-ə qədər yağıntının olacağını proqnozlaşdırırdılar.

Böyük Britaniyanın meteorologiya agentliyi Met Office sürəti 65 km/saata çatan güclü küləyin, eləcə də ölkənin bəzi yerlərində leysan yağışlarının və yağıntının 25 mm-ə qədər keçəcəyini proqnozlaşdırırdı.

Bill qasırğasının xarici zonası güclü yağışlar gətirməklə Massaçusetsdən keçir. Yağıntının maksimum həddi 95 millimetr olmaqla Kinqstonda qeydə alınır. Avqustun 21-dən 22-nə keçən gecə ştatın şərq hissəsindəki əksər ərazilərə güclü yağış yağıb, yağıntının miqdarı 50 mm-dən çox olub. Lonq-Aylənd çimərlik ərazisinə ciddi ziyan dəyib və bəzi ərazilərdə dağıntılar 1985-ci ildə Qloriya qasırğasının törətdiyi dağıntılardan daha çox olur. Şimali Karolina sahillərində hündürlüyü üç metrə çatan dalğalar qeydə alınır. Raytsvill çimərliyində 30-a qədər üzgüçü yüksələn və çoxalan dəniz dalğalarından və əks cərəyanlardan xilas edilib, bir nəfər isə xəstəxanaya yerləşdirilir.

Virciniya və Delaver ştatlarının sahillərində dəniz dalğasının hündürlüyü 2,4 metrə çatıb, Merilend ştatında 3 metr hündürlüyündə dalğa üzgüçünü üzü üstə sahilə quma ataraq ona ciddi xəsarətlər yetirib. Corciya ştatında dalğanın orta hündürlüyü 1,5–1,8 metr, bəzi yerlərdə isə 2,4 metrə qədər qalxıb. Bütün dövlət fövqəladə hallar xidmətləri fövqəladə vəziyyət şəraitində işləyirdi. Dalğalar 3,7 metrə çatdıqdan, sahil daşqınları və sahil eroziyası başlayandan sonra Lonq-Aylənd sahil xətti tamamilə bağlandı.Nyu-York yaxınlığındakı bütün çimərliklər də 6,1 metrə çatan dalğalar və güclü əks cərəyan təhlükəsi səbəbindən bağlanır. Nyu-Yorkun cənubunda qasırğanın kənarı soyuq atmosfer cəbhəsi ilə qarşılaşaraq, nəticədə bir neçə saat ərzində əraziyə 52 mm-ə qədər yağıntı düşür.Men ştatında kiçik daşqın və şiddətli tufanlar başlayır və tornado kimi güclü təbii fəlakətlə nəticələnir. Ştatda 5000-dən çox ev işıqsız qalır.

Avqustun 23-də səhər tezdən bir neçə min insan Men ştatının Akadiya Milli Parkında dalğaları seyr etmək və qayalı sahil xətti boyunca sörfün gurultusunu dinləmək üçün qayalı sahil xətti boyunca toplaşmışdılar. Bu cürə ehtiyatsızlığın nəticəsi kütləvi çaxnaşmaya, iyirmidən çox insanın dənizə atılmasına, yeddi yaşlı qızın boğularaq ölümünə səbəb oldu. Səlahiyyətlilərin verdiyi məlumata görə, on bir nəfər ağır onurğa xəsarətləri ilə dövlət xəstəxanalarına göndərilir.Florida ştatının Voluşa dairəsinin Nyu-Smirna şəhərində 54 yaşlı kişi güclü dalğalar altında boğulur.

Bill qasırğası Bermud adalarına demək olar ki, təsir etmədi. Səlahiyyətlilər lisey binasından təxliyə edilənlərin müvəqqəti toplaşma yeri kimi istifadə ediblər. Fırtına zamanı 3700-ə yaxın evin elektrik enerjisi qısa müddətə kəsilib, 6 nəfər evsiz qalır, İspan nöqtəsinin bəzi bölgələrində kabel televiziyası və internetə çıxış kəsilib. Şənbə günü atmosfer cəbhəsi keçdikdən sonra sakinlərdən ibarət qruplar şəhərləri zibildən təmizləməyə başlayırlar.

Kanadanın Yeni Şotlandiya əyalətinə avqustun 23-də 58 mm yağış düşür. Əyalətdə ən azı 32 min ev işıqsız qalır, qasırğa səbəbindən ümumilikdə 45 minə yaxın insan işıqsız qalır. Yağıntının sürəti saatda 30 millimetrə çatması nəticəsində, bir neçə avtomobil yolu su altında qalır. Ümumilikdə, Bill qasırğasının Kanadaya vurduğu ziyan meteoroloqların və fövqəladə hallara cavab xidmətlərinin proqnozları ilə müqayisədə cüzi olub.

• by the Jason Project
• by Earth Snapshot
• by NOAA