Uşaqlıq illəri

Bernar Verber 1961-ci ildə Tuluzada yəhudi ailəsində dünyaya gəlmişdir. Gələcək yazıçının uşaqlığı nisbətən sakit keçmiş, beş yaşından o, rəsmə marağı ilə seçilmişdir. Onun bu marağını görən müəllimi uşağa xüsusi tədris mühiti yaradaraq rəssamlıqla məşğul olmasına şərait yaratmışdı.

Hələ yeddi yaşında olanda Bernar sərbəst mövzu kimi özünün ilk əsərini - Birənin sərgüzəştlərini yazır. Burada birənin dilindən onun insan bədənində başına gələn hadisələrdən danışılırdı. Maraqlıdır ki, bu yaşlarında fransız ədəbiyyatı istisna olmaqla o, digər fənlərdə elə də uğur əldə etmirdi. Xüsusilə də Bernar çoxsaylı düsturları və mətnləri yadda saxlamaqda çətinlik çəkirdi. Yadda saxlamaqla bağlı olan bu problem yazıçını sonralar da təqib edir və bu, orijinal bir əsərin — yaradılması ilə nəticələnir. Əsərdə elmi məlumatlar uydurmalarla, fizika metafizika ilə, riyaziyyat mistika ilə sintez olunur.

Səkkiz yaşı olanda Bernar növbəti - Sehrli qəsr əsərini yazır. Burada insanları özündə məhv edən qəsrdən danışılır. O özü üçün artıq yeni janr kəşf edir və sərbəst şəkildə insanı gərginlikdə saxlayan süjet hazırlamağı öyrənir. Anasının təkidilə Bernar həm də pianoda ifa etməyi öyrənir, lakin tezliklə ona maraqsız gələn bu işdən uzaqlaşaraq elektrogitaraya meyl edir. O, yazıçılığı davam etdirərək özü üçün yeni sərhədlər tapır. Məktəb təhsili isə yenə də əvvəlki kimi qaydasında getmir. Məktəbdən kənarda Bernar onu həqiqətən də maraqlandıran mövzuları - elektronikanı, aviamodelləri, Mayya hindularının və Pasxa adası sakinlərinin sivilizasiyasını öyrənir. Böyük həvəslə astronomiyanı öyrənən gənc hətta Tuluza Astronomik Mərkəzində Günəş ləkələrini sistemli şəkildə tədqiq edir. Qiraəti davam etdirən Bernarın yaradıcılığına xüsusilə Jül Vernin əsəri ciddi təsir edir.

Yaradıcılıq axtarışları

Lisey illərində məktəbin Eyforiya adlı qəzetinin redaksiyasına qoşulan Bernar komikslər üçün ssenarilər yazmağa başlayır. Bunun sayəsində o, keçən əsrin 60-cı illərində amerikan elmi-fantastikası və barokko-fantastika janrı ilə tanış olur. Əsasən onu Lavkraft, Ayzek Azimov, , Oldos Haksli, kimi yazıçıların əsərləri cəlb edir. Musiqi sahəsindəki maraqlarında da dəyişikliklər başlayır. Əvvəllər yeganə nümunəvi rok-qrup hesab etdiyi The Beatlesdan sonra o, , , Pink Floyd, kimi musiqi kollektivlərinin də əsərlərinə qulaq asmağa başlayır.

1978-ci ildə litseyi bitirən Verber Qarışqalar romanını yazmağa başlayır. Əslində ideya hələ redaksiyadan həmkarı olan Fabritsio Koje ilə birgə hazırladığı yeddi səhifəlik komiks ssenarisini davam etdirməkdən ibarət idi. Lakin süjetin imkanlarını dəyərləndirən yazıçı əsl roman yaratmaq qərarına gəlir. O andan etibarən Berbar özü üçün çox ciddi bir rejim qurur: heç bir şeydən, hətta tətildən belə asılı olmayaraq hər səhər 8.00-dan 12.00-a qədər dörd saatlıq yazı işi yerinə yetirilməli idi. İş rejiminin bu cür müəyyənləşdirilməsi yazıçı üçün yaxşı ideya olur və elə bu vaxtlarda o, hüquq təhsili üçün Tuluza Universitetinə daxil olur. Lakin universitetdə hər şey qaydasında getmir və nəticədə ilk sessiya uğursuz alınır. O, Eyforiya üçün yazılarını davam etdirir. Bu illərdə o, silsiləsini özü üçün kəşf edir. Əsərin təsirilə Verberdə öz romanlarını yazarkən onların arxitekturasını qurmaq, həndəsi sxemlərdən istifadə etmək meylləri yaranır.

1980-cı ildə Tuluza kriminalogiya institutunun kurslarına yazılır. O, özünün detektiv hekayələrinə mövzu tapmaq üçün tez-tez Tuluza dairə və andlı məhkəmələrinin iclaslarına gedir.

Universitet illərində Bernar teatr truppasına qoşulur. Truppanın tərkibində o, Hiçkokun pyeslərini tamaşaya qoymağa çalışsa da, bir nəticə ortaya çıxmır. Həmin ildə o, ABŞ-a səyahət edir, Nyu-Yorkdan Los-Ancelesə qədər bir çox şəhərlərdə olur. Maraqlıdır bu səyahət yazıçının özünün də gözləmədiyi kimi ekstremal alınır: Nyu-Yorkda onu və dostunu kart fırıldaqçıları aldadır və nəticədə onlar bir ay ancaq 2000 frankın hesabına dolana bilirlər.

1982-ci ildə Bernar Verber hüquq təhsilini atır və jurnalist ixtisasına yiyələnmək üçün Parisə köçür. Bu illərdə Filip Dikin əsərləri ilə tanış olur və bu onun əvvəlki yaradıcılıq etalonlarına ciddi zərbə vurur: Azimov mənə elmi fantastikanın intellektini, Herbert mistikasını, Dik isə dəliliyini nümayiş etdirmişdi. Və bu dəliliklə o digər ikisini üstələmişdir. Dik elmi fantastikadan deyil, o, insan beynini parçalayan fəlsəfənin fantastikanın nümayəndəsidir. Onu təəccübləndirən yeganə digər yazıçı əsərinin müəllifi Qüstav Flober olur. O hesab edirdi ki bu əsər həqiqətən də təkmildir və kinematoqrafiya üçün yararlıdır. Öz axtarışlarından ruhlanan Verber Qarışqalar əsəri üzərindəki dörd saatlıq səhər yazılarını davam etdirir. Maraqlıdır ki o bu əsərini 18 dəfə təzədən yazmalı olur. 1982-ci ilin sentyabrında artıq Qarışqalar min səhifədən çox həcmə malik bir əsər idi.

1983-cü ildə Kot-d’İvuarda yaşayan qarışqa növlərindən biri haqqında reportajına görə Bernar Verber News Fondunun Ən yaxşı gənc reportyor nominasiyasının qalibi olur. Daha sonra yeddi il o, elə də seçilməyərək jurnalların birində kosmos, tibb, suni intellekt, sosiologiyaya dair elmi məqalələr yazır. Yazıçının başına gələn bu uğursuqlar onu yorur. Durğunluqdan bezən Verber Ali Ssenaristlər kursuna yazılır. Artıq o Qarışqalar əsərini də yarımçıq qoymaq haqqında düşünürdü. Təsadüfən bu vaxt o gələcək naşiri ilə tanış olur və o, Verberdən əsərin həcmini 1463 səhifədən 350-yə qədər azaltmağı təklif edir.

İlk nəşrləri

1991-ci ildə yazıçının ilk romanı olan Qarışqalar nəhayət ki, nəşr olunur. Lakin gözlənilənin əksinə olaraq əsər oxucular arasında xüsusi diqqət toplamır. Digər tərəfdən tənqidçilər də onu qiymətləndirmir. 1992-ci ildə gözlənilmədən Qarışqaların davamı olan romanı işıq üzü görür. Verber sanki qarışqaların dili ilə tənqidçilərə öz fikilərini çatdırmağa çalışır. Lakin onlar əvvəlki fikirlərində qalsalar da, əsər oxucu marağını getdikcə daha çox özünə cəlb edə bilir. «Qarışqanın günü» jurnalının oxucu mükafatına layiq görülür.

təsiri altında Verber kiçik novellalar da yazmağa başlayır. Bu novelların toplusu sonralar - 2002-ci ildə adı altında nəşr olunur.

Fəal yazıçılıq dövrünün başlanması

1993-cü ildə Verberin 13 yaşından 19 yaşınadək yığdığı qəribə və maraqlı məlumatlar əsasında yazdığı nəşr olunur. Həmin ildə yazıçı Cənubi Koreyaya səfər edir və ilk baxışdan bi ölkəyə vurulur. Bu ölkədə onun Qarışqalarını Qərbi Avropadan fərqli olaraq fantastika janrı nümunəsi kimi deyil, poetik əsər kimi görürdülər.

1994-cu ildə romanını nəşr etdirən Verber sübut edir ki, o təkcə qarışqalar haqqında yazmır. Əsər avantürist tədqiqatçıların Cənnəti fəth etməsindən, ölümdən və ondan sonrakı dünyadan bəhs edir. Bu əsər də tənqidçiləri hərəkətə gətirmir. Verber depressiyaya düşür və bunu rəssamlıqla unutmağa çalışır. Lakin tezliklə öz ideyalarını çatdırmağın başqa yolunu bilməyən yazıçı özünü ələ alaraq 1995-ci ildə Qarışqalar trilogiyasının yekunu olan əsərini yazır.

Psixoanaliz və özünühipnoz proseslərini tədqiq edən yazıçı 1997-cı ildə əsərini yazır.

1998-ci ildə çap olunan romanı oxucular üçün tamamilə gözlənilməz olur. Romanı antropoloji detektiv də saymaq olar. Burada Verber ilk dəfə özünün Şerlok Holms və doktor Vatsonunu yaradır. Sonralar yazıçı onlardan romanında da istifadə edir. Verberin Şerlok Holmssu Paris ətrafındakı su nasosu binasında yaşayan adlı kök elmi jurnlalist, həssas qəhrəmandır. Doktor Vatson isə həyat eşqi ilə dolu olan, yetim və keçmiş oğru, fikirləşmədən hər işə baş vuran adlı gənc və miniatür jurnalist qızdır.

Yazıçı 1999-cu ili tamamilə öz əsərlərinin ekranlaşdırılmasına həsr edir. 2000-ci ildə isə onun romanı çapdan çıxır. Əsər mahiyyət etibarilə ın davamı olsa da, onu müstəqil roman kimi də oxumaq mümkündür. Burada yazıçı öz qəhrəmanları olan Raul Razorbakla Mişel Pensonu yenidən qarşılaşdırır. Əsər layiq görülür. Yazıçının əsərləri 2002-ci ilə qədər bestseller siyahılarında dəfələrlə yüksək yerlər tutur.

2003-cü ildə Verberin çoxdankı arzusu həyata keçir prodüseri olduğu qısametrajlı filmi çəkilir. Bir neçə filmdə ssenarist və rejissor kimi özünü yoxlayan Verber və filmlərində rol da oynayır.

2004-cü ildə eyniadlı trilogiyanın ilk hissəsi olan romanı çapdan çıxır. Burada ın və baş qəhrəmanı olan Mişel Pensonun sonrakı macəralarından bəhs olunur. 2005-ci ildə trilogiyanın ikinci hissəsi olan romanı, 2007-ci ildə üçüncü kitab — çapdan çıxır. Burada hələ trilogiyanın ilk hissəsində irəli sürülən tanrı olmaq nədir? sualının cavabı yolundakı pərdə ortadan qaldırılır. 2008-ci ildə romanı işıq üzü görür.

Bernar Verber əsəri yazanda, o həmişə onun necə bitəcəyini qabaqcadan bilir. O, oxucunu sonluğa tədricən aparır. Yazıçının bütün kitablarında mütləq gizli struktur mövcuddur. Öz novellalarında həndəsi formalardan, məsələn spirallardan və ya üçbucaqlardan istifadə edir. Bununla da Verber öz oxucularını kamilliyə və yaxşılığa yaxınlaşdırır: Çünki yaxşı kitab insanı dəyişdirə bilər.

Verberin romanları fransız dilinin strukturu və özünəməxsusluqları ilə incə şəkildə bağlıdır. Bu səbəbdən də onun əsərlərinin digər dillərə tərcüməsi zamanı çox şey itir. Verber öz personajının prototipi kimi əsərlərinin bütün qəhrəmanlarını görür. Özünün yazı prosesindəki əhvalı haqqında belə yazır: Mən yazanda, gülürəm. Oxucunun xoşbəxt olması üçün sevinc içində yazmaq lazımdır. Kitab — istirahətdir, burda əsas məsələ insana oxuyanda əziyyət verməməkdir. Mən oxucunu lap əvvəldən kitaba yönəltməyə çalışıram. Səhər yuxudan oyananda yazmağa oturmazdan öncə evimin qabağındakı kafeyə gedir, əhvalımı korlayan jurnallar oxuyuram. Məhz bunun qarşılığında mən əsərlərimi işıqla doldurmaq üçün yazıram.

Verberin romanları fransız dilində qəribə durğulara malikdir. Bunu müəllif yazarkən musiqiyə qulaq asması ilə izah edir. O, nida işarəsini sevmədiyindən bacardığı qədər nöqtələrdən istifadə etməyə çalışır. Bu isə cümlələri qısa etdiyindən yazı stilinə rahatlıq gətirir və əsas süjetdən uzaqlaşmağa imkan vermir.

İndiki gündə də Bernar Verber özünütəsdiqləmiş subaydır. Özünün qadınlarla münasibətləri haqqında belə deyir: "Məhəbbət — mürəkkəb məsələdir. Hətta Tanrıya məhəbbət belə, çoxlu problemlər doğurur. Daha sadə münasibətlərə ehtiyac var. Dostluq bütün ömür boyu sürə bilirsə, məhəbbət isə əksinə, nə vaxtsa bitən bir hissdir. Mən öz qadın dostlarımla ən az 20 il münasibətdəyəm, sevgililərimlə isə bir neçə gorüş olur, vəssalam. Bununla belə, mən sevgi münasibətlərini daha emosional yaşayıram. Amma bu bitəndə, tərəflərdən biri bədbəxt olur. Bundan fərqli olaraq dostluqda hər iki tərəf uzun müddət xoşbəxt sayılır. Öz dostlarımı yaxşı tanısam da, sevgililərim haqda eyni sözləri deyə bilmərəm. Buna gorə də dostluğun məhəbbətdən daha güclü olmasını təkrarlamaqdan yorulmuram. Bu daha təmiz hissdir".

Yazıçının incəsənətdə, ədəbiyyatda və ümumiyyətlə həyatda sevimli obrazı , çünki bu qadın oxuyur, oynayır, xoreoqrafiyası əladır. Eləcə də Codi Foster, Merilin Monro onunçün ideal qadın obrazlarıdır. Çünki onlar isterikdirlər və bu, qadınlarda yazıçıları ən çox cəlb edən xüsusiyyətdir. Verber yazır: "Qadın isteriyası roman yazarları üçün xüsusilə maraqlı fenomendir. Personaj nə qədər çox isterikdirsə, bir o qədər maraqlıdır."

Yazıçının mənzilinin yeganə sakini qarışqa yuvasının əvəzinə gəlmiş pişikdir.

• / fr. L’Encyclopedie Du Savoir Relatif Et Absolu (1993)
• / fr. Nouvelle encyclopedie du savoir relatif et absolu (2010)

"Qarışqalar" trilogiyası

• "Qarışqalar" / fr. Les Fourmis (1991)
• / fr. Le Jour Des Fourmis (1992)
• / fr. La Révolution Des Fourmis (1996)

"Tanatonavtlar" dilogiyası

• / fr. Les Thanatonautes (1994)
• / fr. L’Empire des anges (2000)

"Biz tanrılarıq" trilogiyası

• / fr. Nous les dieux ( 2004)
• / fr. Le Souffle des dieux (2005)
• / fr. Le Mystère des dieux (2007)

"Atalarımızın ataları" trilogiyası

• / fr. Le Père De Nos Pères (1998)
• / fr. L’Ultime Secret (2001)
• / fr. Le Rire du Cyclope (2010)

fr. Le Livre Du Voyage (1997)

fr. L'Arbre des possibles (2002)

fr. Nos Amis Les Humains (2003)

fr. Le Papillon Des Etoiles (2006)

fr. Paradis sur Mesures (2008)

fr. Le Miroir de Cassandre (2009)

• Hazırda əsərləri ən çox çap olunan fransız yazıçısı sayılır.
• 2001-ci ilin aprelində çap olunmuş "Tanatonavtlar" əsərində təsvir olunduğu kimi 2001-ci ilin sentyabrında "Boeing" təyyarəsi çoxmərtəbəli binaya çırpılır.

•  (fr.)
•  (rus.)
• 2016-03-04 at the Wayback Machine  (rus.)
•  (rus.)