Antiroman (fr. Antiroman) — əsasən XX əsrin ortalarında Fransa yazıçıları arasında modernizmin bəzi nəsrini xarakterizə edən və "yeni roman" termini ilə yanaşı işlənən şərti anlayış.
Tarixi
İlk dəfə “"antiroman" termini 1633-cü ildə Fransa yazıçısı Şarl Sorel tərəfindən "Dəli çoban" parodiya əsərinin alt başlığı kimi istifadə edilmişdir.
1948-ci ildə "anti-roman" termini Jan Pol Sartr tərəfindən ədəbi tənqidin praktik lüğətinə qaytarılmışdır. O, Natali Sarrotun "Naməlum adamın portreti" kitabının ön sözündə əsəri belə təsvir etmişdir.
Əslində XX əsrin ortalarında fransız əsərlərindən xeyli əvvəl yaradılmış bir sıra əsərlərdə antiroman əlamətləri var. Məsələn, İngiltərə yazıçısı Lourens Sternin "Tristram Şendi" (1759) əsərinin mətni müntəzəm olaraq çoxsaylı lirik ekskursiyalar, oxucu ilə söhbətlər, kənar hekayələr, qəhrəmanın qohumlarının həyatından bəhs edən hekayələr ilə kəsildiyi yerdə onu ironik və dramatik səhnələrin qəribə qarışığına çevirir.
Xüsusiyyətləri
Antiroman terminin mənasını əsaslandıran romanın klassik elementlərinin, məsələn, müfəssəl, ardıcıl süjetin, bütöv daxili aləmi və xarakteri olan personajların rədd edilməsi ilə səciyyələnir. Antiroman yadlaşdırma və konformizmin yaratdığı ümumən əhəmiyyətli, lakin simasız həyat vəziyyətlərini həvəslə təhlil edir. Təqdimatda vaxt ardıcıllığının pozulması, dil, qrammatika və durğu işarələri ilə təcrübələr, alternativ sonluq və başlanğıcların olması, hətta boş və ya çıxarıla bilən səhifələr, kənar rəsmlər kimi poliqrafik məşqlər də ola bilər.
İstinadlar
- Косиков Г. К. Antiroman // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- Hodgson R. The Parody of Traditional Narrative Structures in the French Anti-Novel from Charles Sorel to Diderot. // Neophilologus. July 1982; 66(3):340-348.
- New Novel // Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online Academic Edition. Encyclopædia Britannica Inc., 2012. Web. 31 Aug. 2012.
- Hnatko, Eugene. // . 65. № 1. 1966. 47—64.
- Cuddon J. A. The Penguin dictionary of literary terms and literary theory (4. ed.). London: Penguin Books. pp. 44-45. 1998. ISBN 0140513639.
Əlavə ədəbiyyat
- Антироман // Литературная энциклопедия терминов и понятий. Институт научной информации по общественным наукам РАН: Интелвак. Под ред. А. Н. Николюкина. 2001. ISBN 5-93264-026-X.