Üçlük müdaxiləsi və ya Üçlər müdaxiləsi (三国干渉, Sanqoku kanşo?) – 1895-ci ildə Rusiya, AlmaniyaFransa tərəfindən Yaponiyaya qarşı həyata keçirilən diplomatik müdaxilə. Müdaxilənin məqsədi Çin-yapon müharibəsi nəticəsində imzalanan Şimonoseki müqaviləsindən sonra Lyaodun yarımadasının Çinə qaytarılması barədə Yaponiyanı məcbur etmək idi.

Lyaodun yarımadasının qaytarılması konvensiyası (8 noyabr 1895).

Arxaplan

Qərb dövlətləri Çin-yapon müharibəsinə birbaşa müdaxilə etməsələr də, Şərqi Asiyanın gələcəyi ilə bağlı narahat idilər. Qeyri-stabilliyin inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında ölkələr arasındakı münasibəti pozacağını düşünən Qərb dünyası Asiyadakı radikal dəyişikliklərə qarşı idi.

Şimonoseki müqaviləsi imzalanmadan qabaq Avropa dövlətləri müqavilənin şərtləri barədə narahat idilər. Onlar Çinin ərazi parçalanması yaşayacağını və Tzin sülaləsinin başa çata biləcəyini düşünürdülər. Nəticədə, Çində xarici dövlətlər arasında kəskin mübarizə başlayacaqdı. 4 aprel 1895-ci ildə yaponlar Tokioya gələn Qərb nümayəndələrinə müvəqqəti sülh şərtlərini göstərdikdən sonra Rusiya naziri bu vəziyyətə müdaxilə olunacağını bildirmişdir. Bu xəbərdarlıq diqqətə alınmamış və müqavilə imzalanmışdır.

Müdaxilə

Avropa dövlətləri dərhal Lyaodun yarımadasının Çinə qaytarılması üçün hərəkətə keçmişdirlər. Çindəki təsirini itirəcəyindən narahat olan Rusiya Almaniya və Fransanı Yaponiyaya diplomatik təzyiq etməyə dəvət etmişdir. Bu dövlətlərin Şərqi Asiyada və ya Yaponiyaya qarşı konkret strategiyaları olmasa da, Rusiya Şərqi Asiyada özünə aid liman istəyirdi.Birləşmiş Krallıq da müttəfiqliyə dəvət olunsa da, liberal hökumət dəvəti qəbul etməmişdir.

23 aprel 1895-ci ildə Fransa, Almaniya və Rusiya hökumətləri Yaponiya hökumətinə Lyaodun yarımadasının Çinə qaytarılmasını "məsləhət etmişdirlər". Bu müdaxilə Yaponiyada böyük sensasiyaya səbəb olmuşdur. Yaponiya əvvəlcə Avropa dövlətlərinin müqavilə şərtlərinə müdaxilə edə bilməyəcəklərini düşünsə də, Üçlər ittifaqı yaponlara ultimatum təqdim etmişdir. Yaponiya ABŞ və Birləşmiş Krallıqdan dəstək istəsə də, nəticə əldə etməmişdir. Yaponlar müqavilənin qalan hissəsini xilas etmək üçün yarımadanı qaytarmağa razı olmuşdurlar. 5 mayda başçılıq etdiyi hökumət Üçlər ittifaqına bildirmişdir ki, 450 milyon yen təzminat qarşılığında yarımadanı Çinə qaytaracaqlar. Dekabr ayına qədər bütün Yaponiya qüvvələri yarımadadan çəkilmişdir.

Nəticələr

1898-ci ildə Rusiyanın yarımadada yerləşən Port-ArturDalyan limanlarını icarəyə götürməsi Yaponiya ilə Rusiya arasında böhrana səbəb olmuşdur. Bu böhran 1904-cü ildə Rus-yapon müharibəsinin başlamasına gətirib çıxarmışdır.

Müdaxilənin Yaponiyada böyük emosional və psixoloji təsiri olmuşdur. Yaponların beynəlxalq münasibətlərə olan baxışlara dəyişmiş, Qərb dövləri kimi siyasi oyunlardan istifadə etməyə başlamışdırlar.

İstinadlar

  1. . səh. 106
  2. . səh. 107

Ədəbiyyat

  • (ingiliscə). VIII cild. Tokio: Kodansha. 1983. ISBN 0-87011-628-2. İstifadə tarixi: 2022.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023