Arşakilər - Haqqinda Melumat

Arşakilər sülaləsi — Bizim eradan əvvəl 250-ci ildən eranın 224-cü ilinədək Parfiyada iqtidarda olmuş, əsilli xanədan.

Tarixi

E.ə. 53-cü ildə Roma sərkərdəsinin Azərbaycana uğursuz yürüşündən sonra Artaşeslər öz hakimiyyətini qısa müddətə bərpa edirlər, lakin E.ə. 36-cı ildə Mark Antoni Azərbaycandan keçib, onu dağıdaraq İrana hücum etdi. Antoni II Artavazdı öldürtdürdü.

63 il ərzində Azərbaycanı ələ keçirmək üçün Roma ilə İran ara-sında müharibələr getmiş və nəhayət, qarşılıqlı sazişə görə hər iki dövlət Ermənistanı öz nüfuz dairəsində saxlamışdı. Azərbaycan Romanın tərkibində qalmış, lakin oranı Parfiya Arşakilər sülaləsinin nümayəndələri idarə etməyə başlamışdı. Sülalənin başcısı İran hökmdarı Vologezin qardaşı Tiridat olmuşdur. 224-cü ildə İranda yeni Sasanilər sülaləsi hakimiyyəti ələ keçirir, lakin Arşakilər sülaləsi Azərbaycanda hakimiyyəti Sasanilərə vermək istəməyərək müharibəyə başlayır. Nəhayət, 297-ci ildə Roma imperiyasının köməyi ilə Arşakilər qələbə qazanır.

Genealogiya

Arşakilər öz başlanığıclarını mifik Kavi Arşandan götürür.. Арриан упоминает также о том, что парфяне возводили свой род к ахеменидскому царю II Artakserks .

Şahları

Şablon:

The Parthian Empire at its greatest extent

şəkil	Ad	Ailə münasibəti	Hökmranlığı	Qeydlər
Arşakilər sülaləsi (247 BC – 228 AD)
	()	oğlu, nəvəsi (ehtimal ki II Artakserks nəslindəndir)	e.ə. 247–211
	()	oğlu	e.ə. 211–185
	III Arşak	oğlan nəvəsi	e.ə. 185–170
	IV Arşak	oğlu	e.ə. 170–167
	I Mitridat V Arşak	oğlu	e.ə. 167 –132
	VI Arşak	I Mitridatın oğlu	e.ə. 132–127	İskitlərlə döyüşdə öldürüldü.
	VII Arşak	oğlu	e.ə. 127–126	Toxarlarlar ilə döyüşdə öldürüldü.
	Vologas(?) VIII Arşak	oğlu	e.ə. 126–122	Midiya, Arran və İberiyanın ilk Arşak kralı
	Artaban(?) IX Arşak	oğlu	e.ə. 122–121	Midiyalılarla döyüşdə öldürüldü.
	X Arşak	oğlu	e.ə. 121–91
	XI Arşak	oğlu	e.ə. 91–87
	Artaban(?) XII Arşak	ehtimal ki Vologas(?)ın oğlu	e.ə. 91–77?
	XIII Arşak	oğlu	e.ə. 88–67
	XIV Arşak	ehtimal ki oğlu	e.ə. 80–75
	XV Arşak	ehtimal ki Vologas(?) ın oğlu	e.ə. 77–70
	Arşak(?) ya Vardan(?) ya Vonon(?) XVI Arşak	?	e.ə. 77–66
	XVII Arşak	oğlu	e.ə. 70–57	tərəfindən öldürüldü.
	? XVIII Arşak	ehtimal ki XVI Arşakın oğlu	e.ə. 66–63
	XIX Arşak	oğlu	e.ə. 65 –54	tərəfindən öldürüldü.
	XX Arşak	oğlu	e.ə. 57–38	tərəfindən öldürüldü.
	XXI Arşak	oğlu	e.ə. 50–38	Romalılarla döyüşdə öldürüldü
	XXII Arşak	oğlu	e.ə. 38–2	tərəfindən öldürüldü.
	XXIII Arşak	ehtimal ki XIII Arşak nəslindəndir	e.ə. 30–25
	Mitridat XXVI Arşak	ehtimal ki XIII Arşak nəslindəndir	e.ə. 12–9
		prənsesi	e.ə. 2–e. 4
	XXV Arşak	& oğlu	e.ə. 2– e. 4
	XXVI Arşak	ehtimal ki XIII Arşak nəslindəndir	4–6
	XXVII Arşak	oğlu	8–12
	XXVIII Arşak	ehtimal ki XIII Arşak nəslindəndir	10–40
	XXIX Arşak	ehtimal ki nəslindəndir	35–36
	XXX Arşak	oğlu	37
	XXXI Arşak	oğlu	40–51
	XXXII Arşak	oğlu	40–46	tərəfindən öldürüldü.
	XXXIII Arşak	ehtimal ki oğlu	45–51
	Mitridat XXXIV Arşak	oğlu	49–50
	XXXV Arşak	oğlu	51–77
	XXXVI Arşak	oğlu	55–58
	XXXVII Arşak	ehtimal ki böyük oğlu	77–89/90
	XXXVIII Arşak	ehtimal ki kiçik oğlu	77–115
	XXXIX Arşak	ehtimal ki or	80–81
	XL Arşak	qardaşı	89/90–130
	XLI Arşak	?	105–148
	XLII Arşak	oğlu	116–117
	XLIII Arşak	ehtimal ki oğlu	130–145
	? XLIV Arşak	?	140–140
	XLV Arşak	oğlu	148–191
	XLVI Arşak	oğlu	191–208
	XLVII Arşak	ehtimal ki oğlu	190–195
	XLVIII Arşak	oğlu	208–228	I Ərdəşir tərəfindən öldürüldü.
	XLIX Arşak	oğlu	213–226	I Ərdəşir tərəfindən öldürüldü.
	L Arşak	oğlu	217–222

Siyahı:

I Arşak (e.ə 250-211)
I Tiridat (e.ə 246-211)
II Arşak (e.ə 211-185)
Friapatius (e.ə 185-170)
I Fraota (e.ə 170-167)
I Mitridat (e.ə 167-132)
II Fraota (e.ə 132-127)
II Artaban (e.ə 122-121)
II Mitridat (e.ə 121-91)
I Qotarzes (e.ə 91-87)
I Orod (e.ə 80-75)
I Sanatürk (e.ə 77-70)
III Mitridat (e.ə 65-54)
II Orod (e.ə 57-38)
I Pakor (e.ə 50-38)
IV Fraota (e.ə 38-2)
II Tiridat (e.ə 30-25)
Musa (e.ə 2- b.e 4)
V Fraota (e.ə 2- b.e 4)
III Orod (4-6)
I Vanon (8-12)
III Artaban (10-40)
III Tiridat (35-36)
II Qotarzes (40-51)
I Vardan (40-46)
II Vanon (45-51)
I Volagez (51-77)
II Vardan (55-58)
II Volagez (77-89)
II Pakor (77-115)
IV Artaban (80-81)
I Osroez (89-130)
III Volagez (105-148)
IV Mitridat (115-145)
Parfamaspatez (116-117)
II Sanatürk (145-145)
IV Volagez (148-191)
V Volagez (191-208)
II Osroez (190-195)
VI Volagez (208-228)
V Artaban (213-226)

İstinadlar

Луконин В. Г. Древний и раннесредневековый Иран. М.: «Наука», 1987. 295 стр. — стр. 116 и прим. 37
Arrian. Parthica, fr. −1 — Syncellus, c. 539. Цит. по: Луконин В. Г. Древний и раннесредневековый Иран. М.: «Наука», 1987. 295 стр. — стр. 116
↑ Assar, 2004.Assar, 2005. Assar, "Moses of Choren & the Early Parthian Chronology", 2006.
↑ Qashqai, H., "The successors of Mithridates II"
↑ Assar, G.R.F., "A Revised Parthian Chronology of the Period 165-91 BC" Qashqai, H., "The successors of Mithridates II"
Assar, G.R.F., "A Revised Parthian Chronology of the Period 165-91 BC"
Josephus Flavius, Antiquities of the Jews, Book XVI, Ch.8.4
Tacitus, The Annals, 11.10
See: 2013-03-27 at the Wayback Machinetəq.
See: 2013-11-01 at the Wayback Machinetəq.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

(fr.)

[1] Луконин В. Г. Древний и раннесредневековый Иран. М.: «Наука», 1987. 295 стр. — стр. 116 и прим. 37

[2] Arrian. Parthica, fr. −1 — Syncellus, c. 539. Цит. по: Луконин В. Г. Древний и раннесредневековый Иран. М.: «Наука», 1987. 295 стр. — стр. 116

[Assar-3] Assar, 2004.Assar, 2005. Assar, "Moses of Choren & the Early Parthian Chronology", 2006.

[Qashqai-4] Qashqai, H., "The successors of Mithridates II"

[AssarQashqai-5] Assar, G.R.F., "A Revised Parthian Chronology of the Period 165-91 BC" Qashqai, H., "The successors of Mithridates II"

[6] Assar, G.R.F., "A Revised Parthian Chronology of the Period 165-91 BC"

[7] Josephus Flavius, Antiquities of the Jews, Book XVI, Ch.8.4

[8] Tacitus, The Annals, 11.10

[9] See: 2013-03-27 at the Wayback Machinetəq.

[10] See: 2013-11-01 at the Wayback Machinetəq.