İkinci Dünya müharibəsində Sakit okean cəbhəsi (ing. Pacific War; rus. Тихоокеанский театр военных действий Второй мировой войны) — Sakit okean cəbhəsi (bəzən Asiya-Sakit okean cəbhəsi adlandırılır),İkinci Dünya müharibəsi illərində Sakit okeandaŞərqi Asiyada baş vermişdir. Sakit okean və adaları, Sakit okeanın cənub-qərbi, Cənub-Şərqi AsiyaÇin kimi əraziləri əhatə etmişdir (1945-ci il Sovet-yapon münaqişəsi daxil olmaqla).

İkinci Dünya müharibəsində Sakit okean cəbhəsi
İkinci Dünya müharibəsi
Tarix 7 dekabr 1941 – 2 sentyabr 1945
Yeri Şərqi Asiya, Cənubi Asiya, Cənub-Şərqi Asiya, Qərbi Sakit okeanHind okeanı
Nəticəsi
Münaqişə tərəfləri

Antihitler koalisiyası
ABŞ ABŞ


Böyük Britaniya Birləşmiş Krallıq

Avstraliya Avstraliya
Kanada
Yeni Zelandiya Yeni Zelandiya
Niderland Niderland

  • Niderland

SSRİ SSRİ

Berlin-Roma-Tokio oxu
Yaponiya Yaponiya imperiyası
Tailand Tailand Kukla dövlətlər

Komandan(lar)

ABŞ Franklin Ruzvelt
ABŞ Harri Trumen
Çin Respublikası Çan Kayşi
Böyük Britaniya Vinston Çörçill
Avstraliya

Niderland
SSRİ İosif Stalin

Yaponiya Hirohito
Yaponiya Hideki Todzyo
Tailand

Tərəflərin qüvvəsi

Çin Respublikası 14,000,000
Böyük Britaniya 400,000
SSRİ 1,669,500
ABŞ 3,621,383
2,000,000

Yaponiya 7,889,100

İtkilər

Hərbi
4,000,000
Mülki ölümlər
25,000,000

Hərbi
2,000,000
Mülki ölümlər
960,000

Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əsasən, Sakit okean cəbhəsində hərbi əməliyyatlar, 1941-ci il 7–8 dekabr tarixində Yaponiyanın işğalı və Britaniya müstəmləkələri olan , və , eləcə də ABŞ-nin Havay adasında dislokasiya edilmiş hərbi bazasına, , və hücumu ilə başlanmışdır. Bəzi tarixçilər, Asiyada münaqişəni 1937-ci il 7 iyul tarixində Yaponiya imperiyası və arasında baş vermiş İkinci çin–yapon müharibəsinin başlanğıcından və ya 1931-ci ilin 19 sentyabrında Yaponiya tərəfindən işğalı tarixindən götürürlər. Əsas etibarilə, Sakit okean cəbhəsində hərbi əməliyyatlar 1941-ci ilin dekabr ayının əvvəllərində başlamışdır (İkinci çin–yapon müharibəsi daxil olmaqla).

Sakit okean cəbhəsində hadisələr, antihitler koalisiyasının Yaponiyaya qarşı döyüşləri ilə cərəyan etmişdir. Yaponiyanın müttəfiqi kimi Tailand böyük rol göstərsə də, əsas müttəfiqləri olan Almaniyaİtaliya hərbi yardım edə bilməmişdir. Məhz, İkinci Dünya müharibəsi bu regionda ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən XirosimaNaqasaki şəhərlərinə atom bombası atılması, 1945-ci ilin 8 avqustunda Sovet ordusu tərəfindən işğalı və Yaponiyanın 1945-ci il 15 avqust tarixində təslim olması ilə bitmişdir. Yaponiyanın rəsmi formada təslim olması, 1945-ci il 2 sentyabr tarixində baş vermişdir. Bu məğlubiyyətdən sonra, Yaponiya imperatorunun bir sıra səlahiyyətləri əlindən alındı, çünki antihitler koalisiyası ölkələri Yaponiyanın müharibəyə başlamasında əsas siyasi səbəb kimi hərbi aqressiyanı görürdülər və tezliklə Yaponiyanın yeni liberal-demokratik konstitusiyası qəbul edildi.

Sakit okean cəbhəsindəki müharibəyə verilən adlar

Müharibə ərzində antihitler koalisiyası ölkələrində "Sakit okean cəbhəsi" əsasən, İkinci Dünya müharibəsindən ayrılmırdı və ya sadəcə Yaponiya əleyhinə müharibə kimi bilinirdi. Birləşmiş Ştatlarda Sakit okean cəbhəsi ifadəsi geniş istifadə edilirdi, baxmayaraq ki, əslində cənub-qərbi Sakit okean cəbhəsini (General Duqlas Makarturun rəhbərliyi altında), və ya əhatə etmirdi. Halbuki, ABŞ-nin Sakit okean donanmasının aviadaşıyıcıları 1945-ci ilin əvvəllərində Vyetnamda — , və Sayqonda etmişdilər.

Yaponiya, 1941-ci il 10 dekabr tarixində müttəfiqlərlə və davam edən müharibə ilə əlaqədar Böyük Şərqi Asiya Müharibəsi (大東亜戦争 Dai Tō-A Sensō) ifadəsindən istifadə edirdi. Bu ifadə, 12 dekabrda ictimaiyyətə bildirilmişdi və bu ifadənin belə səsləndirilməsi onunla izah edilmişdir ki, buraya hərbi qüvvələri vasitəsilə, qərb qüvvələrindən öz azadlığına nail olmuş Asiya xalqları daxildir. Yapon rəsmiləri, Yapon-Çin münaqişəsini (日支事変 Nisshi Jihen) Böyük Şərqi Asiya müharibəsinə aid edirdilər.

ərzində (1945–1952), bu yapon ifadələri rəsmi sənədlərdə qadağan edilmişdi, baxmayaraq ki, formal olaraq istifadə davam edirdi və regiondakı müharibə rəsmən Sakit okean cəbhəsi (太平洋戦争 Taiheiyō Sensō) kimi tanındı. Yaponiyada həmçinin 1931-ci ildə baş vermiş 1945-ci ilə qədər dövrü əhatə edən 15 illik müharibə kimi də qeyd edilirdi.

İştirakçılar

 
Generalissimus Çan Kayşi, Çinin Ali Baş Komandanı (1942–1945)

İkinci Dünya müharibəsində 1941-ci ildəki ilə Yaponiya arasında razılaşdırılmış hərbi ittifaq, artıq işğalını həyata keçirmişdi. , Britaniya ordusunun nəzarətində olan, keçmiş Tailand ərazisi hesab edilən şimal-şərqi işğal etdi. Həmçinin yaponlar, Mançjou-qokukla dövlətlərini (MancuriyanınMonqolustanın ərazilərinin çox hissəsini əhatə edirdi) və kollaborasionist ( ərazilərindən ibarət idi) qurmuşdular.

ABŞ-nin rəsmi siyasəti o idi ki, Tailand düşmən tərəfdə olmasın və bununla da, Birləşmiş Ştatlar Tailandla müharibə etmədi. ABŞ federal hökumətinin Tailandla müqavilə bağlamaq istəməsi bu ölkənin Yaponiya tərəfindən işğal edilməmişdən öncə, yaponların xeyli təhdidinə məruz qalmasına səbəb oldu. Tailand, Birləşmiş Ştatlar ilə digər işğala məruz qalmış Belçika, Çexoslovakiya, Danimarka, Yunanıstan, Norveç, PolşaHollandiya ölkələri kimi müqavilə bağladı.

 
Asiya-Sakit okean regionunun siyasi xəritəsi, 1939-cu il

Yaponiya öz müstəmləkələri olan KoreyaFormosadan (Tayvan) çoxlu əsgərlər toplamışdı. Vişi Fransası, və qüvvələri Sakit okean cəbhəsində fəal olmuşdular. Honkonq, Filippin, , , Monqolustan və keçmiş Fransa Hind-Çinindən (Vişi Fransası hökumətinin nəzarətinə keçəndən sonra) və Timordan kollaborasionist birliklər xidmət etmişdilər.

Almaniyaİtaliya demək olar ki, Sakit okean cəbhəsində iştirak etmirdi, lakin alman və məxsus sualtı qayıqlar və bir sıra gəmilər HindSakit okeanlarına nəzarət edirdi. İtalyanların güzəşt edilmiş ərazilərdə dəniz bazaları var idi, lakin almanların heç bir bazası yox idi. Yaponların Pörl Harbora hücumundan və dövlətlərin bir-birilərinə müharibə elan etmələrindən sonra, bu hərbi bazalar keçdi.

Antihitler koalisiyasının tərəfində ABŞ, , Böyük Britaniya (, Fici, Samoa və s. ölkələrin hərbi qüvvələri daxil olmaqla), Avstraliya, Filippin, Hollandiya ( və Yeni Qvineyanın qərb hissəsinin sahibi kimi), Yeni Zelandiya, Kanada və bütün üzv dövlətləri iştirak edirdi.Meksika, Azad Fransa və digər ölkələr, xüsusilə də Britaniya müstəmləkələrindən qüvvələr də iştirak etmişdi.

SSRİYaponiya arasında 2 qısa elan edilməmiş sərhəd münaqişələri 1938–1939-cu illərdə baş vermiş, sonra isə vəziyyət 1945-ci ilin avqustuna qədər stabil qalmışdı. 1945-ci ilin avqustundan isə sovet ordusu Mançjou-qonu, , Daxili Monqolustan Muxtar Rayonunu, Yaponiya protektoratı KoreyanıSaxalin adalarını tutdu.

Əhatə etdiyi ərazilər

 
Generalissimus Çan Kayşiantihitler koalisiyası ordusunun Ali Baş Komandanı , (1942–1945)

1942–1945-ci illərdə Sakit okean cəbhəsində 4 əsas ərazi var idi: , Sakit okeanın mərkəzi, Cənub-Şərqi AsiyaSakit okeanın cənub-qərb hissəsi.ABŞ mənbələri Sakit okean cəbhəsi ilə bağlı, 2 ərazini irəli sürür: Sakit okeanÇin-Birma-Hindistan əraziləri. Sakit okeanda antihitler koalisiyası öz qüvvələrini 2 ərazidə bölüşdürmüşdü: Sakit okean və onun cənub-qərb hissəsi. 1945-ci ildə — Yaponiyanın təslim olmasından əvvəlki dövrdə, SSRİMonqolustan yaponlara qarşı Mancuriyada və şimal-şərqi Çində mübarizə aparmışdı.

Çin və Yaponiya arasında münaqişə

 
üzv ölkələrin dövlət başçıları, 12 oktyabr 1942-ci il
 
Çan Kayşi

1937-ci ildən Yaponiya Mancuriyaya nəzarət edirdi və içərilərinə doğru hərəkət etməyə hazır idi. 1937-ci ilin 7 iyulunda baş vermiş , və Yaponiya arasında irimiqyaslı müharibəyə səbəb oldu. Homindançıkommunist çinlilər vətəndaş müharibəsini dayandırdılar və yapon işğalına qarşı birləşdilər. SSRİ, bu müharibədə Çin qüvvələrinə . Yaponlar , və mühüm hərbi qələbələr qazandı, lakin dünya ölkələri, əsas da ABŞ xüsusilə görə Yaponiyanın təcavüzkar siyasətini pislədi.

1939-cu ildə yaponlar, SSRİ-ni Uzaq Şərqdən, xüsusilə də Mancuriyadan çıxarmağa çalışırdılar. Onlar, marşal Georgi Jukovun rəhbərliyi altındakı sovet və monqol hərbi qüvvələri tərəfindən məğlub edildilər. Bu şimala olan yapon hücumunu və SSRİ-nin Almaniyaya qarşı müharibənin əvvəlində imzalanmasının nəticəsi kimi edilən yardımını dayandırdı.

1940-cı ilin sentyabrında Yaponiya Vişi Fransası tərəfindən nəzarət edilən Hind-Çin istiqamətindən əsas ərazilərini tutaraq, onun dünya ilə əlaqəsini kəsdi. Yaponlar, Vişi hökuməti ilə olan sazişlərini pozdular və öz məqsədlərinə çatdılar. 27 sentyabrda Yaponiya, Almaniyaİtaliya ilə hərbi müttəfiqlik barədə müqavilə imzaladı. ABŞ, YaponiyaAlmaniya arasında olmuş gizli diplomatik yazışmanı bilənə, yəni 1944-cü ilə qədər bu ölkələrin az olsa da, əlaqələri var idi.

1941-ci ildən münaqişə zəifləmişdi. Baxmayaraq ki, Yaponiya şimal, mərkəzi və sahilyanı ərazilərinin çox hissəsini işğal etmişdi, lakin içərilərinə doğru geri çəkilmişdi. Eyni zamanda, şimal və mərkəzi hissələrinin yaponlar tərəfindən nəzarət olunması bir az seyrək idi, belə ki Yaponiya adətən dəmiryollarına və əsas şəhərlərə nəzarət edirdi, lakin geniş vilayətlərində əsas hərbi və inzibati idarələr yox idi. Yaponlar, cənub-qərbi Çində dağlara çəkilən ordusuna və kommunist çinlilərin şimali və şərqi formalaşdırdığı partizan hərəkatına qarşı mübarizə aparırdılar.

Yaponiya, bir neçə kukla dövlətlər qurmuşdu və bunlardan biri də rəhbərlik etdiyi hökumət idi. Halbuki, əhalisinə qarşı zalım siyasətləri bu hökumətlərə hər hansı real güc gətirmədi və bir neçə rəqib hökumətlər Çan Kayşinin rəhbərliyi ilə tərəfindən məğlub edildi. Çinli kommunisthomindançı hərbi qüvvələrin düşmən xəttləri arxasında ərazi nəzarəti üçün mübarizələri, 1941-ci ilin yanvarında mühüm hərbi toqquşma ilə əməkdaşlıqlarının bitməsinə səbəb oldu.

 
şəhəri bombalandıqdan sonra, iyun 1941-ci il

Yaponlar Şanxay, Uxan və kimi şəhərlərini bombalamış və 1938-ci ilin fevralından 1943-cü ilin avqustuna qədər 5000-ə yaxın hava reydləri həyata keçirmişdilər. Yaponiyanın intensiv olaraq şəhərlərini bombalaması 260.000–350.934 nəfər dinc insanın ölümünə səbəb olmuşdu.

Yaponiya və Qərb arasında gərginliklər

1935-ci ilin əvvəllərindən Yaponiya hərbi dairələri, Hollandiyanın müstəmləkəsi olan tutmağı qərara almışdı, səbəbi isə buranın neft resurslarının Yaponiya üçün əhəmiyyətli olması idi. 1940-cı ildə onlar adlı konsepsiyalarına , və Filippin kimi əraziləri daxil etdilər. Yaponlar Haynan, Tayvan və kimi ərazilərdə möhkəmlənir və zabitləri qaçılmaz müharibə haqqında danışırdılar. Xüsusilə də, Admiral ABŞ ilə üz-üzə qaldıqlarını bildirirdi.

çaşdırmaq səyi ilə Avstraliya, ABŞ, Böyük Britaniya və Hind-Çin adalarında zəngin neft yataqlarına nəzarət edən, mühacirətdə olan Hollandiya hökuməti daxil olmaqla qərb gücləri Yaponiyaya dəmir filizi, polad və neft ixracını dayandırmış və Yaponiya xam resurslarla özlərini və Fransa Hind-Çinində fəaliyyətləri ilə təmin etmişdilər. Yaponiyada hökumət və millətçilər bu embarqoları aqressiyanın nəticəsi kimi qiymətləndirirdilər. Bu ölkəyə idxal edilən neft, daxili istehlakın 80%-ni ödəyirdi və ən çox hərbi sahəyə sərf edilirdi. Yapon mətbuatı, hərbi təbliğatçıların təsiri ilə embarqoları "ABCD" blokadası termini ilə istinad eləməyə başlamışdı.

İqtisadi tənəzzül və son istilalardan uzaqlaşma arasında seçim qarşısında qalan , 1941-ci ilin aprel və may aylarında qərb qüvvələri ilə müharibə etməyi planlaşdırmağa başladı.

Yaponların hazırlıqları

Münaqişənin ilk dövründə Yaponiyanın əsas məqsədi antihitler koalisiyası ölkələrinin embarqosunun təsirindən xilas olmaq üçün Hollandiya müstəmləkəsi olan və işğal etmək idi. Bu, cənub planı kimi bilinirdi. Bu plan, Böyük BritaniyaABŞ arasındakı yaxın əlaqələrin olması ucbatından qərara alınmışdı və Yaponiya şərq planını da hazırlamağa məcbur oldu.

Şərq planında aşağıdakı prioritet məsələlər nəzərdə tutulurdu:
1. ABŞ-nin Havay adasındakı hərbi bazasına hücum
2. Filippinin zəbti
3. Quam və adalarının işğalı ilə ABŞ-nin əlaqəsini kəsmək

Cənub planında isə aşağıdakı prioritet məsələlər nəzərdə tutulurdu:
1. və Honkonqa hücum
2. Bismark arxipelaqı, YavaSumatra adalarına hücum
3. AvstraliyaYeni Zelandiyanı blokadaya salmaq

Bu əməliyyatlar gerçəkləşdikdən sonra isə sülh danışıqlarına başlamaq planlaşdırılırdı. Noyabrda bu planlar mahiyyətcə tamamlandı və növbəti aya təyin edildi. Yapon hərbi dairələrinin hücum üçün əmr verməməsi və gözləməsi Böyük Britaniya üçün yaxşı oldu və SSRİ baş verə biləcək hər hansı Almaniya hücumuna görə Yaponiyaya effektiv cavab vermək iqtidarında deyildi. Bir sıra yapon rəhbərləri, ABŞ-yə qarşı ümumi hərbi qələbə düşüncəsinin mümkünsüz olduğunun fərqindəydilər, alternativ olaraq Yaponiya hegemonluğunu Asiyada tanıtdıqdan sonra sülh danışıqları üçün addım ata bilərdi. bir sıra danışıqlar aparmışdı, lakin yaponların Çin (1894–1895) və Rusiya (1904–1905) əleyhinə uğurlu müharibələrinin tarixi təcrübələri ABŞ-yə qarşı savaşa başlamaq fikrinin meydana gəlməsinə səbəb olmuşdu.

Yaponların hücumları, 1941–1942

1941-ci ilin 7 dekabrında yaponlar , Quam və adalarındakı amerikanların hərbi bazalarına hücum etdilər. Eyni gün Britaniya müstəmləkəsi hücum edilmiş, ABŞ nəzarətindəki , və işğal edilmişdi.

Pörl Harbora hücum

  Əsas məqalə: Pörl Harbora hücum
 
Yaponların Pörl Harbora hücumu zamanı yanan
 
Pörl Harbora hücum zamanı göstərdiyi igidliyə görə donanma medalı ilə təltif edilən ilk afroamerikalı Doris Miller

Dekabrın 7-si səhər saatlarında Yaponiya gözlənilmədən havadan hücuma başladı. Bu hücum zamanı ABŞ hərbi donanması böyük zərər gördü, belə ki 8 xətt gəmisi zədələnmiş, 188 hərbi təyyarə məhv edilmiş və 2403 amerikan vətəndaşı həlak olmuşdu. Hücumdan öncə ABŞ, İkinci Dünya müharibəsində deyildi və bu o demək idi ki, Yaponiya müharibə elan etmədən Pörl Harbora hücum etmişdi. Amerikanların itkisi, o qədər də çox olmadı: Hərbi Dəniz Qüvvələrində əsas hesab olunan aviadaşıyıcı gəmilər hücum zamanı dənizə açılmışdılar və mühüm donanma infrastrukturuna zərər dəyməmişdi.

Pörl Harbora hücumdan əvvəl ABŞ ictimaiyyəti, dövlətin Avropadakı müharibəyə müdaxiləsinə qarşı idi, amma ABŞ hökuməti Lend-liz proqramına əsasən, Böyük BritaniyayaSSRİ-yə hərbi yardım edirdi. 8 dekabrda ABŞ,Böyük Britaniya,KanadaHollandiya növbəti günü isə Avstraliya Yaponiyaya müharibə elan etdi. Pörl Harbora hücumdan 4 gün sonra Almaniyaİtaliya ABŞ-yə müharibə elan etdi, amma bu böyük strateji səhv idi. Yaranmış vəziyyət Yaponiyanın ABŞ-ni yayındırması üstünlüyünü Almaniyanın əlindən aldı.

Cənub-Şərqi Asiyaya hücumlar

 
Darvin şəhərinin bombalanması, 19 fevral 1942-ci il

Böyük Britaniya, AvstraliyaHollandiya artıq 2 il idi ki, Almaniya ilə müharibə edirdi. Sakit okean cəbhəsindəki döyüşlərin ilk 6 ayında müttəfiqlər yaponlar qarşısında ağır məğlubiyyətlərə məruz qalmışdılar.

Tailand, 24 saat içində yapon işğalına boyun əydi və formal olaraq 21 dekabrda Yaponiya ilə müttəfiq oldu. 8 dekabrda hücum edilmiş və 25 dekabrda süqut etmişdi. müdafiəsində yerli əhali və əsgərlər əsas rol oynamışdı. Həmin vaxtı və adaları işğal edildi. 1942-ci ilin 1 yanvarında, antihitler koalisiyası ölkələrinin dövlət başçıları Cənub-Şərqi Asiyanın müdafiəsi üçün General öz ordularına Ali Baş Komandan təyin etdilər. Yanvarda yaponlar Birma, , Yeni Qvineya, Solomon adaları, Manila, Kuala-Lumpur və tutdu. Bu işğallardan sonra antihitler koalisiyası orduları, yaponlara müqavimət göstərsələr də, 1942-ci ilin 15 fevralında təslim oldular. Təxminən 130.000 nəfər hind, ingilis, və holland əsgər hərbi əsirlərə çevrildilər. İşğal sürətlənərək BaliTimora çatdı. Məğlubiyyətlərin nəticəsi olaraq, ali komandanlıq vəzifəsindən istefa verdi.

Yaponlar, artıq Avstraliyanın şimalına hava hücumları etməyə başlamışdı. Fevralın 19-da Darvin şəhərinin bombalanması zamanı ən azı 243 nəfər insan həlak oldu.

Fevralın sonu və martın əvvəlində döyüşdə Admiral rəhbərliyi altındakı donanmanı məğlub etdi. Bununla da, Cənub-Şərqi Asiyadakı döyüşlər antihitler koalisiyasının Yava və məğlubiyyətləri ilə bitdi.

Mart və apreldə güclü , . Krallıq donanmasının Seylondakı bazaları atəşə tutuldu və bir neçə Britaniya gəmisi batırıldı. Şiddətli hücuma məruz qalan Krallıq donanması Hind okeanının qərb hissəsinə geri çəkildi. və Hindistana yapon basqını üçün şərait yarandı. Bu döyüşlərdə ingilislər, Ranqundan Hindistan-Birma sərhədinə geri çəkilmiş və yaponlar çinli homindançılar üçün təchizat xətti olan strateji əhəmiyyətli nəzarət altına götürmüşdülər.

Filippin 1942-ci ilin 8 mayına qədər müqavimət göstərsə də, sonda təslim oldu və 80.000-dən çox əsgər əsir götürüldü. Bundan sonra general Duqlas Makartur Avstraliyaya getməli oldu. Admiral Çester Nimitsin rəhbərliyi ilə ABŞ donanması Sakit okeanda nəzarəti öz üzərinə götürdü.

Avstraliyaya təhdid

 
Sakit okean cəbhəsinin Ali Baş Komandanı General Duqlas MakarturAvstraliyanın baş naziri

1941-ci ilin sonunda yaponların Pörl Harbora hücumu zamanı əsgərlər döyüşürdülər. Avstraliya mümkün yapon hücumuna qarşı müqavimət göstərməyə hazırlıqsız idi. Bu ölkə , və 15.000 əsgərinin əsir düşməsilə sarsılmışdı. Yaponlar 1942-ci ilin əvvəllərində əsas hərbi bazalarını yaratdılar. Fevralın 19-da Darvin şəhəri yaponların hava hücumuna məruz qaldı (Bu, yaponların Avstraliya ərazisinə ilk hücumu idi). Sonrakı 19 ay ərzində Avstraliyaya 100 dəfə havadan hücum edildi. Yaponlar üçün Port Morsbi şəhərinin işğalı əsas məqsəd idi. Çünki, bu şəhər işğal edilsəydi, Avstraliyaya hücumlar etmək asanlaşacaqdı.

 
Holland və hərbi əsirlər, 1943-cü il, Tarsau, Tailand

Franklin Ruzvelt, Avstraliya ilə Sakit okean hövzəsinin müdafiə planını gerçəkləşdirmək üçün general Duqlas Makarturu Ali Komandan təyin etdi. Baş nazir , Avstraliya Silahlı Qüvvələrinin hazırlığı baxımından bu təklifi qəbul etdi. Duqlas Makartur, öz qərargahını 1942-ci ilin martında Melburn şəhərinə köçürdü və Sakit okean cəbhəsindəki əməliyyatlara silahlı qüvvələri buradan yönəltməyə başladı. Düşmən donanması, 1942-ci ilin may ayının sonunda şəhərinə çatdı. 8 iyunda 2 yapon sualtı qayığı Sidney və Nyukasl şəhərlərinin sahillərini atəşə tutdu.

Mərcan dənizi və Miduey döyüşləri: dönüş nöqtəsi

  Əsas məqalələr: və Miduey döyüşü
 
 

Yaponlar, 1942-ci ilin ortalarında Sakit okeanın cənub və mərkəzi hissələrində əlavə hücumlar etməyi qərara aldılar. Antihitler koalisiyası, yaponların gizli yazışmalarını açaraq Port Morsbi şəhərinə ediləcək hücumu müəyyən etmişdilər. Əgər bu şəhər tutulsaydı, yaponlar Avstraliyanın şimal və qərb hissələrindəki dənizlərə nəzarət edə və həmin ölkəni təcrid edə bilərdi. Lakin admiral rəhbərliyi altındakı ABŞAvstraliya donanmaları yaponların qarşısını kəsdi. 1942-ci ilin mayında nəticəsində antihitler koalisiyası çoxlu itkilər verdi, ancaq Port Morsbi şəhərinin işğalı baş tutmadı və yaponlar məğlub olaraq geri çəkildilər. Bu, Sakit okean cəbhəsində baş tutan ilk dəniz döyüşü idi. Yaponların növbəti hədəfi Miduey adasını işğal etmək idi və bu admiral Çester Nimitsin aviadaşıyıcı gəmilərini məhv etməyə imkan verirdi. Yaponlar, 2 aviadaşıyıcı gəmini Aleut adalarına göndərməklə amerikanları şimala olan hücumları ilə yayındırmaq istəyirdilər. Həmin vaxt antihitler koalisiyasının yaponların gizli yazışmalarını açması Miduey adasına gerçəkləşəcək hücumu müəyyən etməyə şərait yaratdı. Miduey adasının işğalı üçün taktiki komandanlığa gətirildi, İsoroku Yamamotonun kompleks planında Çester Nimits tərəfindən ediləcək hər hansı müdaxilə üçün kifayət qədər döyüş gəmiləri yox idi. Çester Nimitsin uzaqgörənliyi, yaponların Miduey adasına gəlib çatmasına mane oldu və məğlub olan yaponlar bir daha hücum etməyərək müdafiəyə çəkildilər. Miduey döyüşü, Sakit okean cəbhəsində geriyə dönüşün başlanğıcı oldu.

Tarava döyüşü

  Əsas məqalə:

, yerləşən Tarava adasında 20–23 noyabr 1943-cü il tarixində baş vermişdir. Döyüş 76 saat davam etməsinə baxmayaraq, 6.000 — yaxın əsgər ölmüş, 2.2969 əsgər yaralanmışdır.

Makin döyüşü

  Əsas məqalə:

, yerləşən 20–24 noyabr 1943-cü il tarixində baş vermişdir. Aleut adalarındakı əməliyyatın bitməsi və Solomon adalarına doğru gerçəkləşən irəliləmə, əsgər və təchizat baxımından vəziyyət yüksək səviyyəyə çatandan sonra, 1943-cü ilin sonlarında ABŞ hərbi donanmasının Sakit okeanın mərkəzinə hücum etməsinə imkan yaratdı. Admiral Çester Nimits bu hücumun 1943-cü ildən əvvəl baş tutmasının tərəfdarıydı, lakin Bismark arxipelaqına edilən hücum və Rabaul şəhərinin mühasirəsiylə əlaqədar bu gerçəkləşmədi. Bu adaya hücum, amerikanların qələbəsi ilə nəticələnmişdir.

Quadalkanal döyüşü

  Əsas məqalə: Quadalkanal döyüşü
 
Amerikan əsgərləri Quadalkanalda dincələrkən

Quadalkanal döyüşü, İkinci Dünya müharibəsində Yaponiyanın 3-cü əsas müdafiə xəttinin yerləşdiyi bölgə olaraq tanınır. ABŞ hərbi donanması, Miduey zəfərindən sonra Quadalkanalı ələ keçirməyi planlaşdırırdı. Desant əməliyyatı zamanı çətinlik çəkəcəklərini düşünürdülər, lakin yapon əsgərləri tərəfindən desant əməliyyatı zamanı müqavimət olmadı. O an amerikan əsgərləri özlərini şanslı hesab etdilər. Quadalkanalda yaşayan yerli əhalinin köməyi ilə amerikan əsgərləri, yaponların yerləşdiyi mövqelərə qədər irəlilədilər. Quadalkanal əməliyyatı, olduqca yaşıllıq bir yerdə gerçəkləşdi. Yaponlar, bundan yararlanaraq amerikan əsgərlərini asanlıqla uzaqlaşdıra bildilər. Bəzi amerikan əsgərləri, irəliləyərkən qəflətən otların arasından çıxan yapon əsgərlərini görüncə ölməkdən qurtula bilmədilər. ABŞ Silahlı Qüvvələri, topçu və təyyarə bombardmanları sayəsində yaponların Quadalkanaldakı mövqelərini qısa müddət ərzində ələ keçirməyi bacardı.

İvodzima döyüşü

  Əsas məqalə:
 
Amerikan əsgərləri

, 16 fevral 1945 – 26 mart 1945 tarixlərində Sakit okeanda yerləşən adlı kiçik bir adada YaponiyaABŞ arasında baş vermişdir. 1945-ci ilin fevral ayında amerikanlar Yaponiyadan sadəcə 1200 km uzaqlıqda yerləşən bir adaya toplanmışdı. , Yaponiyanın istilası üçün əhəmiyyət kəsb edən 2 hava limanına malik idi. İkinci Dünya müharibəsinin simvolu olan ABŞ əsgərlərinin bayraqlarını təpəyə qaldırmalarını göstərən fotoşəkil, bu döyüş əsnasında çəkilmişdir. ABŞ-nin hərbi dənizhava qüvvələrinin üstünlüyü ilə mühasirəyə aldığı adayı yaponlara ağır itkilər verdirərək almışdır. Yaponlar, bu kiçik adaya əsgər yığmış, tunellər və mağaralar qazmışdı. Amma heç biri açdığı atəşdən qurtula bilmədi.

Okinava döyüşü

  Əsas məqalə: Okinava döyüşü

Okinava döyüşü, Sakit okean cəbhəsindəki döyüşlərin son mərhələsində ABŞ-nin Okinava adasına desant çıxarması ilə meydana gəlmişdir. Bu döyüş, Yaponiyada mülki əhalinin də öldürülmüş olduğu ən böyük quru döyüşü və ABŞ ilə Yaponiya arasındakı son böyük döyüş olmuşdur. Dəniz hərəkatları 18 mart 1945-ci ildə, quru döyüşü isə ABŞ-nin desant çıxarmasıyla 1 apreldə başlanmışdır.Amerikanlar, 1 aprel 1945-ci ildə Yontan və Kadena hava limanlarının yerləşdiyi bölgəyə desant çıxarması etmişdir. Adanın 80%-i, sadəcə 15 gün ərzində alınmışdır. Yaponlar, bu döyüş ərzində kamikadzelərdən çox istifadə etmişdir. Bu döyüş, 23 iyunda yaponların məğlubiyyəti ilə bitmişdir. Döyüşdə əsas məqsəd, Yaponiyaya hücum etmək üçün hərbi bazaların ələ keçirilməsi idi. Bu döyüş ilə Sakit okean cəbhəsindəki ABŞ zəfəri gerçəkləşdi.

Qahirə konfransı

  Əsas məqalə: Qahirə konfransı
 
Generalissimus Çan Kayşi, Franklin RuzveltVinston Çörçill Qahirə konfransında, 1943-cü il

1943-cü ilin 22–26 noyabr tarixləri arasında ABŞ prezidenti Franklin Ruzvelt, Böyük Britaniya baş naziri Vinston Çörçill və prezidenti Çan Kayşi Misirin paytaxtı Qahirə şəhərində görüşdülər və keçirilən konfransın əsas mövzusu Yaponiyanın məğlub edilməsi barədə idi. O cümlədən, yaponlar tərəfindən işğal edilmiş ərazilərinin (MancuriyaTayvan daxil olmaqla) qaytarılması və Koreyanın azad edilərək müstəqil dövlət olması kimi əsas məsələləri əks etdirən qəbul edilmişdir.

Mancuriyanın Sovet ordusu tərəfindən işğalı

  Əsas məqalə:
 
Sovet matrosları SSRİ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin bayrağını qaldırarkən, 1 oktyabr 1945-ci il,

1945-ci ilin 3 fevralında SSRİ, Franklin Ruzveltlə razılaşaraq Sakit okean cəbhəsindəki döyüşlərə qatıldı. Bu, Avropada müharibənin bitməsindən 90 gün sonra baş verdi. 9 avqustda başladı və yaponlar məğlub edildi. Bu işğal, yaponların qurduğu kukla dövlət olan Mançjou-qonun süqutu ilə başladı və SSRİ-Yaponiya müqaviləsindən 6 il sonra ən böyük və İkinci Dünya müharibəsinin son döyüşü idi. Bu hücumla Mançjou-qo, və Koreyanın şimalı ələ keçirildi.

Müharibənin sonu

 
Duqlas Makartur Yaponiyanın təslim aktını imzalayarkən

1945-ci ilin 6 avqustunda ABŞ-nin Enola Gay adlı B-29 hərbi təyyarəsi ilk atom bombasını Xirosima şəhərinə atdı. Digər atom bombası isə, 9 avqustda Naqasaki şəhərinə atıldı. 140.000–240.000-dən çox insan həlak oldu. 15 avqustda Yaponiya imperatoru Hirohito təslim olduqları barədə xalqa mürəciət etdi. 2 sentyabr tarixində Yaponiya, təslim aktını imzaladı.

Müharibənin qurbanları

1941-ci ilin 7 dekabrında yaponların Pörl Harbora hücumu zamanı 2403 nəfər həlak olmuş və 1247 nəfər yaralanmışdı. Yaponlar, bu hücumu müharibə elan etmədən həyata keçirmişdilər və Uzaq Şərq beynəlxalq hərbi tribunalı, bu hadisəni müharibə cinayəti kimi qəbul etmişdi. Sakit okean cəbhəsindəki döyüşlər zamanı yapon əsgərlər hərbi əsirlər daxil olmaqla, milyonlarla insanı öldürmüşdülər. (1937–1945) ərzində ən azı 20 milyon çinli həlak oldu. Döyüşlərdə kimyəvibioloji silahlardan istifadə edilmiş və bu da 400.000 çinlinin ölümünə səbəb olmuşdu. zamanı yaponlar, 300.000 nəfərə yaxın dinc insanı amansızlıqla öldürmüşdülər.Uzaq Şərq beynəlxalq hərbi tribunalının verdiyi məlumata əsasən, hərbi əsirlərin öldürülməsi 27,1%, yəni almanlarınitalyanların ördürdükləri əsirlərin sayından 7 dəfə çox idi. 1536-ya yaxın ABŞ vətəndaşı həbs düşərgələrində öldürülmüşdü, lakin almanların həbs düşərgələrində 883 amerikalı öldürülmüşdü.

Uzaq Şərq beynəlxalq hərbi tribunalı

 
Məhkəmənin keçirildiyi keçmiş hərbi məktəbin binası (, Tokio)
 
Uzaq Şərq beynəlxalq hərbi tribunalının hakim kollektivi

Yaponiyanın məğlubiyyətindən sonra, imperator Hirohito və şahzadə başqa bütün yüksək rütbəli yaponlar mühakimə edildi. 1946-cı ilin 29 aprel tarixində başlayan Uzaq Şərq beynəlxalq hərbi tribunalı 1948-ci ilin 12 noyabr tarixinə qədər davam etmiş və çıxarılan qərarlar nəticəsində Baş Nazir Hideki Todzyo və bir çox yüksək rütbəli hərbçi edam edilmişdir.

Edam cəzası

Seişiro İtaqaki: Hərbi nazir
Heitaro Kimura: Birma Bölgə Ordular Qrupu baş komandanı
Kenji Doihara: Çin Ordular Qrupu baş komandanı
Hideki Todzyo: 40-cı baş nazir
Akira Muto: Filippin Ordular Qrupu baş komandanı
Koki Hirota: 32-ci baş nazir

Ömürlük həbs cəzası

Sadao Araki: Təhsil və Mədəniyyət naziri
Yoşijiro Umezu
Hiroşi Oşima: Almaniya səfiri
Takazumi Oka
Okinori Kaya: Maliyyə naziri
Koiçi Kido: Daxili İşlər naziri
Kuniaki Koiso: 41-ci baş nazir
Kenryö Sato: Quru qoşunları nazirliyi hərbi işlər şöbəsinin sədri
Jotarö Şimada: Hərbi Dəniz naziri
Toşio Şiratori: İtaliya səfiri
Teiçi Suzuki
Kinqoro Haşimoto
Şunroku Hata: Quru qoşunları naziri
Kiiçiro Hiranuma: 35-ci baş nazir
Naoki Hoşino
Jiro Minami: Koreya valisi

İstinadlar

  1. 2009-04-30 at the Wayback Machine. Retrieved 30 September 2009.
  2. Williamson Murray, Allan R. Millett 2022-05-13 at the Wayback Machine, Harvard University Press, 2001, p. 143
  3. Roy M. MacLeod, 2022-04-23 at the Wayback Machine, Kluwer Academic Publishing, p. 1, 1999
  4. (PDF). 2015-09-24 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  5. . 2015-12-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  6. . BBC. 19 March 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 October 2010.
  7. . 9 January 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 October 2010.
  8. Edward J. Drea, Nomonhan: Japanese-Soviet Tactical Combat, 1939 (2005)
  9. Boyd, Carl. Hitler's Japanese confidant: General Ōshima Hiroshi and MAGIC intelligence, 1941–1945 (1993)
  10. Fairbank, John King; Goldman, Merle. . Harvard University Press. 1994. səh. . ISBN 0-674-11673-9.
  11. Lind Jennifer M. (2010). " 2016-12-09 at the Wayback Machine". Cornell University Press, p.28. ISBN 0-8014-7628-3
  12. R.J. Rummel. . . August 31, 2007.
  13. . Aberdeen Journal. 18 November 1940. İstifadə tarixi: 6 May 2015 – vasitəsilə. (Subscription required (help)).
  14. Peattie & Evans, Kaigun
  15. Willmott, Barrier and the Javelin (Annapolis: Naval Institute Press, 1983).
  16. Boog et al (2006) "Germany and the Second World War: The Global War", p. 175
  17. Parillo, Mark P. Japanese Merchant Marine in World War II. (United States Naval Institute Press, 1993).
  18. . United States Congress. 8 December 1941. 26 September 2011 tarixində .
  19. . UK Parliament. 8 December 1941. 12 September 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 3 May 2015.
  20. . Inter-Allied Review. 15 December 1941. 24 September 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 8 April 2015 – Pearl Harbor History Associates, Inc. vasitəsilə.
  21. . Inter-Allied Review. 15 December 1941. 20 October 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 3 October 2009 – Pearl Harbor History Associates Inc. vasitəsilə.
  22. . Awm.gov.au. 20 August 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 October 2010.
  23. Klemen, L. . Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941–1942. 1999–2000. 2012-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  24. Klemen, L. . Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941–1942. 1999–2000. 2013-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  25. Klemen, L. . Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941–1942. 1999–2000. 2011-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  26. Klemen, L. . Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941–1942. 1999–2000. 2011-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  27. Womack, Tom. . Dutch East Indies Campaign website. 1999–2000. 2011-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  28. Blair, Silent Victory
  29. . Ajrp.awm.gov.au. 24 July 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 20 April 2013.
  30. . Ajrp.awm.gov.au. 19 February 1942. 16 September 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 20 April 2013.
  31. . Home.st.net.au. 13 April 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 29 April 2010.
  32. . History.navy.mil. 13 April 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 October 2010.
  33. Robert S. Burrell, "Breaking the Cycle of Iwo Jima Mythology: A Strategic Study of Operation Detachment," Journal of Military History Volume 68, Number 4, October 2004, pp. 1143–1186 and rebuttal 2016-03-04 at the Wayback Machine
  34. Joseph H. Alexander, The final campaign: Marines in the victory on Okinawa (1996) 2016-12-09 at the Wayback Machine
  35. Hiromichi Yahara, The Battle For Okinawa (1997), Japanese perspective 2009-06-18 at the Wayback Machine
  36. Professor Duncan Anderson, 2005, 2008-05-18 at the Wayback Machine (World War Two, BBC History website) Access date: 11 September 2007.
  37. Tsuyoshi Hasegawa (redaktor ). The End of the Pacific War: Reappraisals. Stanford University Press. 2007. səh. 89. ISBN 978-0-8047-5427-9.
  38. Yuma Totani. . . 1 April 2009. səh. .
  39. Stephen C. McCaffrey. Understanding International Law. . 22 September 2004. 210–229.
  40. . Hawaii.edu. 23 March 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 31 October 2010.
  41. . 2018-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  42. . 2015-11-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  43. Christopher Hudson. . Daily Mail. 2 March 2007. 29 September 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 20 May 2015.
  44. Chapel, Joseph. . 2004. 2016-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  45. " 2017-04-02 at the Wayback Machine". Philip Towle, Margaret Kosuge, Yōichi Kibata (2000). . pp.47–48. ISBN 1-85285-192-9.
  46. . 2014-05-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-20.

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023